Renklenme, Renklenmeyi Ne Oluşturur?
 

RENKLENME

http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1348746476



Renklenme,canlıların dış yüzeylerinden yansıyan ya da yayılan ışık tarafından belirlenen görünümü.Renklenmeyi pigmentler ve canlının yapısal özellikleri oluşturur.Rengin birçok ekolojik ve fizyolojik işlevi vardır.

Işığı yansıtan ya da ileten pigmentler ile canlının yapısal özellikleri ( örn.ışığı değişik yönlere kıran ya da değişik oranlarda yansıtan mikroskopik yapılar).renklenmeye yol açar.Kalıtım yoluyla yeni kuşaklara aktarılan biyolojik renklenmenin başlıca işlevi başka canlıları çekmek ya da uzaklaştırmak,canlıyı avcılardan ya da avından gizlemektir.Renklenme fotosentez gibi biyokimyasal tepkimelere yaşamsal bir önem kazanır.Ayrıca güneş enerjisini soğurarak ya da yansıtarak canlının ısı dengesine de katkıda bulunur.

http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1348746476


Yapısal renklenme canlının üzerine düşen ışığın yansıması,çeşitli dalgaboylarında ayrışması ya da kırılmasıyla oluşur.Işık tayfının tümüyle yansıması,örneğin çiçeklerin taçyapraklarına ,kuş tüylerine ,posta ve kıllara beyazlığı verir.Işığın bu biçimde yansımasına genellikle canlıların dış katmanlarındaki ve yapılarındaki çok küçük hava boşlukları neden olur.Son derece ince katmanlarda art arda yansıyan ışık,renkli bileşenlerine ayrılarak tavuskuşunun tüyleri,bazı böceklerin kanatları ve incide görüldüğü gibi yanardöner renklerin oluşmasına yol açar.Mavi renk bazı gözlerde ve kıllarda olduğu gibi koyu pigment katmanının üstünde dağılmış çok küçük parçacıkların ya da hava keseciklerinin,ışığın yalnız kısa ( mavi) dalgaboylarını yansıtması sonucunda ortaya çıkar.Daha uzun (örn.kırmızı,turuncu,sarı) dalgaboyları ise alttaki pigment katmanına geçerek soğurulur.Yapısal renk oluşumu genellikle pigmentlerin etkisiyle güçlenmekte ya da değişikliğe uğramaktadır.Örneğin balıkların,amfibyumların ya da sürüngenlerin yeşil rengi,çoğunlukla sarı bir pigment katmanının arasında ışığın kısa dalgaboylarını yansıtan yapıların bulunmasından kaynaklanır.

http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1348746476

Genellikle bileşimlerinde azotun bulunup bulunmadığına göre sınıflandırılan pigmentler molekülleri belirli bir aralıktaki dalgaboyunu soğurur.Yansıyan ışıktaki baskın dalgaboyu pigmentin rengini belirler.Birçok pigment biyokimyasal tepkimelere katalizör olarak katılırken fotosentez olayı ve A vitamininin üretimi gibi metabolizma etkinliklerinde belirleyici bir rol oynayabilir.

Karotenoitleri,kinonları ve flavonoitleri de içeren azotsuz pigmentlerin birçoğu ancak bu pigmentleri bireşimleyen bitkilerin yenmesiyle hayvanların vücuduna girer.Sarı,turuncu ve kırmızı pigmentler olan karotenoitler yeryüzünde yaşayan hemen hemen tüm canlılarda bulunur.Kionlar bitkilerde ve bu bitkileri yiyen hayvanlarda sarı,,turuncu,kırmızı,mor ve yeşil renklenmeye yol açar.Flavonoitler birçok bitkiye sarı,turuncu ve kırmızı renk verir.

http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1348746476



Azotlu pigmentler arasında ise başlıca porfirinler ,indoller ve flavinler sayılabilir.Porfirin grubundaki en önemli pigmentlerden biri bitkilerdeki fotosentez sürecinde rol oynayan yeşil renkli klorofil,öbürü hayvanların çoğunda oksijenin dokulara taşınmasını sağlayan kırmızı renkli hemo
globindir.İndol pigmentlerinden melanin insan derisinde bulunan kahverengimsi ya da siyah renkli bir bileşiktir.ve dokuları morötesi ışınlardan korur.Gene bir indol türevi olan indigoitlerden en yaygını mavi renkli indigo pigmentidir.bitkilerde sıkça rastlanan bu pigment boyamadde olarak kullanılır.Bazı deniz salyangozlarından çıkarılan Sur firfirinden ise kırmızı-mor renkli bir boya üretiminde yararlanılır.

http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1348746476


Canlılarda renk çeşitli uyarlanma biçimlerinin gelişmesine yol açmıştır.Örneğin bir çok hayvan rengi sayesinde hareketlerini ,bulunduğu eri ve kimliğini gizler.Gizleyici renklenme bazen bir böceğin bitki dalına,bir deniz hayvanının kayaya ya da mercana benzemesinde olduğu gibi taklide dayalıdır.Bukalemunun renk değiştirmesi,pars ve aslanın maskeleyici renkleri ise hayvanın doğal fona karışmasını sağlar.Bir gizlenme yöntemi olan doğal fona karışma hayvanın genel görünüşü ve geliştirdiği davranış biçimleriyle de yakından ilintilidir.Bazı hayvanların vücudunu kaplayan desenler ,dış çizgilerini bozarak gerçek biçimlerini maskeler ya da karışık renkli doğal fondan ayırt edilmelerini güçleştirir.Bu durum özellikle balıklar arasında yaygındır.

http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1348746476


Kaynak:AnaBritannica cilt 26 frmsinsi.net için derlenmiştir.

Cevap : Renklenme, Renklenmeyi Ne Oluşturur?
 

Gizleyici renklenme vücuttan yansıyan ışık şiddetinin dengelenmesiyle de sağlanabilir.Vücudun daha az ışık alan alt bölümlerine göre daha koyu pigmentli olan üst bölümleri gelen ışığı daha çok soğurur.Böylece vücuttaki çeşitli bölümlerden yansıyan ışık şiddeti birbirine yaklaşır.koyuluk farkları azalır ve gözün koyuluk farklarına göre ayırt ettiği üçüncü boyut ( derinlik boyutu) önemli ölçüde ortadan kalkar.



http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1348748025


Biyolojik renklenme canlının yerini,kimliğini ve hareketlerini açıkça ortaya koymasınada yarayabilir.Tanıtıcı renklenme denen bu olgu sayesinde canlılar çeker,rakiplerini ve saldırganları uyarır ya da uzaklaştırır.Örneğin eşeyli üreme için tozlaşmaya gereksinen çiçekli bitkiler çiçektozlarının taşınması işlevini üstlenen böcekleri çekmek için canlı renkler ve karmaşık desenlerle bezenmiştir.Bazı balıklar ve böcekler biyolojik ışıldama yoluyla eşlerini kendilerine çeker ya da türler arasında ayrım yapabilir.Omurgalıların birçoğu eşlerine çekici görünmek amacıyla üreme dönemi başlangıcında daha parlak renkler kazanır.ya da yeni beliren renklerle alacalanır.Genellikle sarı,kırmızı ,ve siyah olan parlak renkler görünüşte savunmasız bir canlının zehirli olabileceğini ,dikenleri bulunabileceğini ya da saldırgan için başka bir tehlike taşıdığını gösterir.


http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1348748025


Rengin kısa sürede değiştirilmesi,genellikle pigmentleri toplayıp dağıtarak renklenmeyi denetleyen renk hücreleri ( kromotofor) tarafından düzenlenir.Balıkların,kabukluların,kelerlerin, yumuşakçaların amfibyumların ve böceklerin birçok türünde renk hücreleri vardır.Ahtapot,mürekkepbalığı ve kalamar en hızlı renk değiştirebilen hayvanlardır.Denizde yaşayan hayvanların birçoğu uyarıldıkları ya da tehlikeyle karşılaştıkları zaman pigment içeren bir sıvı ( mürekkep) salgılayabilir.

Renk değiştirme mevsimlere bağlı olarak da gerçekleşebilir.Bu değişiklik,kuzey enlemlerinde yaşayan tavşanların yazın kahverengi,kışın beyaz olması gibi mevsimlerle birlikte değişen çevre koşullarına uyumu sağlar.Renk çeşitli kuşlarda ve balıklarda görüldüğü gibi üreme mevsimlerinde değişikliğe uğrayabilir.Bazı hayvanlarda ise renklenme yaşla birlikte değişir.Örneğin,yeni palazlanan kuşları örten tüylerin yerini zamanla erişkin evreye özgü tüyler alır.

Biyolojik renklenmenin insan yaşamında eskidenberi önemli bir yeri vardır.Eski çağlardan bu yana bitki ve hayvanlardan ticari boyalar elde edilmiştir.Ayrıca,genetik ve evrim konusundaki ilk bilgiler renklenme ile renklenme özelliklerinden kaynaklanır.Tarım ürünlerindeki hastalıklar renklenme yoluyla anlaşılmış ,bu da tarımda üretimin artmasını sağlamıştır.Ek olarak,askerlikte kullanılan kamuflajın kökeni hayvanlardaki renklenme değişiklikleridir.İnsanda renklere gösterilen estetik ve duygusal tepkilerin biyolojik temelleri olduğu düşünülmüş ,sanat ve tasarımın büyük ölçüde biyolojik renklenmeyle ilişkili olduğu ileri sürülmüştür.




Kaynak:AnaBritannica cilt 26 frmsinsi.net için derlenmiştir.