Kütle Ve Kütleçekimi
 

Kütle ve Kütleçekimi


Fizikte ve öbür bilim dallarında kütle, bir cisimdeki madde miktarının ölçüsüdür. Çoğu kez ağırlık ile kütle birbirine karıştırılır. Oysa bir cismin kütlesi, evrenin her yerinde sabittir; ağırlık ise o cisme etki eden yerçekimi kuvvetidir ve cismin bulunduğu yere göre değişir. Uluslararası kütle birimi kilogramdır {bak. AĞIRLIKLAR ve Ölçüler, Ölçme). Bir cismin kütlesi ne denli büyükse, o cismi harekete geçirmek ve bir kez harekete geçtikten sonra onu hızlandırmak ya da yavaşlatmak da o denli zordur. Maddenin bu özelliğine eylemsizlik denir {bak. Eylemsizlik). Kütleye bağlı bir başka Özellik de momenîum'dur. Bir cismin momentumu, kütlesi ile hızının çarpımına eşittir {bak. Kuvvet ve Hareket).

Kütle ve Kütleçekimi






Cisimler arasındaki çekim kuvvetini belirleyen, o cisimlerin kütleleridir. Cisimlerin kütleleri büyüdükçe ve aralarındaki uzaklık kısaldıkça, birbirleri üzerinde uyguladıkları çekim kuvveti, yani kütleçekimi de o kadar artar. (Dünya'nın, üzerindeki cisimlere ya da başka gökcisimlerine uyguladığı kütleçekimine yerçekimi denir.) Dünya'yı Güneş'in çevresindeki, Ay'ı da Dünya'nın çevresindeki yörüngelerinde tutan, bu son derece büyük kütleli cisimler arasındaki kütleçekim kuvvetleridir.

Kütleçekiminin etkisi altındaki bir cisim, bu etkiyi ağırlık denen bir kuvvet biçiminde duyumsar. Bir cismin ağırlığı, üzerinde etki yapan çekim kuvvetine dolayısıyla da kütlesinin büyüklüğüne bağlıdır. Örneğin, belirli kütledeki bir cisim Ay'a götürülüp tartıldığında, ağırlığının Dünya'dakinden daha hafif olduğu görülür. Çünkü Ay'ın kütlesi Dünya' nınkinden daha küçüktür ve bu yüzden başka cisimler üzerinde uyguladığı kütleçekim kuvveti daha zayıftır.




Ay'a götürülen cismin kütlesi ve büyüklüğü değişmemiş; ama ağırlığı değişmiştir. Ağırlık bir kuvvettir ve başka kuvvetler gibi nevvton denen bir birimle ölçülür. Kütlesi 1 kg olan bir cismin Dünya üzerindeki ağırlığı yaklaşık 10 nevvtondur. Ama günlük dilde ağırlık ile kütle arasında bir ayrım yapılmaz ve ağırlık ölçümleri newtonla değil kütle birimi olan kilogramla verilir.