Bütün Türk Tarihi
 

http://frmsinsi.net/images/forumsins...sinsi.net_.jpg

Türklerin Tarihi, günümüzdeki Türkî halklar'ın ve yabancı halkların arasında zamanla erimeden önce Türk dilini konuşmuş olan Türkî topluluklarının ortak tarihidir. Göktürklerden önce varolmuş Türk dili konuşan topluluklar bazı tarihçiler tarafından, Türk tabiri yerine Ön Türk tabiri ile anılır.

Türkîler'in siyasi bir topluluk olarak ilk tarih sahnesine çıkmalarının Hun (Hiung-nu'lar veya Şiongnu'lar) hükümdarlığı ile olduğuna dair iddialar vardır.]. Başlangıcı hususunda tartışmalar olsa da Türklerin tarihi, dünya tarihinin önemli bir parçasıdır. Avrasya ve Kuzey Afrika'da ortaya çıkan her halkın tarihi uzaktan veya yakından Türklerin hareketlerinden etkilenmiştir. Türkler doğu kültürlerini batıya ve batı kültürlerini doğuya taşımakla da önemli bir rol oynamışlardır. Kendi dinleri Tengricilik'ten sonra benimsedikleri yabancı dinlerinde çok kez öncüsü ve savunucusu olmuş ve yayılmalarını ve gelişmelerini sağlamışlardır (Mani dini, Musevilik, Budizm, Ortodoks- ve Nasturi Hristiyanlığı, İslam)

Türk Tarihinin Başlangıcı

Dünya üzerinde yaşayan insan topluluklarının milletleşme süreci onların avcı-toplayıclıktan çiftçi-çobancılığa geçimesi ile başlar.. Türkleri oluşturacak insan topluluklarının m.ö 6000 lerde koyun yetiştiriciliğine başladığı düşünülmektedir. Bu tarih atlı göçebe Türk kültürünün başlangıcı olarak kabul edilebilir. Bu değişiklikler ile ilk Türk kültürü olan anav kültürü ortaya çıkmıştır. Türklerin atalarının MÖ 2500 ile M.Ö. 1700 yılları arasındaki Afanasiyevo kültürü ile başlayan ve MÖ 1700 ile MÖ 1200 yılları arasındaki Andronovo Kültürü ile devam eden dolikosefal mongolitlerle ortak yönleri bulunmayan Brakifesal ırka dayandıığını savunurlar. Bu ırkın savaşçı ve göçebe kültüre sahip olduğu, MÖ 1700 yılları sonrasında kitleler halinde Altay Dağları ile Tanrı Dağları arasındaki bölgeye yayıldığı bilinmektedir. Bilinen ilk Türk devleti İskitlerdir.

M.Ö. 3`üncü yüzyıl

M.Ö.312: Büyük Hun Devleti'nin (Huing nu) kuruluşu ve Çin/Hiung nu arasında Kuzey Şansi Savaşı
M.Ö.240: Bozkır halklarına karşı Çin'in duvar inşası: Çin Seddi
M.Ö.209: Hiung nu lideri Teoman'ın ölümü ve Mete'nin Hiung-nu'ların (Hunların) lideri olması
M.Ö.201: Kırgız halkından ilk kez söz edilmesi

M.Ö. 2`nci yüzyıl

M.Ö.187: Çin'in Hiung nu üzerine Pa-i-Teng seferi
M.Ö.177-M.Ö.165: Yue-çilerin Hiung nu'lar tarafından Kansu'dan Baktriane'ye sürülmeleri ve oradaki Helen krallığını ortadan kaldırmaları
M.Ö.177-M.Ö.165: Hiung nu'ların Çin'e akınları
M.Ö.138-M.Ö.126: Baktria'da Çang Kien elçiliği. Çin-İran ilişkileri
M.Ö.2 yüzyılda:Asya Hun Devleti(Büyük Hun Devleti) yıkıldı

M.Ö. 1`nci yüzyıl

M.Ö.49-M.Ö.36: Çiçi'nin Talas'a göçü (Batı Hiung-nu)

1`nci yüzyıl

48: Hiung nu'ların ikiye bölünmeleri (Kuzey Hiung-nu ve Güney Hiung-nu)
93: Hiung nu'ların Sien Pi'ler tarafından mağlup edilmeleri

2`nci yüzyıl

Aşağı İtil'de (Hazar denizi'nin kuzeyi) Hun varlığı

3`ncü yüzyıl
260: Şan-şi'nin kuzeyinde Tabgaçlar

4`ncü yüzyıl

304-351: Çin'in kuzeyinde Hiung-nu krallıkları (Han Zhao, Hou Zhao)
388-392: Çin'in kuzeyinde Ding ling krallığı (Wei)
374-375: Avrupa Hunlarının Don Nehri'ni geçişi
386-409: Tabgaçlar Kuzey Çin'de (Kuzey Vey)

5`nci yüzyıl

402: Rouran'ın kuruluşu (Yüan Yüan/Avarlar?)
407-431: Çin'in kuzeyinde Hiung-nu krallığı (Xia)
422: Lo-yang'ın Tabgaçlar tarafından alınışı
427: Romalılar ve Hunların ittifakı
434: Bizans ile Hunlar arasında Margos Antlaşması
440: Ak Hun (Eftalit) istilalarının başlaması
451: Attila Galya'da (bugün Fransa)
452: Attila'nın Roma seferi ve Papa I. Leo ile görüşmesi
480: Hazar denizi ile Tuna nehri arasında Ön Bulgarlar
480: Mazdek İsyanları'nda Sasaniler'e Ak Hunların yardım etmesi

Orta Çağ/Türkler

6`ncı yüzyıl

531-578: Kafkas Surları'nın İranlı Hüsrev tarafından dikilmesi
534: Tabgaçların (Vey Hanedanlığı) dağılması
552: Tu-kiu'lerin (Türküt'ler/Göktürkler) Rouran egemenliğe karşı ayaklanması. Birinci Göktürk Kağanlığı'nın kuruluşu.
565: Ak Hunların (Eftalitler) Göktürkler tarafından ortadan kaldırılmaları
582: Birinci Göktürk Kağanlığının bölünmesi

7`nci yüzyıl

619: Avarların İstanbul'u I. kuşatması.
626: Avarların İstanbul'u II. kuşatması.
626-627: Doğu Roma İmparatoru Herakleios'un Hazarlar'dan yardım istemesi
639: Göktürk prensi Kürşad'ın ihtilal denemesi.
642: Güneydoğu Avrupa'da (Karadeniz'in kuzeyi'nde) Büyük Bulgarya Hanlığı'nın bölünmesi
673-674: Arapların Maveraünnehir'e ulaşması ve Göktürk şehri Buhara'yı kuşatması.
674: Paralı Türk askerlerinin İslam topraklarında varlığı
680: Ön Bulgarlar Balkan'da
681-744: İkinci Göktürk Kağanlığı'nın kuruluşu

8`nci yüzyıl

720-735: Orhun Anıtlarının dikilmesi
744-840: Uygur Kağanlığı'nın kuruluşu
751: Çinlerin Orta Asya'ya girişi, Talas Savaşı
755: Paralı Türk askerlerin Ngan Lu-Şan'ın Çin'deki isyanı
762-770: Uygurların Mani dini'ni benimsemeleri
780: İtil Bulgar Hanlığı'nın kuruluşu

9`ncu yüzyıl
Hazar Hanlığı gücünün zirvesindeyken

811: Bulgar kralı Han Krum'un Bizans kralı I. Nikephoros'u öldürmesi
833-882: Samerra'da paralı Türk askerlerinin varlığı
840-924: Kırgızların Uygurlara saldırması. Uygurların güneybatıya kaçıp Sincan ve Kansu'ya yerleşmeleri. Moğolistan'da Kırgız egemenliği.
851-863: Aziz Kyrillos'un Hazarlara gelişi
864-865: Bulgar kralı I. Boris'in hıristiyanlığı kabul etmesi. Ön Bulgarların islavlaşması.
868-884: Türkler Mekke'de.
880: Raşid el-Türki'nin Yukarı Mısır seferi
883: Çin'deki Şatuolar

10`ncu yüzyıl

Güneydoğu Avrupa'da Peçenek egemenliği
905: Mısır valisi İhşid
921: İbn Fadlan'ın henüz müslümanlaşmış İdil bulgarlarını elçi olarak ziyareti
923-946: Çin'in kuzeyinde Şa-t'o egemenliği (Hou Tang, Hou Jin)
924: Moğol Hitayların Kırgız Devletini yıkması.
934: Satuk Buğra Han ilk müslüman Türk Hakanı olarak tarihe geçer,
944-1090: Peçeneklerin ardı kesilmeyen Bizans saldırıları
965: Hazar başkenti'nin I. Svyatoslav tarafından alınışı
985: Siri Derya'da Selçuklular
995: Harezmşahlar'ın tek bir çatı altında birleşmeleri
999: Karahanlılar'ın (Uygurlar + Karluklar) Buhara'yı alışı. Karahanlıların müslümanlaşması.

11`nci yüzyıl

1016: Rus ve Bizanslıların Hazarları ortadan kaldırması.
1026-1090: Bizansa karşı Peçenek saldırıları.
1040: Selçukluların Gaznelileri yenmesi
1059: İsfahan'ın Selçuklular tarafından alınışı
1071: Malazgirt savaşı: Selçukluların Bizanslıları yenmesi.
1071-1076: Türklerin Antakya, Şam, Kudüs ve Mekke'ye gelişi .
1077: Anadolu Selçuklu Devleti'nin (ya da Rum Selçuk Devleti) kuruluşu
1090-1091: Peçeneklerin ve Çaka Beyin İstanbulu kuşatması.
1091: Kıpçakların Bizanslıların yardımına koşup Peçenekleri bozguna uğratışı.
1096: Haçlıların Anadoluya girişi
1099: Kudüs'ün haçlılar tarafından alınışı

12`nci yüzyıl

1122: Tüm Peçenek halkının Kıpçaklar tarafından katledilmesi
1130-1135: Moğol Hitayların Tunguz Curcenler (Jin) tarafından batıya doğru kaçırılmaları, ve Hitayların Orta Asya'da Kara Hıtay'ı kurmaları.
1150: Gaznelilerin Gurlular tarafından ortadan kaldırılmaları.
1157: Büyük Selçukluların sonu
1176: Miryakefalon Savaşı: Bizanslıların Selçuklular tarafından bozguna uğratılmaları.
1187: Gazneliler İmparatorluğunun sonu.

Moğol İmparatorluğu'nun yayılmasından önce son durum

13`ncü yüzyıl

13'ncü yüzyılda Moğol İmparatorluğu'nun yayılması

1200-1220: Harezm İmparatorluğunun altın çağı.
1206: Cengiz Han'in Büyük Han ilan edilişi
1206-1209: Delhi Sultanlığı'nın kuruluşu
1211: Karahıtay Kağanlığının Moğollar tarafından ortadan kaldırılması
1223: Doğu Avrupa'ya Moğol akınları
1230-1231: Otrar Faciası: Moğollar gönderdikleri elçileri kılıçtan geçiren Harezmlere katliam yapıp İranı ele geçiriyorlar.
1230: Yassı Çemen Savaşı: Harezmşahlar / Anadolu Selçuklu - Eyyubi ittifakı arasında savaş.
1241-1242: Moğolların Polonya, Macaristan, Avusturya ve Adriyatik'e gelişi
1243: Kösedağ Savaşı: Anadolu Selçukları ve Moğol İmparatorluğu arasında savaş.
1250: Memlûk Devleti Kahire'de iktidarı ele geçiriyor ve Mekke Türk hakimiyetine giriyor
1255-1260: Moğollar Viyana, Yun-nan, Tonkin, Suriye ve Rusya'da
1290-1320: Delhi Halaci Hanedanlığı
1299: Osmanlı İmparatorluğu'nun doğuşu

Osmanlı İmparatorluğunun 1299 ile 1683 yılları arasındaki büyümesi

Moğol İmparatorluğu'nun bölünmesinden sonra Altın Ordu devleti Türkleşiyor

.
14`ncü yüzyıl

Çağatay Hanlığı 1350 yılından itibaren tamamen Türkleşmiş oluyor.]]

1320-1424: Delhi'de Tuğluk Hanedanlığı
1346: Osmanlıların Avrupaya geçişi
1361: Edirne'nin Osmanlılar tarafından alınışı
1370: Timur'un iktidarı ele alması
1382: Toktamış'ın Altın Ordu'nun başına geçmesi ve Moskovayı ateşe vermesi
1389: Kosova: Osmanlıların Balkanlar'da egemenlik sağlaması
1389-1403: I. Bayazit hükümdarlığı
1398: Timur'un Hindistan seferi

15`nci yüzyıl

1402: Ankara Savaşı: Timur ile I. Beyazıd arasında
1405: Timur'un ölümü
1405-1447: Şahruh'un Herat'a gelişi
1406: Akkoyunlular ile Karakoyunluların tekrar tarih sahnesine çıkışı
1412-1460: Ebu'l Hayr'ın Özbek gücünü kuruşu.
1414-1517: İranileşmiş Türk Hanedanlığı Delhi Seyyidleri.
1430: Kırım Hanlığı'nın kuruluşu
1445: Kazan Hanlığı'nın kuruluşu
1447-1449: Uluğ Bey
1453: Fatih Sultan Mehmet'in İstanbul'u alışı
1453-1504: Akkoyunlu devleti'nin altın çağı.
1462-1505: Astrahan Hanlığı'nın kuruluşu
1473: Hüseyin Baykara: Timur Rönesansı

Yeni Çağ

16`ncı yüzyıl

1500: Muhammed Şeybani ve Maveraünnehir'de Özbekler
1502: Altın Ordu Devleti'nin sonu
1502: İsmail'in İran'da Safevi Hanedanlığını kurması
1510: Muhammed Şeybani'nin İsmail tarafından mağlup edilmesi
1512-1520: I. Selim
1516: Osmanlıların Cezayir'e ayak basması
1516-1517: Suriye ve Mısır'ın Osmanlılar tarafından fethi
1520-1566: "Muhteşem Süleyman" (Kanuni) dönemi
1525: Babür Şah Hindistan'da
1534: Osmanlıların Tunus'a girişi
1551: Osmanlıların Trablusgarp'a gelişi
1552: Kazan'ın Ruslar tarafından alınışı
1555: Astrahan'ın Ruslar tarafından alınışı
1557: Nogay Hanlığı'nın Ruslar tarafından ilhakı
1556-1605: Ekber Hindistan İmparatoru
1571: İnebahtı Savaşı: Osmanlılar ile birleşmiş hıristiyan Orduları arasında dünya tarihinin en büyük deniz savaşı.
1571: Kırım Hanı'nın Moskovayı yakması.
1572: Kasım Hanlığı'nın Ruslar tarafından yıkılması
1584: Sibiryalıların Kozakları mağlup etmesi
1595: Rusların Baraba Türklerini katledip yok etmesi

17`nci yüzyıl

1600: Sibir Hanlığının mağlup edilmesi.
1606: Osmanlı İmparatorluğunun zirveye ulaşmasını simgeleyen Zitvatorok Antlaşması.
1615-1650: Kırgızların Ruslara karşı mücadelesi.
1628-1658: Hindistan imparatoru Şah Cihan.
1630: Rusların Yakut topraklarına girişi
1658-1707: Hindistan imparatoru Evrengzeb.
1683: Viyana'nın Osmanlılar tarafından kuşatılması.
1699: Karlofça Antlaşması. Osmanlıların gerilemeye başlaması.

18`nci yüzyıl

1705: Tunus'un bağımsızlığını kazanması
1713: Kazaklar üzerinde Rus himayesi
1717-1730: Osmanlıların Lâle Devri
1736-1747: Nadir Şah akını
1742-1775: Rusya'da Pugaçev Savaşı (Tatar ayaklanması)
1757: Sincan'ın (Doğu Türkistan) Çin tarafından ilhakı.
1782: Yakut ülkesinin Ruslar tarafından ilhakı.
1783: Kırım'ın Ruslar tarafından ilhakı.
1794: İran'da Kacar Hanedanlığı'nın bir Türk tarafından kuruluşu.
1798-1799: Napoleon Bonaparte'ın Mısır seferi. Türk-Fransız mücadelesi.

19`ncu yüzyıl

1866: Buhara'nın Rus vasalı olması
1873: Hive'nin Ruslar tarafından ilhakı
1876: Hokand Hanlığı'ın Ruslar tarafından ilhakı
1876: İlk Türk anayasası
1878: Ayastefanos Antlaşması: Sırbistan, Karadağ, Romanya ve Bulgaristan'ın bağımsızlıklarını kazanması.
1881:Gazi Mareşal Mustafa Kemal Paşa'nın doğumu.
1882: Mısır'ın İngiltere tarafından işgali

20`nci yüzyıl

Anadolu Türkleri 60 yıl kadar bir zaman için tek uzun ömürlü, bağımsız bir devlete sahip Türk topluluğu olarak kalmıştır.

1905: Cedidcilik hareketlerinin başlaması.
1910-1920: Kazakların ve Kırgızların Alaş Orda Hükümeti
1911-1912: Trablusgarp'ın İtalya tarafından işgali
1912: Balkan savaşları
1915-1916: Çanakkale Savaşı
1915-1918: Ermenilerin,Türklere karşı katliamları
1917: Türkistan'ın özerkliğini ilan etmesi
1918: Türkiye ile İtilaf Devletleri arasında Mondros Mütarekesiimzalandı.
1919-1922: Kurtuluş Savaşı gerçekleşti.
1919-1928: Sovyetlere karşı Basmacı mücadelesi
1921-1944: Tannu Tuva Halk Cumhuriyeti
1922: Türklerin Yunanlara karşı zaferi.
1923: Cumhuriyet'in ilan edilmesi
1932-1934: Çin'de Uygurların Doğu Türkistan İslâm Cumhuriyeti
1938: Mustafa Kemal Paşa'nın vefatı.
1944: Rus ordusunun yardımı ile kısa ömürlü bir Doğu Türkistan Cumhuriyeti ilan edilmesi.
1955: Sincan Uygur Özerk Bölgesi: Sincan'ın (Doğu Türkistan'ın) özerk bölge ilan edilmesi
1971: Avrupalıların Orta Asya'dan çekilmeye başlaması
1974: Türkiye'nin Kıbrıs çıkartması
1983: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin bağımsızlığını ilan etmesi.
1988: Azeri-Ermeni ihtilafının başlaması
1990: Sovyetlerin Bakü baskını
1991: SSCB'nin dağılması. BDT'nin ortaya çıkması.
1992: BDT Türk Cumhuriyetlerinin BM'ye kabülü:
Kazakistan Cumhuriyeti
Özbekistan Cumhuriyeti
Azerbaycan Cumhuriyeti
Türkmenistan Cumhuriyeti
Kırgızistan Cumhuriyeti
1992: 30 Ekim 1992'de Ankara'da ilk Türk Dili Konuşan Ülkeler Zirvesi'nin yapılması.
1993: Azerbaycan'ın bir kısmının Ermeniler tarafından işgali.
1993: 1993 yılında, Türk Dili Konuşan Ülkelerin kültür ve sanat alanlarında işbirliğini sağlayan Türk Kültür ve Sanatları Ortak Yönetimi'nin Almatı'da kurulması.
1993: Kültürel, ekonomik ve siyasi nitelikte bir forum olan ve tüm Türk devlet ve toplulukları ile akraba toplulukların katıldığı ilk Türk Kurultayı'nın yapılması.

21`nci yüzyıl

2005: Kırgızistan'da Lale devrimi.
2005: Kazak lider Nursultan Nazarbayev'in yaptığı ulusa sesleniş konuşmasında Orta Asya'da ortak pazar kurulması teklifi.
2005: Özbekistan'da Andican olayları
2006: Bakü-Tiflis-Ceyhan boru hattının hizmete girmesi.
2007: Hazar denizinin statüsünün belirlenmesi için kıyıdaş ülkelerin ilk defa bir araya gelmesi.
2008: 21 Kasım 2008 tarihinde Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan ve Kırgızistan arasında Türk Dili Konuşan Ülkeler Parlamenter Asamblesi kurulması.