Emevi Devleti
 

Emeviler:
Emeviler Dört Halife Dönemi’nden sonra Müslüman Arap devletine egemen olan hanedandır.
Hz. Ali’nin 661’de öldürülmesinden sonra başa geçen Emeviler, 750’de Abbasiler tarafından yıkılıncaya değin hüküm sürdüler.
Dini siyasette kullanmaya çalışan, yaptıkları her işin din adına yapıldığını söyleyen Emevi liderler, Hz. Muhammed (sav)’in torunlarını da öldürmekten çekinmemişlerdir.
Dönemleri:
1.Muaviye Dönemi:
Hz. Ali'nin ölümü ile Muaviye İslam Devleti’nin başına halifesi oldu. Muaviye Emevi kabilesinden olduğu için Muaviye ve daha sonra kendi soyundan gelen halifeler dönemine Emeviler dönemi denir. Muaviye halife olmakla birlikte tam anlamı ile rahat değildi. Çünkü Hz. Ali 'nin oğlu Hz. Hasan harekete geçmişti. Müslümanlar arasında yeniden bir savaş ortamı oluşuyordu. Ancak Hz. Hasan Müslümanlar arasında yeni bir savaşın olmasını istemediğinden Muaviye 'ye bazı şartlar öne sürerek savaştan çekildi. Buna göre Muaviye ölünce yerine Hz. Hasan’ın kardeşi Hz. Hüseyin halife olacaktı. Muaviye bu teklifi kabul etti.
Muaviye döneminde bir taraftan iç karışıklıklar olurken diğer taraftan fetih hareketleri hızını kesmeden devam ediyordu. Rodos ve Girit adalarına seferler yapıldı. İstanbul ilk defa İslam donanması tarafından kuşatıldı. Ancak İstanbul'un kalın surları ve suda da yanan grejuva ateşi sayesinde kuşatmadan kurtuldu.
2.Yezid Dönemi:
Muaviye daha ölmeden oğlu Yezid'i halife ilan etti. Hz. Hasan ile yapmış olduğu antlaşmaya uymadı. Bunun üzerine Hz. Hüseyin harekete geçti. Küçük bir grupla Kufe şehrine doğru yola çıktı. Ancak Kerbela şehri yakınlarında Yezid'in ordusu tarafından kuşatıldı, direnmesi üzerine etrafındakilerle beraber öldürüldü. Hz. Hüseyin'in öldürülmesi İslam Dünyasındaki ayrılıkları daha da arttırdı. Hz.Ali taraftarları Ayrılarak Şİİ mezhebini kurdular.
3.Abdülmelik Dönemi:
Halife Abdülmelik iç karışıklıkları giderdikten sonra fetih hareketlerine devam etti. Arapça resmi dil olarak ilan edildi. İlk İslam parası bu dönemde bastırıldı.
4.Velid Dönemi:
Halife Velid döneminde fetih hareketleri daha da hızlandı. İslam orduları bir taraftan Orta Asya'da fetihler yaparken diğer taraftan Kuzey Afrika'nın fethi tamamlanmış İslam orduları Kadiks Savaşı ile Cebelitarik boğazını geçerek İspanya'ya girmişti.
Tarık Bin Ziyad komutasındaki İslam orduları kısa sürede İspanya'yı fethettiler.
Devlet Yönetimi:
Emeviler dönemindeki devlet yönetimi sonraki İslam devletlerine örnek oluşturdu.Hz. Ömer döneminde ortaya çıkan divan adlı kurumu Emeviler daha da geliştirdi. Halifeler devlet işlerini vezirler aracılığıyla yürütmeye başladılar. Emevi toprakları eyaletlere ayrılarak yönetildi, ama eyaletler Şam’daki merkezi devlete bağlıydı. Emevi Devleti, İslam devleti olmaktan çok bir Arap devletiydi. Emeviler, Müslüman Araplar ile Arap olmayan Müslümanları birbirinden ayırıyorlardı; Arap olmayan Müslümanlara Mevali diyorlardı. Emevi Devleti’nin yıkılmasında en önemli etkenlerden biri bu ayrımcılık oldu. Araplaştırma siyasetinin bir sonucu olarak Arapça devletin tek resmi diliydi. Devlet gelirleri, dinsel gereklerden kaynaklanan vergiler ile fethedilen yerlerden ve savaşlardan elde edilen ganimetlerden oluşuyordu. İslam tarihinde ilk altın para da Abdülmelik döneminde basıldı.
Emevilerin Yıkılış Sebepleri:
Emevilerin Arap olmayan Müslümanlara değer vermemeleri, Arapları üstün görmeleri. (Arap olmayan Müslümanlara "Mevali" diyorlardı.)
Önemli görevlere Emevi ailesinden olanların getirilmesi ve bu durum sonucu oluşan Arap kabileleri arasındaki huzursuzluk.
Emevi ailesi arasındaki geçimsizlikler.
Fetihlerin durması.
Hz. Ali taraftarlarının (Şiiler) çalışmaları.
Hz. Abbas'ın soyundan gelenlerin çalışmaları (Hz. Abbas, Hz. Muhammed (SAV)'ın amcasıdır.)
Emevi Devletinin Genel Özellikleri:
Emeviler döneminde sınırlar doğuda Seyhun nehrine batıda Atlas okyanusuna, kuzeyde pirene dağlarına ve Anadolu içlerine kadar genişlemişti.
Emeviler döneminde İslam kültür ve uygarlığının temelleri atıldı.
Emeviler devrinde halifelik babadan oğula geçmeye başladı ve halifelik bir saltanata dönüştü.
Türklerle Araplar arasında şiddetli mücadeleler yapıldı. ( Emevilerin Arapçılık politikası bunda etkili olmuştur.)
Ülke yönetimi eyaletlere bölünmüştür.
Emevi Devleti Siyasi Gelişmeler:
1.Konstantinopolis Kuşatması:
Muaviye 674 yılında bu donanma Cyzicus'dan ayrılarak denizden Konstantinopolis'i kuşatmaya aldı. Bu çeşit denizden kuşatma o zamanki bu eski Konstantinopolis şehri için yeniydi, çünkü daha önceki barbar kavimler kuşatmaları karadan batıdan şehrin kara surlarına gelmişti. Fakat eski Konstantinopolis'in Marmara Denizi surları da iyi pekiştirilmişti. Bu pekiştirilmiş duvarlara karşı Arap donanması ve yeni kuşatma aletleri pek başarılı olamadı. Araplar bu nedenle şehri Boğaz boyunca abluka altına aldılar. Fakat kış mevsimi gelince Araplar donanmaları ile üsleri olan Cyzicus'a çekildiler. Burada donanma tamir ve takviye edildi ve Suriye'den yeni asker ve malzeme getirildi. 675 baharı ile Arap donanması tekrar Konstantinopolis'i denizden ablukaya ve kuşatmaya aldı. O yıl da başarı kazanılamadı ve kışın donanma yine Cyzicus üssüne çekildi. Bu, uygun mevsimde şehrin kuşatılması ve kışın Arap donanmasının Cyzicus'a çekilmesi 678 yılı sonlarina kadar 5 defa tekrarlandı.
2.Kerbela Olayı:
Kerbela Olayı, 10 Ekim 680 tarihinde bugünkü Irak sınırları içindeki Kerbela şehrinde, İslam Peygamberi Muhammed'in torunu Hüseyin bin Ali'ye bağlı küçük bir birlik ile Emevi Halifesi I. Yezid'e bağlı ordu arasında cereyan etmiştir. Bu savaş Şii ve Alevi inanışının belkemiğini oluşturan en önemli olaylardan biridir. Peygamberin kızı Fatıma 'nın peygamberin kuzeni Ali'den olma oğlu olan Hüseyin'in ölümü, Şiilerce her sene Aşure Günü'nde yâd edilir.
3.İspanya’nın Fethi:
Kuzey Afrika Valisi Musa Bin Nusayr, basanda sınır tanımayan bir yönetici ve komutandı, ispanya’daki Vizigot Krallığının iç çekişmeler sonucu zayıfladığını görünce, bu ülkenin fethine karar vermişti. Ünlü İslam komutanı Tank Bin Ziyad komutasmdaki bir öncü kuvveti İspanya’ya gönderdi. Tank Bin Ziyad kendi adıyla anılan Cebeli Tarık’ı geçti (711). Askerlerine, geri dönme umudunu bırakmamak için bütün gemileri yaktırdı, ispanya içlerine doğru ilerlemeye başladı.
İspanya Kralı Radrik’in yüz bin kişiye yakın ordusunu yenerek kralı kendi eliyle öldüren Tank, Avrupa topraklarında ilerlemeye başladı. Vali Musa Bin Nusayr, ona haber göndererek kendisini beklemesini istedi. Ancak dağılan Vizigotlara aman vermek istemeyen Tank Bin Ziyad bu emri dinlemeyerek ilerlemesini devam ettirdi ve Vizigotlann başkenti Toledo’yu aldı.
Bu sırada Toledo’ya gelen Vali Musa Bin Nusayr emrini dinlemeyen muzaffer komutan Tarık’ı hapsetti, ispanya’nın (Endülüs) fethi, islam dünyasında büyük bir sevince sebep oldu. Aynı sevinci duyan Halife Velid, Musa Bin Nusayr’ a Tank Bin Ziyad’ın hapisten çıkarılmasını ve fetihlere birlikte devam etmelerini emretti, iki komutan, ispanya’nın Pirene Dağlan’na kadar olan kısmını fethettiler. Bundan sonra ispanya “Endülüs” ismi ile anılarak Müslümanlann bir eyaleti haline geldi.