Gazete-Sayfa Düzeni- Basım Ve Teknoloji
 

Gazete-Sayfa Düzeni- Basım ve Teknoloji


Haberlerin ya da yazıların derlenmesi ve sayfaya uyarlanması görevini üstlenmiş olan kişilere genellikle sayfa sekreteri adı verilir. Sayfa sekreterleri de yönetim toplantısına katılırlar ve genel yayın yönetmeninin haberler ve öbür yazıların yansıtılması konusundaki düşüncelerini öğrenirler. Sayfa sekreterleri ve onunla birlikte çalışan görevliler muhabirlerin
yazdıkları haberleri bilgisayardan alır, son düzeltmelerini yapar ve son biçimini verirler.
Gazetelerin sayfa düzenleri bazı genel kurallara bağlıdır. En önemli haberler gazetenin baş sayfasında yer alır. Öbür sayfalardaki bazı makaleler, köşe yazıları, çizgi romanlar ve hava durumu türünden haberler okuyucunun kolayca bulması için her zaman aynı yere yerleştirilir. Eski basım tekniklerinin geçerli olduğu, harflerin kurşundan dökülüp gazete sayfalarının elle düzenlendiği dönemlerde sayfa yapmak büyük bir ustalık işiydi.

Oysa günümüzde sayfalar bilgisayar ile düzenlenmeye başladığından beri bu işlem çok kolaylaştı. Sayfaya girecek bütün yazılar bilgisayar ekranında görüldüğü için beğenilmezse değiştirilerek kolayca yeniden düzenlenebilir ve bütün bu işlemler yalnızca klavyenin tuşlarına dokunarak gerçekleştirilir. Bilgisayarın yardımıyla fotoğrafların ya da grafik çalışmaların boyutları kolayca küçültülüp büyültülerek sayfaya oturtulabilir.
Genel yayın yönetmeni ve yazı işleri müdürü yazılar ve fotoğrafların olabilecek en iyi biçimde yerleştiğine inandıkları zaman sayfa bağlanmış ve baskıya hazırlanmış olur.

Basım ve Teknoloji

Birçok gazete saatte on binlerce gazete basabilen rotatif baskı makineleri ile basılır. Baskıda kullanılan kalıplan hazırlamanın başlıca iki yöntemi vardır. Artık terk edilmeye başlanan eski yöntemde, kalıplar linotip makinelerinde, harflerin kurşun alaşımından dökülerek satırlar biçiminde dizilmesiyle hazırlanır.
Yeni yöntemlerde ise basımı yapılacak malzemenin filmleri alınır. Kimyasal bazı işlemlerden geçirilen bu filmlerden baskı kalıpları hazırlanır {bak. BASIM).

Muhabirlerin ilettiği ve terminaller aracılığı ile doğrudan gazetenin ana bilgisayarına giren haberler, burada sayısal kodlar biçiminde depolanır. Gazetede yer alacak yazılar insan eli değmeksizin, bilgisayardan fotodizgi (elektrodizgi) makinelerine aktarılarak filme çekilebilir. Günümüzde bu filmden baskı kalıbı hazırlanması da otomatik makinelerde yapılabilmektedir. Elektronik tarama ile renkli fotoğraf ve resimlerin renk ayrımını yapabilen laserin ortaya çıkışıyla maliyetler düşmüş ve gazeteler sayfalarında daha fazla renk kullanma olanağına kuvuşmuştur {bak. Laser).

Teknolojinin sağladığı olanaklar yurt çapında yayımlanan gazetelerin dağıtımında da yardımcı oldu. Baskı için hazırlanmış sayfaların tıpkıbasımları, faksimile kullanılarak uydu ya da yer hatları aracılığıyla ülkenin çeşitli yerlerine gönderilebilmekte ve gazetenin aynı anda birden çok yerde basılması sağlanabilmektedir. Bu büyük teknolojik değişimler gazetenin hazırlanmasından basılmasına kadar geçen birçok aşamada eskiden insanların yaptığı çok sayıda işi ortadan kaldırmıştır.

Gazeteciliğin Kısa Tarihçesi

Tarihin bilinen ilk haber toplama ve dağıtma gazetesi Roma Senatosu'nca İÖ 59'da çıkarılan Açta diurna'dır. Bu gazeteden 2.000 dolayında kopya çıkarılarak Roma İmparatorluğu'nun her tarafına dağıtılır ve halka açık yerlere asılırdı. Okuma bilenler gazetedeki yazıları yüksek sesle okuyarak okuma bilmeyenlere duyururdu. Bu gazetelerde siyasal ve toplumsal olaylar, gladyatör dövüşlerinin sonuçları gibi halkın ilgisini çeken konulara yer ve

rilirdi. Çin'de Tang hanedanı döneminde (İS 7. 10. yüzyıllar) dağıtılmaya başlayan saray genelgesi de mandarinlerin başarıları konusunda haberlere yer verdiği için bu yönüyle bir gazete sayılabilir. Yüzyıllar boyunca haberler yalnızca kulaktan kulağa ya da elde yazılmış metinler aracılığıyla yayıldı. Çok yavaş iletilebilen bu haberlerin ulaşabildiği insan sayısı da çok azdı.

15. yüzyılda baskı makinesinin bulunması gazete ve dergilerin hızla gelişmesine yol açtı. 16. yüzyılda Avrupa'da savaşlara tanıklık etmiş kimselerin birinci elden aktardığı birkaç sayfalık savaş haberleri yayımlandı. Düzenli yayımlanan ilk gazeteler ise 17. yüzyılın başlarında Alman kentlerinde ve Belçika'nın Anvers kentinde basıldı.


O günlerde gazetecilik tümüyle devlet denetimindeydi. Yönetimdeki yetkililer kendi uygulamalarına ilişkin, işlerine gelmeyen yazıları sansür edebiliyor ve hatta yayını durdurabiliyorlardı. Yayın yoluyla iftiraya karşı uygulanan yasaların getirdiği cezaların ağırlığı, yayınların izne bağlı olması ve uygulanan sansür gazeteciliği oldukça zorlaştırıyordu.
Zamanla, giderek artan sayıda insan okumayı öğrendi. 19. yüzyıldaki teknolojik gelişmeler sonunda gazetelerin baskı ve dağıtımı hızlandı. Bu da gazete ve dergiler arasında daha geniş bir okuyucu kitlesine sahip olmak için büyük bir rekabetin doğmasına yol açtı.


Gazetelertiraj adı verilen baskı sayısını artırmak çabasıyla yarışa girişti. Telgraf, telefon, radyo, film ve televizyon gibi yeni buluşlarla iletişim teknolojisi daha da gelişti. 20. yüzyılın ikinci yarısında ise bilgisayar, laser yazıcıları ve fotoğraf aygıtlarının kullanılmasıyla ortaya çıkan elektronik habercilik, haberlerin toplanması ve iletilmesinde önemli değişikliklere yol açtı.


20. yüzyılın sonlarında gazete sahiplerinin niteliklerinde de bir değişme görüldü. Daha önceleri gazeteler genellikle varlıklı ailelerin elindeydi. Zamanla gittikçe artan oranda bu gazetelerin holdinglerce satın alındığı gözlendi. Bu holdingler gazetelerden başka bazı radyo ve televizyon istasyonlarını da ellerinde bulundururarak, haber toplamanın ve teknolojinin gerektirdiği yüksek maliyeti dengele miş oluyordu. Bu grup içerisindeki her yayın organının haber ve fotoğraf toplamada aynı muhabirler ve fotoğrafçılardan yararlanması tekdüze ve sağlıklı rekabetten uzak bir haberciliğin doğacağını, dolayısıyla aşağı yukarı birbirine benzer haber ve yorumlar içeren gazetelerin ortaya çıkacağını akla getirmektedir. Bu gelişme, gazetelerin iletişim özgürlüğünü tehlikeye düşüreceği korkusunu doğurmuştur.

Nitekim bugün üç kıtada yayıncılık yapan ve "basın kralı" olarak nitelenen Rupert Murdoch gazeteciliğe, Avustralya'da sahip olduğu iki gazetede seks ve cinayet haberleri yayımlamakla başlamış, "ua "nra ABD ve İngiltere'de satın aldığı gazetelere de aynı türden haberlere ağırlık vermiştir. Çok geçmeden saygınlık kazanmış gazeteleri de ele geçirmiş, kamuoyunu piyangolarla ve duygu sömüren haberlerle oyalamakta başarılı olmuştur. Murdoch sayısız gazeteden başka, radyo ve televizyon istasyonlarının, video, film ve plak şirketlerinin de sahibidir.