![]() |
Anayasa Kronolojisi
07.11.1982
Yeni anayasa için halkoylaması yapıldı. 08.11.1982 Yeni anayasanın halkoylamasına katılanların %91,3’ünün verdiği “evet” oyuyla kabul edildiği açıklandı. Kenan Evren, Cumhurbaşkanı seçildi. 20.12.1982 Ölüm cezaları TBMM’de onaylanmayanların ömür boyu hapis yatmalarına ilişkin yasa önerisi Danışma Meclisi’nde kabul edilerek kesinleşti. 21.12.1982 Danışma Meclisi Adalet Komisyonu laikliğe aykırı suçlara verilecek cezaları artırdı. 1983 14.01.1983 Cumhurbaşkanı Kenan Evren’e İstanbul Üniversitesi’nde düzenlenen törenle fahri profesörlük ve İ.Ü. Hukuk Fakültesi’nin fahri hukuk doktorluğu ünvanları verildi. 03.03.1983 Siyasi Partiler Kanunu Danışma Meclisi’nde kabul edildi. 12.04.1983 Eski bayındırlık bakanlarından Şerafettin Elçi görevini kötüye kullandığı gerekçesiyle Yüce Divan tarafından 2 yıl 4 ay hapis cezasına çarptırıldı. Elçi 10 aydan beri tutuklu bulunuyor. 25.04.1983 Siyasi Partiler Kanunu Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. 29.04.1983 -Cumhurbaşkanı Kenan Evren genel seçimlerin 6 Kasım’da yapılacağını açıkladı. -Resmi Gazete’de yayımlanan içişleri bakanlığı tebliğine göre 292’si 10 yıl, 481’i 5 yıl olmak üzere toplam 723 kişi siyaset yasağı kapsamına alındı. 16.05.1983 Demokrasiye geçişte ilk parti açıklandı: MDP (Milliyetçi Demokrasi Partisi) 20.05.1983 Büyük Türkiye Partisi (BTP), Anavatan Partisi (ANAP) ve Halkçı Parti (HP) İçişleri Bakanlığı’na başvurarak resmen siyasi yaşama başladılar. 31.05.1983 Milli Güvenlik Konseyi’nin 79 numaralı kararıyla BTP (Büyük Türkiye Partisi) kapatıldı. 01.06.1983 Cumhurbaşkanı Kenan Evren Çorum’da yaptığı konuşmada “Gerekirse seçimleri erteleriz” dedi. 02.06.1983 MGK’nın 79 sayılı kararı ile kapatılan BTP’nin kurucularından Hüsamettin Cindoruk, Mehmet Gölhan ve eski siyasilerden Süleyman Demirel, İhsan Sabri Çağlayangil’in de bulunduğu 16 kişi Çanakkale Zincirbozan’da mecburi ikamete tabi tutuldular. 06.06.1983 Sosyal Demokrasi Partisi (SODEP) kuruldu. Genel başkanlığa Erdal İnönü seçildi. 13.06.1983 Seçim Kanunu yürürlüğe girdi. MGK adayları 12 gün içinde inceleyecek. 15.06.1983 Anayasa Komisyonu Başkanı Prof. Orhan Aldıkaçtı Danışma Meclisi üyeliğinden istifa etti. 23.06.1983 -SODEP’in, Genel Başkan Erdal İnönü dahil, 21 kurucu üyesi MGK tarafından veto edildi. -Doğru Yol Partisi (DYP) kuruldu. 19.07.1983 Refah Partisi (RP) kuruldu. 26.07.1983 MGK’nın 99 sayılı kararına göre, 30 kurucu üyesi onaylanmayan parti seçime katılamayacak. 14.08.1983 MDP, ANAP, HP, DYP ve SODEP seçime katılmak için gereken örgütlenme barajını aştı. 17.08.1983 Milli Güvenlik Konseyi’nin yayımladığı 118 sayılı kararla Cumhurbaşkanı Evren’in gezi ve konuşmaları seçim yasağı kapsamına girmeyecek. 24.08.1983 SODEP ve DYP örgütlenme barajını aşmalarına rağmen, MGK’nın 99 sayılı kararı uyarınca onaylanmış 30 kurucu üyeyi tamamlayamadıkları için 6 Kasım seçimlerine katılamıyor. İki partinin veto edilenlerin yerine bildirdiği yeni kurucu üyelerle ilgili MGK incelemesinin sonucu 24 Ağustos saat 17.00’ye kadar Cumhuriyet Başsavcılığı’na ulaşmadı. 02.09.1983 Seçime katılacak üç parti (MDP, ANAP, HP) milletvekili aday listelerini Yüksek Seçim Kurulu’na verdi. 09.09.1983 YSK milletvekili adaylarıının isimlerini ilan etti. Adaylar MGK tarafından inceleniyor. 21.09.1983 MGK toplam 1683 milletvekili adayından 672’sini veto etti. MDP’den 74, ANAP’tan 81, HP’den 89 adayın yanı sıra, 428 bağımsız aday veto edildi. 29.09.1983 6 Kasım seçimlerine katılmayan partilerin yerel seçimlere de katılmamasını öngören yasa önerisi Anayasa Komisyonu’nca Anayasaya aykırı bulunarak reddedildi. 30.09.1983 Milli Güvenlik Konseyi Çanakkale Zincirbozan’da zorunlu ikamete tabi tutulan 16 siyasinin serbest bırakılmasına karar verdi. 04.10.1983 Kesin aday listeleri belli oldu. MDP 396, ANAP 389, HP 384, bağımsızlar da 50 adayla seçime giriyor. 13.10.1983 Danışma Meclisi’nin görevi sona erdi. Milli Güvenlik Konseyi’nin 15 Ekim 1981 tarihli kararıyla 160 üyeden oluşan Danışma Meclisi yasama görevini 149 üye ile tamamladı. 22.10.1983 6 Kasım seçimine katılacak üç partinin genel başkanları TV’de canlı yayımlanan açık oturuma katıldı. Renksiz ve durgun geçen oturumda HP Genel Başkanı Calp ile ANAP Genel Başkanı Özal’ın köprü satışıyla ilgili tartışması dikkati çekti. 04.11.1983 Cumhurbaşkanı Kenan Evren seçime iki gün kala, radyo ve TV’den yaptığı konuşmada ANAP genel başkanı Turgut Özal’ı suçladı ve vatandaşlardan “MGK icraatını sürdürecek bir yönetime” oy vermelerini istedi. 06.11.1983 Genel seçimler yapıldı. 19 milyon 670 bin seçmen içinde katılma oranı çok yüksekti. Seçim olaysız ve sakin geçti. Resmi olmayan sonuçlara göre ANAP seçimi kazandı. HP ikinci, MDP üçüncü parti oldu. 24.11.1983 -TBMM açıldı, 17. dönem milletvekilleri ant içerek göreve başladı. -Başbakan Bülend Ulusu istifasını Cumhurbaşkanı Kenan Evren’e sundu. 04.12.1983 Meclis başkanlığına ANAP’lı Necmettin Karaduman seçildi. 06.12.1983 TBMM Başkanlık Divanı oluştu. Milli Güvenlik Konseyi yönetimi sona erdi. MGK Cumhurbaşkanlığı Konseyi’ne dönüştü. MGK çıkardığı son yasayla kendi dönemlerini kötüleyici ya da küçük düşürücü nitelikte her türlü yazılı ve sözlü beyanda bulunmayı yasakladı. 07.12.1983 ANAP Genel Başkanı Turgut Özal hükümeti kurmakla görevlendirildi. 12.12.1983 ANAP Genel Başkanı Turgut Özal Bakanlar Kurulu listesini Cumhurbaşkanı Kenan Evren’e sundu. 13.12.1983 Cumhurbaşkanı Kenan Evren, Turgut Özal’ın sunduğu bakanlar kurulu listesini onayladı. 14.12.1983 Özal’ın “Bakanlıklar Kararnamesi”yle 6 bakanlık birleştirilerek kaldırıldı. Kaldırılan bakanlıkların bakanları devlet bakanlığına getirildiler. Bakanlar Kurulu’nda devlet bakanı sayısı 7’yi geçmeyecek, devlet bakanlarından 2’si başbakan yardımcısı olabilecek. 17.12.1983 Erdal İnönü yeniden SODEP genel başkanlığına seçildi. 22.12.1983 HP Genel Başkanı Calp güven oylamasında “ret” oyu vereceklerini söyledi. 24.12.1983 Özal hükümeti TBMM’den güvenoyu aldı. 1984 05.01.1984 SODEP, DYP ve RP’nin de 25 Mart’ta yapılacak yerel seçime katılmalarını öngören yasa teklifi kabul edildi. 18.01.1984 Tartışmalı “Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanun” Resmi Gazetede yayımlandı. 25.03.1984 Yerel seçimler yapıldı. ANAP %42,5 oy oranı ile 54 ilde belediye başkanlığını aldı. SODEP %23,4 oy oranı ile ikinci, DYP %13,2 oy oranı ile seçimlerden üçüncü parti olarak çıktı. 25.04.1984 Cumhurbaşkanı Kenan Evren “Anayasayı kıyısından köşesinden çekiştirenler var” dedi. 28.05.1984 Cumhurbaşkanı Kenan Evren Manisa’da yaptığı konuşmada, “Anayasada delik açtırmam” dedi. 10.07.1984 TBMM Adalet Komisyonu, sağ görüşlü Mehmet Onur Mimar’ın idamında “kamu adına herhangi bir yarar olmadığı” görüşüne vararak, ilk kez bir ölüm cezasını reddetti. 26.07.1984 Ege Üniversitesi öğretim üyesi Doç. Nebahat Koru’nun derse başörtü ile girmesi “kıyafet kanunu” tartışmalarını alevlendirdi. MDP İzmir Milletvekili Işılay Saygın ve bir grup kadın milletvekili olayı eleştirdi. 05.08.1984 Ağrı’da genel seçimlerdeki sonucun iptal edilmesi üzerine yeniden yapılan seçimde ANAP kazandı. 26.10.1984 Başbakan Turgut Özal Maliye ve Gümrük Bakanı Vural Arıkandan istifa etmesini istedi.Vural Arıkan’ın istifayı reddedince Özal Cumhurbaşkanı’na başvurdu. Evren, Arıkan’ı azletti. 07.11.1984 Başbakan Turgut Özal hakkında ilk gensoru MDP tarafından verildi. 08.11.1984 Başörtüsünü çıkarmayan Doç. Nebahat Koru’nun üniversitedeki görevine son verildi. 13.11.1984 Başbakan Turgut Özal hakkında MDP tarafından verilen gensoru reddedildi. 1985 04.01.1985 Yolsuzluk yapmakla suçlanan Devlet Bakanı İsmail Özdağlar görevinden istifa etti. 15.05.1985 TBMM, eski Devlet Bakanı İsmail Özdağlar’ı 311 oyla Yüce Divan’a gönderdi. 13.06.1985 Anayasa mahkemesi yabancılara mülk satış yasasını iptal etti. 02.07.1985 Genelkurmay Başkanlığı, 12 Eylül 1980’den bu yana sıkıyönetim askeri mahkemelerinin verdiği 32 ölüm cezasından 27’sinin yerine getirildiğini açıkladı. 12.09.1985 Necmettin Karaduman yine TBMM Başkanı oldu. 18.10.1985 Cumhurbaşkanı Kenan Evren “Prensiplerime uymayan bir Anayasa değişikliği olursa çeker giderim” dedi. 19.10.1985 Erdal İnönü ve Aydın Güven Gürkan, Evren’e karşılık verdi: ‘Anayasa değişmeli!”. 14.11.1985 Demokratik Sol Parti (DSP) kuruldu. 1986 14.02.1986 Eski Devlet Bakanı İsmail Özdağlar, rüşvet aldığı iddiasıyla yargılandığı Yüce Divan’da “görevini kötüye kullandığı” gerekçesiyle 2 yıl hapse mahkûm edildi. 24.02.1986 Yüce Divan tarafından 2 yıl hapis cezasına mahkûm edilen eski Devlet Bakanı İsmail Özdağlar milletvekilliğinden ve partisi ANAP’tan istifa etti. 05.03.1986 Yüce Divan tarafından iki yıl hapse mahkûm edilen eski Devlet Bakanı İsmail Özdağlar’ın milletvekilliği TBMM Genel Kurulu’nda düşürüldü. 12.03.1986 Eski Devlet Bakanı İsmail Özdağlar, 2 yıllık mahkûmiyetini çekmek üzere Ankara Merkez Cezaevi’ne kondu. 27.03.1986 Ön seçim zorunluluğunu kaldıran Siyasi Parti ve Seçim Yasası değişiklikleri TBMM’de kabul edildi. 02.04.1986 Eski siyasilerin konuşma yasağını kaldıran 2969 sayılı yasadaki değişiklikler TBMM Genel Kurulu’nda kabul edildi. 08.04.1986 Meclis kürsüsünde kalp krizi geçiren MDP milletvekili Fevzi Fırat öldü. 23.04.1986 Anayasa Mahkemesi’nce iptal edilen, yabancıların Türkiye’de mülk edinmesine olanak sağlayan yasa, TBMM’de kabul edildi. 07.05.1986 Siyasi Partiler, 93 bağımsız milletvekilini kapmak için yarışa girdi. MDP’nin kapanması, HP ile SODEP’in birleşmesi sonucunda milletvekili transferi kızıştı. 15.05.1986 Transferlerle TBMM’de 20 milletvekilliğine sahip olan DYP grup kurdu. 01.06.1986 Yeni kurulan 16 belediye başkanlığı seçiminden 10’unu ANAP, 3’ünü SHP, 2’sini RP, 1’ini bağımsız aday kazandı. 28.07.1986 Orhan Onar Anayasa Mahkemesi başkanlığına seçildi. 04.08.1986 Cumhurbaşkanlığı Konseyi üyesi Orgeneral Tahsin Şahinkaya, hakkındaki yolsuzluk iddiaları üzerine mal varlığını açıkladı. 17.09.1986 Başbakan Özal başlangıçta önem vermedikleri ara seçimin artık bir “referandum”a dönüştüğünü söyledi. 28.09.1986 11 seçim çevresinde milletvekili ara seçimi yapıldı. ANAP’ın 6, DYP’nin 4, SHP’nin 1 milletvekili çıkardığı seçimlerde ANAP’ın oy oranı %32,1’e düşerken, DYP’nin oy oranı %23,5, SHP’nin oy oranı %22,7 oldu. DYP ve SHP genel başkanları Meclis’e girdi. 09.10.1986 Anayasa Mahkemesi, yabancıya mülk satışına izin veren yasal düzenlemeyi bir kez daha iptal etti. 15.10.1986 Bakanlar Kurulu ve ANAP Başkanlık Divanı üyeleri, istediğinde yürürlüğe koyabilmesi için istifalarını Özal’a verdiler. 25.11.1986 Cumhurbaşkanlığı Konseyi üyesi ve eski Hava KuvvetleriKomutanı Tahsin Şahinkaya'nın kendisine ve ailesine menfaat sağladığı yolundaki iddiaların araştırılması için SHP Milletvekili CüneytCanver ve arkadaşları tarafından Meclis araştırması açılmasını isteyen önerge, TBMM'de reddedildi. 09.12.1986 İstanbul Hukuk Fakültesi dekanı ve 1982 Anayasasının mimarı Prof. Orhan Aldıkaçtı, YÖK Başkanı İhsan Doğramacı tarafından görevinden alındı. 26.12.1986 SHP’den istifa eden 20 milletvekili HP adında bir hülle partisi kurdu. Ve sonra DSP ile birleştiler. 29.12.1986 SHP’den ayrılanların DSP’ye geçmek için kurdukları HP kendini feshetti. 30.12.1986 HP’yi fesheden milletvekillerinden 19’u DSP’ye geçti. TBMM’de 24 milletvekili olan DSP de grup kurdu. 1987 30.04.1987 TBMM'de grubu bulunan siyasi parti liderleri, BaşbakanTurgut Özal'ın Anayasa değişikliği önerilerine karşı ortak tavır takınılması ve güçbirliği yapılmasını kararlaştırdı. SHP, DYP ve DSP Genel Başkanları yaptıkları «Ortak Strateji Belirleme» toplantısından sonra Cumhurbaşkanı Kenan Evren'i de Anayasa değişikliği konusunda Başbakan Turgut Özal'la vardığı «mutabakatın mahiyeti»hakkında açıklama yapmaya çağırdılar. Toplantıdan sonra yapılan yazılı açıklamada, «Başbakan Turgut Özal'ın önerilerinin Anayasa Komisyonu'ndan önce Mecliste grubu bulunan partiler arasında görüşülmesi ve ortak bir çözüm yolu bulunması» istenerek, «üç liderinönümüzdeki günlerdeki gelişmelere göre ve gerektiğinde yenidenbiraraya gelebilecekleri» belirtildi. 04.05.1987 Başbakan Turgut Özal, anayasa değişikliği önerisi konusundagörüşmek üzere Başbakanlık Konutu'na çağırdığı üç muhalefet partisi lideriyle ayrı ayrı yaptığı görüşmede, siyasi yasakların kaldırılması için yeni bir formül önerdi. Başbakan, geçici 4. maddenin, anayasanın 175. maddesinin değiştirilmesine ilişkin öneriye eklenmesini ve yürürlük için referandum koşulunun sağlanmasını istedi. 05.05.1987 Referandumda %60 koşulunun kalkması ve siyasi yasaklara radyo ve TV’den konuşma hakkı verilmesi durumunda, muhalefet partileri Anayasa’nın 175. maddesinin değiştirilmesine evet diyeceklerini açıkladı. 14.05.1987 Anayasa değişikliği konusunda TBMM'de yapılan ilk görüşmede, Anayasa'nın 175. maddesini değiştiren, milletvekili sayısını 400'den 450'ye çıkaran ve geçici 4. maddeyi yürürlükten kaldıran anayasa değişikliği önerisi, 56'ya karşı 310 oyla kabul edildi. 30 milletvekilinin katılmadığı oylamada ANAP, DYP ve DSP «evet», SHP ise «ret» oyu kullandı. Seçmen yaşını 20'ye indiren madde ise 356 oyla kabul edildi. 17.05.1987 Başbakan Turgut Özal ve 199 arkadaşı tarafından hazırlanan anayasa değişiklikleri, TBMM Genel Kurulu'nda 48 saat sonra yapılan ikinci tur görüşmelerde, 56 aleyhte oya karşı 315 evet oyuyla kabul edildi. TBMM Genel Kurulu'nda kabul edilen anayasa değişikliklerine göre, seçimlerde ve halkoylamalarında 20 yaşına giren herkes oy kullanabilecek. Anayasada yapılan bir diğer değişiklikle de 400 olan milletvekili sayısı 450'ye çıkarılıyor. 22.05.1987 Siyasal partilerin seçimler öncesi radyo ve TV’den paralı görüntülü propaganda yapmaları konusunda ANAP iktidarınca çıkartılan iki yasa Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edildi. 07.06.1987 Yeni kurulan 86 beldede yapılan belediye başkanlığı seçimlerinde ANAP büyük bir başarı kazandı. 88 bin geçerli oyun %45,05’ini alan ANAP 55, DYP 17, SHP 6, DSP ve RP 3’er belediye başkanlığı kazandı. 03.07.1987 Anayasa Mahkemesi 233 muhalif kurucu üyenin DSP’den ihracının yasal olmadığına karar vererek ihraç işlemini iptal etti. 18.08.1987 Yüksek Seçim Kurulu Demirel ve Ecevit’in televizyona çıkmasında yasal bir engel bulunmadığını açıkladı. 20.08.1987 Yüksek Seçim Kurulu radyo ve TV’de siyasal partiler adına konuşacak kişilerin parti üyesi olmasına karar verince Demirel, Ecevit ve öteki yasaklı liderlere radyo ve TV yolu kapandı. 01.09.1987 İstanbul Bakırköy’de konuşan Demirel, Başbakan Özal’ın referandum için “hayır” kampanyası başlatmasını eleştirerek, vatandaşlardan, anayasa ayıbı olan siyasal yasakların kaldırılmasını istedi. 04.09.1987 Referanduma iki gün kala yurdun çeşitli yerlerinde konuşan siyasal yasaklı liderler Başbakan Özal’ı ikiyüzlülük ve demokrasi düşmanlığıyla suçladılar. 06.09.1987 -Siyasal yasakların kaldırılmasına ilişkin Anayasa değişikliği için referandum yapıldı. Türkiye genelinde seçmen sayısı: 25.760.968; kullanılan oy sayısı: 24.276.592; geçerli oy sayısı: 23.234.752; evet oyu sayısı: 11.672.75; evet oyu yüzdesi: 50.23; hayır oyu sayısı: 11.564.423; hayır oyu yüzdesi: 49.77 olarak belirlendi. Referandum sonucunda 242 kişinin 10 yıllık, 477 kişinin ise 5yıllık siyasi yasakları kalkmış oldu. -Referandum bitiminde bir basın toplantısı düzenleyen Başbakan Özal ANAP Merkez Karar ve Yönetim Kurulu’nun erken seçim kararı aldığını açıkladı. 10.09.1987 ANAP’ın 1 Kasım’da erken genel seçim yapılmasını öngören yasa önerisi TBMM’de 100’e karşı 264 oyla kabul edildi. 16.09.1987 Anayasa gereği, seçimlerden önce görevlerinden çekilen içişleri, adalet ve ulaştırma bakanlarının yerlerine atanan bakanlar görevlerine başladı. 02.10.1987 TBMM Başkanı Karaduman’ın 101 milletvekilinin erken seçim yasasının iptali için TBMM’yi olağanüstü toplantıya çağırma isteklerini reddetmesi bunalıma yol açtı. İmzacı milletvekilleri bu kez, Karaduman’ın tutumu hakkında genel görüşme açılması için TBMM’yi olağanüstü toplantıya çağırma kararı aldı. 09.10.1987 -Anayasa Mahkemesi, SHP'nin 3403 Sayılı Seçim Yasası'nın 6. maddesinin Anayasaya aykırılığı gerekçesiyle açtığı iptal davasını sonuçlandırdı. İptali istenen 49. maddenin 2. fıkrasını değiştiren 1. madde, 8. maddenin 2. fıkrasını değiştiren 4. madde, 34. maddenin 2. fıkrasına eklenen cümle ile 9. ve 18. maddeleri, Anayasa Mahkemesi Başkanı ve 10 üyeden oluşan 11 kişilik mahkeme heyetinin 5 ret oyuna karşılık 6 kabul oyu ile Anayasaya uygun bulunurken, önseçimsiz aday belirlenmesini öngören 8. madde 6 ret oyuna karşılık 5 kabul oyu ile Anayasaya aykırı bulunarak iptal edildi. -Anayasa Mahkemesi'nin önseçimle ilgili maddeyi iptal etmesinden sonra 105 milletvekili, «Yorumladığımız gibi fevkalade birdurum hasıl olmuştur» diyerek TBMM'nin olağanüstü toplantıya çağrılması için 4. kez TBMM Başkanlığı'na başvurdu. 14.10.1987 TBMM Başkanı Karaduman önergeleri birleştirerek meclisi 15 Ekim’de olağanüstü toplantıya çağırdı. 16.10.1987 ANAP’ın erken seçim yasa önerisi, Özal’ın küskünlerin direncini kırmasıyla TBMM’nin olağanüstü toplantısında kabul edildi. Seçimin 29 Kasım’da yapılmasını öngören yasa, ön seçimi partilerin içtüzüğüne bıraktı. 29.11.1987 Erken genel seçimler yapıldı. Oyların %36,29’unu alan ve 292 milletvekili çıkaran ANAP ikinci kez tek başına iktidar oldu. Oyların %24,81’ini alan ve 99 milletvekili çıkaran SHP ana muhalefet partisi konumunu korurken, DYP üçüncü parti (%19,1’le 59 milletvekili) oldu. DSP, MÇP, RP, IDP %10’luk barajı aşamazken Ecevit, Türkeş, Erbakan, Edibali parlamento dışında kaldı. 14.12.1987 -TBMM Genel Kurulu 18. yasama dönemi Cumhurbaşkanı Evren’in konuşmasıyla açıldı. -Cumhurbaşkanı Evren istifasını sunan Özal’ı yeniden başbakan olarak görevlendirdi. 21.12.1987 2. Özal hükümeti kuruldu. Cumhuriyet döneminin 46. hükümeti olan ve z4 üyeden oluşan kabinede 1. Özal hükümetinden 9 bakan yer almazken, 11 yeni isim girdi, 11 bakan yer değiştirdi, 8 bakan yerini korudu. 24.12.1987 ANAP Erzincan Milletvekili Yıldırım Akbulut TBMM’nin 15. başkanı seçildi. 25.12.1987 2. Özal hükümetinin programı TBMM’de okundu. 1988 06.01.1988 Başbakan Özal “Cumhurbaşkanını halk seçsin” dedi. 14.01.1988 Başbakan Özal yerel seçimlerin erken yapılması için muhalefet partilerini anayasa değişikliği yapmaya çağırdı. 02.03.1988 Anayasa Mahkemesi Başkanlığı’na Mahmut Çuhruk, başkanvekilliğine Yekta Güngör Özden seçildi. 02.05.1988 Partiler anayasa değişikliği konusunda anlaştı. 13.06.1988 SHP’nin başvurusu üzerine, yerel seçimlerin 5 yılda bir ekim ayında yapılmasını öngören bazı yasa maddeleri Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edildi. 11.07.1988 Anayasa Mahkemesi, yerel seçimlerin Ekim ayında Meclis kararıyla belirlenecek bir günde yapılmasını öngören yasayı iptal eden kararın gerekçesinde, yerel seçimlerin ancak 25 Mart 1989 tarihinde yapılabileceğini ifade etti. 17.07.1988 Başbakan Turgut Özal, erken yerel seçim kararı aldıklarını ve Anayasa değişikliğini gerçekleştirmek amacıyla Meclis’i 2.Ağustos’ta toplantıya çağırdıklarını açıkladı. 02.08.1988 TBMM yerel seçimleri görüşmek üzere olağanüstü toplandı. 06.08.1988 Yerel seçimlerin bir yıla kadar öne alınmasını öngören anayasa değişikliği önerisi TBMM’de kabul edildi. Cumhurbaşkanının değişikliği onaylaması halinde referandum yapılacağı açıklandı. 07.08.1988 TBMM’de referandum, yerel seçim ve son genel seçimde %7’den fazla oy almış partilere hazine yardımı yapılmasına ilişkin yasalar kabul edildi. Referandum yasasıyla beyaz renkli pusulanın “evet” kahverengi pusulanın “hayır” anlamına geleceği belirlendi. 12.08.1988 Cumhurbaşkanının anayasa değişikliğini onaylamasından sonra referandumun 25 Eylül’de yapılacağı açıklandı. 02.09.1988 Başbakan Özal referandumdan “evet” çıkarsa 1989’da cumhurbaşkanlığı için referanduma gidileceğini söyledi. 18.09.1988 Başbakan Özal, radyo ve TV’den yaptığı açıklamada “Bu referandumdan çıkan sonuca göre başbakanlıktan ve politikadan çekileceğim” dedi. 25.09.1988 Yerel seçimlerin bir yıl öne alınması konusunda yapılan referandumda %35 evet, %65 hayır oyu verildi. Sonucu tatmin edici bulan Özal göreve devam edeceğini belirtti. 22.10.1988 DYP lideri Demirel cumhurbaşkanını halkın seçmesini önerdi. 22.12.1988 Anayasa Mahkemesi “Sözleşmeli Personel” kararnamesini iptal etti. 1989 07.03.1989 Anayasa Mahkemesi öğrencilere türban izni veren yasayı iptal etti. 26.03.1989 Yerel seçimler yapıldı. Türkiye geneline SHP %28.2 oy oranı ile 39 ilin belediye başkanlıklarını kazanırken, ANAP %21.9 oy oranıyla ve iki belediye başkanlığıyla 3’üncü parti oldu. RP, ilin belediye başkanlığını, MÇP ise üç ilin belediye başkanlıklarını aldı. 29.03.1989 DYP Siirt Milletvekili Abdürrezzak Ceylan, ile ANAP Siirt Milletvekili İdris Arıkan arasında çıkan bir tartışma sonucu Meclis koridorlarında tabancasından çıkan tek kurşunla öldü. 17.10.1989 Başbakan Turgut Özal, cumhurbaşkanlığına aday olduğunu açıkladı. 20.10.1989 Muhalefet partilerinin katılmadığı Cumhurbaşkanlığı seçiminin ilkturunda adaylar gerekli çoğunluğu sağlayamadı. Adaylardan BaşbakanTurgut Özal 247, ANAP Burdur Milletvekili Fethi Çelikbaş 18 oy aldı. 17 oyboş çıkarken 3 oy geçersiz sayıldı. 24.10.1989 Cumhurbaşkanlığı seçiminin ikinci turunda adaylar gerekli olan300 oyu alamadılar. 284 milletvekilinin katıldığı oylamada adaylardanBaşbakan Turgut Özal 256 oy alırken, Fethi Çelikbaş 17 oy aldı. 2 oygeçersiz sayılırken 9 oy boş çıktı. 31.10.1989 Cumhurbaşkanlığı seçiminin muhafeletin katılmadığı 3’üncü tur oylamasında Turgut Özal, 263 oy alarak Türkiye Cumhuriyeti’nin 8’inci Cumhurbaşkanı oldu. 08.11.1989 Anayasa Mahkemesi’nin “Türbanla derse girilemeyeceği”ni hükme bağlayan kararından sonra başlayan protesto gösterileri, Ankara’da düzenlenen eylemle kampanya görüntüsü almaya başladı. 09.11.1989 Cumhurbaşkanı Turgut Özal, görevi eski Cumhurbaşkanı Kenan Evren’den devraldıktan iki saat sonra Başbakanlık görevini Meclis Başkanı Yıldırım Akbulut’a verdi. 15.11.1989 Başbakan Yıldırım Akbulut hükümeti TBMM Genel Kurulu'nda güvenoyu aldı. Güvenoylamasında 278 "evet", 95 "hayır" oyu kullanılırken, DYP ve 4 ANAP milletvekili oylamaya katılmadı. 21.11.1989 TBMM Başkanlığı'na ANAP izmir Milletvekili Kaya Erdem seçildi. Üçüncü turda Kaya Erdem 270 oy alırken, ANAP Malatya Milletvekili Metin Emiroğlu 94 oy aldı, 21 oy boş çıktı, bir oy da geçersiz sayıldı. 1990 10.01.1990 Anayasa Mahkemesi, TCK’nın hayat kadınlarına tecavüzde ceza indirimi getiren hükmünün Anayasaya aykırı olmadığına karar verdi. 12.03.1990 TBMM’de grubu bulunan siyasi partilerin liderleri 12 Eylül sonrası ilk kez TBMM Başkanı Kaya Erdem’in çağrısı üzerine bir araya geldiler. 04.04.1990 Abdürrezak Ceylan’ı TBMM’de vurarak öldürmekle suçlanan ANAP Siirt Milletvekili İdris Arıkan, “dikkatsizlik” sonucu ölüme neden olduğu gerekçesiyle tahliye edildi. 21.04.1990 Anayasa Mahkemesi, hükümetin çok sayıda kanun hükmünde kararname çıkartmasının parlamentonun işlerliğini engelleyebileceği uyarısını yaptı. 12.08.1990 Muhalefet partilerinin çağrısı üzerine, Körfez krizinin görüşülmesi amacıyla olağanüstü toplanan TBMM Genel Kurulu'nda, muhalefetin genel görüşme isteği reddedildi. TBMM, ülkeye yönelik bir saldırıda derhal karşılık vermek amacıyla hükümete savaş açma izni verdi. 12.08.1990 TBMM, Bakanlar Kurulu’na, Türkiye’ye tecavüz durumunda buna derhal karşılık verilmesi amacıyla Türk Silahlı Kuvvetleri’ni kullanma ve savaş hali ilan “izni” verdi. 19.08.1990 Yeni kurulan 13 ilçede yapılan belediye seçimlerinde ANAP 11 başkanlık kazanırken, İstanbul Bayrampaşa’yı DSP aldı. 05.09.1990 TBMM’de yapılan gizli oturumda hükümete ülke dışına asker gönderme izni verildi. 24.09.1990 Anayasa Mahkemesi, SHP’nin ülke dışına asker gönderme izninin iptaline ilişkin yaptığı başvuruyu reddetti. 15.10.1990 SHP gölge kabine kurma kararı aldı. 25.10.1990 Üniversitelerde türbanı serbest bırakan yasa tasarısı ANAP ve DYP oylarıyla TBMM’de kabul edildi. 30.10.1990 Anayasa Mahkemesi Başkan Vekili Yekta Güngör Özden, türbana izin veren yasal düzenlemelerin geçersiz olduğunu söyledi. 21.11.1990 ******lere tecavüzde ceza indirimini öngören ve büyük tepki toplayan TCK’nın 438. maddesi kaldırıldı. 22.12.1990 HEP’li Kenan Sönmez milletvekilliğinden istifa ederek “sine-i millete” döndü. 1991 17.01.1991 Milli Güvenlik Kurulu, Cumhurbaşkanı Turgut Özal başkanlığında toplandı. Cumhurbaşkanı Özal, toplantıdan sonra yaptığı açıklamada, Körfez'debaşlatılan harekatla ilgili kararlar alındığını bildirdi. MGK Genel Sekreterliği'nden yapılan açıklamada, hükümete, "Türk Silahlı Kuvvetleri'nin hazırlık durumunu arttıracak ilave tedbirlerin ilanı ve Türk Silahlı Kuvvetleri'nin ve yabancı silahlı kuvvetlerin, süratle gelişen durumlarda BM Güvenlik Konseyi'nin 678 sayılı kararını da göz önüne alarak, kullanılması ile ilgili gerekli kararları alma" tavsiyesinde bulunulduğu bildirildi. Cumhurbaşkanı Turgut Özal başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu, MGK'nın aldığı tavsiye kararını görüşerek, TBMM'den kapsamlı yetki isteminde bulunulmasını kararlaştırdı. TBMM Genel Kurulu, Başkan Vekili Yılmaz Hocaıoğlu başkanlığında toplanarak, hükümetin ek yetki istemine ilişkin tezkeresini görüştü. Yapılan oylama sonucu hükümetin ek yetki tezkeresi 250 oyla kabul edildi. Gazetecilerin çeşitli sorularını yanrtlayan Devlet Bakanı ve Hükümet Sözcüsü Mehmet Yazar TBMM'nin hükümete verdiği yetkiye istinaden, zamanı ve gereği Genelkurmay Başkanlığı'nca tayin ve tesbit edilmek üzere, TBMM'den alınan kararın gereği için Genelkurmay Başkanlığı'na gerekli talimatın verilmesi kararlaştırılmıştır" dedi. 25.01.1991 Bakanlar Kurulu, 2932 sayılı yasayı yürürlükten kaldıracak tasarıyı kabul etti. Böylece “Kürtçe konuşmak ve şarkı söylemek” serbest olacak. 31.01.1991 Bakanlar Kurulunda, TCK’nin 141, 142 ve 163’üncü maddelerinin, “cebir şartlarına bağlanarak” kaldırılmasına ve yerine bir “Terörle Mücadele Kanunu”nun hazırlanmasına karar verildi. 12.04.1991 TBMM’de Terörle Mücadele Kanunu kabul edilerek TCK 141, 142 ve 163. maddeler kaldırıldı. Cezaevlerinde bu maddelerden yatmakta olanlara koşullu af getirildi. 08.05.1991 Anayasa Mahkemesi başkanlığına Yekta Güngör Özden seçildi. 02.06.1991 Yeni kurulan 19 belde ile Muş Belediye Meclisi üyeliği için 53 bin seçmen sandık başına gitti. ANAP, sekiz belediye başkanlığı kazanırken, 11 yerde seçimlere giren SHP dört; DYP üç; RP iki; MÇP bir beldeden başkan çıkarttı. 16.06.1991 ANAP 3. Olağan Kongresi'nde genel başkan seçilemeyen Başbakan Yıldırım Akbulut, Cumhurbaşkanı Turgut Özal'a istifasını sundu. Cumhurbaşkanı Turgut Özal, Akbulut hükümetinin istifasını kabul etti. Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü Büyükelçi Kaya Toperi tarafından yapılan açıklamada, Cumhurbaşkanı Özal'ın istifayı kabul ettiği ancak, Anayasa'nın 109. maddesi gereği yeni Başbakan atanıncaya ve Bakanlar Kurulu oluşturuluncaya kadar, mevcut Bakanlar Kurulu'nun görevine devam etmesini istediği bildirildi 17.06.1991 Cumhurbaşkanı Turgut Özal, ANAP Genel Başkanı Mesut Yılmaz hükümeti kurmakla görevlendirdi. 23.06.1991 48. hükümet, Mesut Yılmaz tarafından kuruldu. 05.07.1991 Mesut Yılmaz hükümeti 153 ret oyuna karşı 265 kabul oyuyla güvenoyu aldı. 22.07.1991 -Anayasa Mahkemesi Terörle Mücadele Yasası'nın sol görüşlü hükümlü ve tutukluları şartlı tahliye kapsamı dışında tutan geçici 4. maddesinin "a" ve "b" bendini iptal etti. -Anayasa Mahkemesi; Türkiye Birleşik Komünist Partisi'nin adında "komünist" sözcüğünün kullanıldığı, parti program ve tüzüğünün, Anayasa ile Siyasi Partiler Yasası'na aykırı olduğu gerekçeleriyle kapatılmasına karar verdi. TBKP'nin tüm mal varlığı da Hazine'ye devredildi. 18.10.1991 ANAP Genel Başkanı Mesut Yılmaz, seçim sonuçları ne olursa olsun Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın anayasal konuma çekileceğini söyledi. 20.10.1991 Erken Genel Seçim yapıldı. Toplam 29 milyon 833 bin 434 seçmenin, 111 bin 623 sandıkta oy kullandığı seçimde hiçbir parti tek başına iktidar olacak çoğunluğu sağlayamadı. DYP: 178; ANAP:115; SHP: 88; RP:62; DSP: 7 milletvekilliği kazandı. 21.10.1991 Mesut Yılmaz hükümeti istifa etti. 06.11.1991 19’uncu dönem çalışmalarına başlayan TBMM’deki and içme töreni olaylı geçti. HEP kökenli SHP Diyarbakır Milletvekili Hatip Dicle’nin, “Bu yemin metnini anayasa baskısı altında okuyorum” dedi, Leyla Zana da and içtikten sonra Kürtçe slogan attı. 07.11.1991 Cumhurbaşkanı Turgut Özal, hükümeti kurma görevini DYP Genel Başkanı Süleyman Demirel’e verdi. 16.11.1991 DYP Genel Başkan Yardımcısı Hüsamettin Cindoruk, 286 oyla TBMM Başkanı seçildi. 19.11.1991 DYP-SHP Koalisyon hükümeti açıklandı. SHP 32 bakanlıktan 12’sini aldı. Yeni hükümette Başbakan Süleyman Demirel, Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Erdal İnönü. 30.11.1991 DYP-SHP koalisyon hükümeti 164’e karşı 280 kabul oyuyla güvenoyu aldı. |
Powered by vBulletin®
Copyright ©2000 - 2025, Jelsoft Enterprises Ltd.