İran Mitolojisinde Dinkert
 

İran Mitolojisinde Dinkert

Günümüze kadar gelebilmiş en önemli ve en ayrıntılı Pehlevîce eser olan Dînkert, aslında on cilt halinde kaleme alınmıştır. Ancak şimdi bu on ciltten sadece I. ve II. ciltleri elde bulunmaktadır. “Zend Âgâhiyye” adıyla da bilinen Dînkert, Pehlevî edebiyatında bu isimle ün kazanmıştır. W. West tarafından eserin toplam kelime sayısının 169.000 olduğu ifade edilmektedir. Dînkert, Abbâsî halifesi Me'mûn'un huzurunda Ebâlîş ile münazaraları bulunan Ferruhzâd oğlu Âtûr/Âzer Fernbağ tarafından kaleme alınmıştır. Âzer Fernbağ, II-III./VIII.-IX. yüzyıllarda yaşamış, eserini de bu yüzyıllarda kaleme almıştır. Dînkert, Mezdîsnâ inanışı, bu inancın dinî ayrıntıları, gelenek ve görenekleri, inançları, rivayetleri ve edebiyat tarihi gibi konularda bilgilere yer veren büyük bir mecmuadır.

Dînkert, İran gelenek ve adetlerini, tarihî, mitolojik, dinî, millî ve ilmî rivayetlerini ve değerlerini Sâsânîler döneminde olduğu gibi koruyarak daha sonraki çağlara aktarması dolayısıyla çok önemli belgeler ve kaynak eserler arasında yer almakta, Sâsânî dönemi İran kültür ve medeniyeti konusunda önemli ayrıntılara yer vermektedir. Dînkert, Destûr Peşûtan Sencânâ tarafından dokuz cilt, oğlu Dârâb Sencânâ tarafından on cilt olarak açıklamalar ve notlarla, İngilizce çevirisi ve Pehlevîce metniyle birlikte Bombay'da yayınlanmıştır.

Bir Zerdüşt ansiklopedisi niteliğindeki Dinkert, III/IX. yüzyılda kaleme alınmış önemli kaynaklardan birisidir. Sâsânîler döneminde derleme yoluyla oluşturulan bu eser, İran efsaneleri konusunda mûbedlerin kaleme almış oldukları eserlere dayanan değerli bilgilere yer vermektedir