Kukla-Kukla Oyunu
 

Kukla-Kukla Oyunu




Tahtadan, alçıdan ya da bezden yapılmış elle, iple ya da sopayla oynatılan küçük bebeklere kukla; bu bebeklerle yapılan gösteriye de kukla oyunu adı verilir. İnsana, hayvana ya da çeşitli nesnelere benzetilerek biçimlendirilen ve boyanan kuklalar, sahne arkasına gizlenmiş bir "kuklacı" tarafından oynatılır. Kukla oyunlarının çoğu sözlü ve müzikli, bazıları da sözsüzdür. Sözlü oyunları perde arkasına gizlenmiş bir konuşmacı seslendirir. Sahne gerçek bir tiyatro sahnesinin küçük bir kopyasıdır. Gösteri sırasında kuklalar izleyicilerin daha iyi görebilmesi için parlak ışıklarla aydınlatılır.



Parmak boyunda, çok yalın kuklaların yanı sıra, insan boyunu aşan çok süslü ve en küçük ayrıntısına kadar düşünülerek yapılmış kuklalar da vardır. En yaygın kukla çeşidi eldiven gibi giyilerek parmaklarla hareket ettirilen el kuklalarıdır. El kuklalarının uzaktan daha iyi görülebilmesi için yüz çizgileri abartılı, gözler, burun ve kulaklar oldukça iridir.
Bir başka kukla türü de batıda marionette adı verilen ipli kukladır. Kukla, eklem yerlerine, başına, ellerine ve ayaklarına bağlı olan ipler çekilerek hareket ettirilir. İpli kuklaların yapımı ve oynatılması el kuklalarından daha karmaşık ve güçtür.
İpler kuklacının elinde tuttuğu, kontrol çubuklarına bağlıdır. Kuklacı çubukları çeşitli yönlerde hareket ettirerek kuklayı oynatır. Kuklanın karmaşık bir yapısı ve çok sayıda ipi varsa, kuklayı birden çok kuklacı oynatır. Bazen de bir kuklacı iki kuklayı birden oynatabilir. İpli kukla gösterisinde, kuklacı sahnenin üstüne yerleştirilmiş kukla köprüsü denilen yere çıkarak, kuklaları buradan yönetir.



Arkasına sopa takılarak oynatılan sopalı kuklalar Uzakdoğu ve Güneydoğu Asya ülkelerinde oldukça yaygındır {bak. GÜNEYDOĞU ASYA SANATI). Bu ülkelerde yüzyıllardır süregelen kukla geleneği son derece incelikli bir sanat işçiliğine dönüşmüştür. Birmanya, Tayland, Cava ve Bali gibi ülkelerde kukla ve gölge oyunları, müzik eşliğinde ve ışıklandırılmış bir sahnenin üzerinde yapılır. Yüz çizgilerini ve giysileri tüm ayrıntılarıyla gösteren kuklalar, büyüleyici bir etki yaratır.