Gaz-Yakıt Olarak Kullanılan Gazlar
 

Gaz-Yakıt Olarak Kullanılan Gazlar


Yandıkları zaman büyük miktarda ısı veren bazı gazlar evlerde ve sanayide yakıt olarak kullanılır. Bu gaz yakıtların bir bölümü doğada kendiliğinden oluşur {doğal gaz),>bir bölümü ise doğal yakıtların işlenmesiyle elde edilir {fabrika gazı). Konutlarda ocak yakıtı olarak kullanılacak fabrika gazlan ya havagazında olduğu gibi doğrudan doğruya borularla tüketicilere dağıtılır ya da sıvılaştırıldıktan sonra çelik tüplere doldurularak kullanıma sunulur {tüpgaz).

Doğal gaz bütün gaz yakıtlar içinde en önemlisidir ve büyük bölümü metan olmak üzere çeşitli hidrokarbonlardan oluşur. Milyonlarca yıl Önce deniz diplerinde çökelen bitki artıklarının yoğun sıcaklık ve basınç altında çürümesiyle oluşan doğal gaz, günümüzde giderek bütün öbür gaz yakıtların yerini almak üzeredir. Çünkü, çok zengin bir enerji kaynağı olduğu kadar taşınması ve depolanması da çok kolaydır; basınç altında sıvılaştırılarak boruhatlarıyla çok uzak yerlere iletilebilir {bak. Boruhatti). Doğal gazın üretimi ve kullanımı konusunda ayrıntılı bilgi edinmek için PETROL maddesindeki Doğal Gaz bölümüne bakınız.
Fabrika gazları içinde en önemlileri havagazı, su gazı, üreteç (jeneratör) gazı ve asetilendir

{bak. ASETİLEN). Taşkömürünün havasız ortamda ısıtılmasıyla elde edilen havagazı, hidrojen, karbon monoksit, metan ve öbür hidrokarbonlar ile az miktarda azot, oksijen ve karbon dioksitten oluşan bir gaz karışımıdır. Demirçelik fabrikalarında yan ürün olarak elde edilir ve yüksek fırına verilen havayı ısıtmak, pompaları çalıştırmak, bazı çelik üretim tesislerinde elektrik üretmek için kullanılır {bak. DEMİR VE Çelik). Bir zamanlar evlerde yemek pişirmek için yaygın olarak kullanılan havagazı günümüzde yerini büyük ölçüde tüpgazlara bırakmıştır.

Karbon monoksit ile azot karışımı olan üreteç gazı, sıcak kokkömürü içinden yavaş yavaş hava geçirilerek elde edilir. Hidrojen ile karbon monoksit karışımı olan su gazı ise sıcak kokkömürü içinden su buharı geçirilerek üretilir. Bu nedenle, kokkömürü içinden buhar ve havayı birlikte ya da sırayla geçirerek hem üreteç gazı, hem su gazı elde edilebilir.
Tüpgaz adıyla anılan yakıtlar basınç altında sıvılaştırılmış petrol gazlan, özellikle de bütan ve propandır. Benzin elde etmek üzere petrolün damıtılması sırasında bir yan ürün olarak çıkan propan ve bütan gazlan doğal gazda da bulunur. Çelik tüpler içinde dağıtıma sunulan bu sıvılaştırılmış gazlar evlerde, özellikle doğal gaz dağıtım ağı olmayan yerleşmelerde, kamp yerlerinde ve teknelerde kullanılır.