Hazar Denizi
 

Hazar Denizi



Dünyanın en büyük içdenizidir. Kafkas Dağları'nın doğusunda uzanan Hazar Denizi'nin büyük bölümü SSCB sınırları içinde kalır. Güney kıyısında İran yer alır. Hazar bir zamanlar, Karadeniz ve Aral Gölü'yle birlikte, tüm Doğu Avrupa ve Türkistan'a yayılan büyük bir denizin parçasıydı. Daha sonraları yerkabuğunun yükselmesi sonucu Karadeniz'le bağlantısı kesildi ve bir içdenize dönüştü. Su yüzeyi bugün Karadeniz düzeyinin 28 metre altındadır.

Hazar Denizi'nin kuzeyden güneye uzunluğu 1.200 kilometredir. Genişliği 200480 km arasında değişir. Güneyde bazı yerlerde derinliği 750 metreyi aşarsa da kuzeyde sığdır. Avrupa'nın en büyük ırmağı olan Volga geniş bir deltayla Hazar'a dökülür. Volga'nın akıttığı büyük miktardaki su, ırmakla denizin birleştiği bölgede deniz suyunu içilebilecek kadar tatlandırır. Bu bölge kışın buz tutar. Başka yerlerde ise deniz çok tuzludur. Orta ve Güney Hazar'ın büyük bölümü ılıman iklim kuşağındadır. Doğu kıyıları ise hemen tümüyle çöldür ve yazları 44°C'ye yükselen sıcaklık hızlı bir buharlaşmaya yol açar. Gelgit olayının görülmediği denizde bazen şiddetli fırtınalar görülür.

Hazar'da balıkçılık özellikle SSCB açısından çok önemlidir. Bu sularda avlanan en önemli balık mersinbalığıdır. Mersinbahğının yumurtalarından dünyanın en pahalı yiyeceği olan havyar elde edilir ve buradan bütün dünyaya satılır. Alçalan su düzeyi bölge balıkçılığını etkilemiş ve birçok balıkçı köyü yeni yerleşim bölgelerine taşınmıştır. Petrol üretimi yapılan Baku kenti Hazar'ın batı kıyısında bulunmakta ve petrol tankerlerinin ulaşımı Hazar yoluyla sağlanmaktadır. SSCB'de Baku, Astrahan, Krasnovodsk ve Şevçenko ile İran'da Benderi Enzeli (Pehlevi) Hazar Denizi'nin önemli limanlarıdır. Bu bölgeden doğal gaz da elde edilir.