Develer Hakkinda Genel Bilgi
 

Deve , Deve ( Camelus ) ; Alm . Kamel , Fr . Chamedu , İng . Camel . Familyası: Devegiller ( Camelidae ) . Yaşadığı yerler: Asya , Afrika ve Amerika?nın çöllük bölgeleri . Özellikleri: Açlığa , susuzluğa günlerce dayanır . Vücuduna su depolar , hörgücünün yağını yedek besin deposu olarak kullanır . Ömrü: 40-50 yıl . Çeşitleri: Asya devesi , Afrika devesi vs .

Çöl bölgelerine uyarak uzun süre susuz yaşayabilen , geviş getiren iri cüsseli , memeli bir hayvan . Devegiller ailesinden olup , dişleri tamdır . Mideleri üç gözlü olup , kırkbayır bulunmaz . Öd ( safra ) kesesi de yoktur . Alyuvarları oval ( elips ) şeklindedir . Uzun ve eğri boyunlu , uzun bacaklı hayvanlardır . Ayakları iki parmaklı tabanı geniş ve yumuşaktır . Yastıklı ayak tabanlarının sayesinde kuma batmadan yürürler . Sallana sallana yol aldıklarından “çöl gemisi” denmiştir . Sırtı hörgüçlüdür . Hörgüçlerinde yağ depo edebilirler . Hörgücündeki yağı yedek besin deposu olarak kullanırlar . Susuz zamanlarda hörgücündeki yağı , su ve enerjiye çevirebilir . Bu sayede bir hafta hiç su içmeden normal faaliyetine devam eder . Uzun yolculuklarda hörgüçleri eriyerek küçülür . Evcildirler . Çift hörgüçlülere “Asya devesi” , tek hörgüçlülere “Afrika devesi” , “hecin devesi” , “hacı devesi” veya “çöl devesi” denir .

Deveye Arap lisanında “cemel” , “ibil” denir . Tüylü aygırına “bahur” , dişisine “naka” , “maye” ve yavrusuna “buduk” , “kuşek” , “torok” , “çal” gibi isimler verilir . Yaşıt olanlara “yelek” , iki yaşındakilere “taylak” , üç yaşındakilere “huveydi” denir .

Genellikle Asya devesi 600 , Afrika devesi 500 kg ağırlıktadır . Lastik gibi kuvvetli ağzının üst dudakları yarık olup , en sert ve dikenli bitkileri ağızları kanamadan yerler . Yedikleri çöl bitkilerinin % 80?i sudan ibarettir . Çok acıktığında önüne gelen her şeyi yer , kemirir . Kulübe üstündeki sazlardan , lastikkap , sicim ve tellere varana kadar ne bulursa üç gözlü midesine indirir . Develer yük ve binek hayvanları olduğu gibi sütünden , tüyünden ve derisinden de faydalanılır . Eti yenilir , kurban olarak kesilebilir . Tezeği yakılır . Deve her türlü işlerde kullanılan ve her şeyinden faydalanılan kanaatkar bir hayvandır . Kum fırtınalarında uzun ve sık tüylü iki kat olan kirpikleriyle gözlerini koruması , uzun bir yarık şeklindeki burun deliklerini kapayabilmesi , bu amaçla dilediğinde kulaklarını da sıkı sıkıya örtebilmesi , açlık ve susuzluğa günlerce dayanabilmesi sebebiyle sıcak ve kurak memleketlerde atın yerini almıştır .

Tarih boyunca , Özellikle Sümerler , Hititler , Hurriler , İranlılar deveyi ordularında kullanmışlardır . Araplar ve Romalılar da deveden faydalanmışlardır . Büyük Sahra ve diğer çöl bölgelerinde bugün bile göçebe kavimlerin hayatında yük ve binek hayvanı olarak önemli olduğu gibi , etinden ve sütünden de büyük ölçüde faydalanılmaktadır . Devenin vücudunda su depolamaya yarayan cepler vardır . Besin bulunan bir çölde 6-7 ay susuz yaşayabilir . Bir kış boyunca hiç su içmeden yol alabilir . Yaz sıcağında da su içmeksizin 10 gün yürüyebilir . 10 dakikada ağırlığının üçte biri kadar su içebilir . Bir defada 150-200 kg su içer . Sonra bir hafta suya yanaşmaz . Develer , gerektiğinde vücut sıcaklıklarını yükseltip alçaltabilirler . Tüyleri de güneş ışınlarına karşı bir perde vazifesi görürler . Çevre ısısının vücuda tesirini azaltırlar . Sürüler halinde yaşarlar . Çöldeki vahalardan su içmek için hep aynı kuyuya gelirler . Sürüsünü kaybeden bir deve , su içtikleri kuyu başına gelerek günlerce aç kalma pahasına sürünün suya dönüşünü bekler . Deve günde 18 saat devamlı yol kat eder . Saatte 5 km gitmekle günde 100 km yol alır . Hatta daha hızlı gidenleri vardır . Yol ve yön tayininde ustadırlar . 40-60 kilometreden otlakları ve yağışı sezebilirler .

Gebelik süreleri 12-13 aydır . Dişi , bir yavru doğurur . Yavru hemen ayağa kalkarak annesini takip eder .

Yurdumuzda yetiştirilen deve; Asya ile Afrika develerinin çiftleşmesinden elde edilen melezlerdir . Daha çok güney ve batı vilayetlerimizde görülmekte , sayıları giderek azalmaktadır . Bazı bölgelerde deve yarışları ve güreşleri halen ilgi ile takip edilmektedir .

Kaynak: Rehber Ansiklopedisi