Galilei-Galileo (1564-1642)-İtalyan Bilim Adamı
 

Galilei-Galileo (1564-1642)-İtalyan Bilim Adamı



Hemen her zaman önadıyla anılan İtalyan bilim adamı Galileo, bugüne kadar yaşamış en büyük astronomi, fizik ve matematik bilginlerinden biridir. Gökyüzünü teleskopla ilk kez o incelemiş, yeni bir fizik dah olarak mekaniğin temellerini atmış ve doğada da matematik ilkelerinin geçerli olduğunu kanıtlamıştır.
Bir müzisyenin oğlu olan Galileo, 15 Şubat 1564'te İtalya'nın Pisa kentinde doğdu. Floransa yakınlarındaki Vallombrosa Manastırı'nda temel eğitimini tamamladıktan sonra 1581'de Pisa Üniversitesi'nde tıp öğrenimine başladı. Gözlem yeteneğinin ilk belirtileri de daha o yıllarda ortaya çıktı.


Söylendiğine göre, Pisa Katedrali'nin tavanında asılı bir lambanın sallanışını izlerken, salınım süresinin genliğe bağlı olmadığını fark etmişti. Başka bir deyişle, lamba denge konumundan ne kadar uzaklaşırsa uzaklaşsın her salınımını eşit zaman aralığında tamamlıyordu. Galileo yıllar sonra bu gözlemden yola çıkarak zaman ölçümünde sarkaçtan yararlanılabileceğini saptadı (bak. Sarkaç). Bu arada bilime duyduğu ilgi giderek arttığı için, tıp öğrenimini yarım bırakarak kendini matematik ve fizik çalışmalarına verdi.


1589'da, katı cisimlerin ağırlık merkezine ilişkin kitabının yayımlanmasından sonra, Pisa Üniversitesi'nde matematik dersleri vermeye ve hareket kuramı konusundaki araştırmalarına başladı. 1592'de, önemli çalışmalarından çoğunu gerçekleştireceği ve 1610'a kadar kalacağı Padova Üniversitesi'nde matematik profesörü oldu. 1604'te, düşen cisimlerin hareketini inceleyerek, kütlesi ne olursa olsun bütün cisimlerin aynı hızla düştüğünü belirledi. Böylece, ağır cisimlerin hafif cisimlerden daha hızlı düştüğü yolundaki eski inanışı çürüterek düzgün hızlanan hareket yasasını ve ivme kavramını ortaya attı.


1609'da teleskobun icat edildiğini öğrenen Galileo bu aleti hiç görmeden hemen kendine bir teleskop yaptı (bak. Teleskop). İlk yaptığı teleskop cisimleri ancak üç kat büyütüyordu, ama çok geçmeden aletin büyütme gücünü 32'ye çıkarmayı başardı. Böylece, o güne kadar çıplak gözle görülemeyen gökcisimlerini ilk kez teleskopla inceleyerek çok önemli gözlemler yaptı (bak. ASTRONOMİ). 7 Ocak 1610'da Jüpiter gezegeninin dört büyük uydusunu keşfetti; bu uydular bugün onun adıyla anılır.
Galileo'nun yaşadığı çağda hâlâ İS 2. yüzyılda yaşamış Eski Yunanlı astronom


Batlamyus'un evren kuramı geçerliydi. Bu kurama göre Dünya evrenin merkezinde hareketsiz duruyor, bütün gökcisimleri de Dünya'nın çevresinde dolanıyordu. Polonyalı astronom Mikolaj Kopernik'in, evrenin merkezinin Dünya değil Güneş olduğunu ve Dünya ile birlikte bütün öbür gezegenlerin Güneş çevresinde dolandıklarını savunan yeni kuramına inananlar pek azdı (bak. Batlamyus; Güneş SİSTEMİ;Kopernik, Mikolaj). Galileo'nun Jüpiter'in uydularını keşfetmesi, ardından Merkür ve Venüs gezegenlerinin Dünya'dan tıpkı Ay gibi değişik evrelerde görüldüğünü saptaması, bu gezegenlerin Güneş çevresinde dolandıklarının kanıtı olarak Kopernik kuramını destekleyen önemli gelişmelerdi.


1610'da Toskana Dükü'nün "baş filozofu ve matematikçisi" olmak üzere Padova'dan ayrılan Galileo, bu görevdeyken çalışmalarına daha çok zaman ayırabildi ve 1613'te Lettere sulle machie solan ("Güneş Lekeleri Üstüne Mektuplar") adlı kitabını yayımladı (bak. Güneş). Bu kitapta hem Güneş'in yüzeyinde görülen lekelerin öbür gökcisimlerinin gölgesi olmadığını savundu, hem de Dünya' nın Güneş çevresinde dolandığını öne süren Kopernik kuramına inancını ilk kez açıkça dile getirdi. Bu açıklama, hâlâ Batlamyus'un kuramını geçerli sayan ve bütün Hıristiyanlar' in buna inanmasını isteyen Roma Katolik Kilisesi ile Galileo'yu karşı karşıya getirmişti. Öne sürüldüğüne göre, Kilise'nin ileri gelenleri, bundan böyle Kopernik'in düşüncelerini savunmaktan ve yaymaktan


vazgeçeceği konusunda Galileo'dan söz aldılar. Bunun üzerine Galileo Floransa'daki evine çekilerek çalışmalarını uzun bir süre sessizce sürdürdü. Ama, 1632'de yayımlanan ve bütün Avrupa' da övgüyle karşılanan Dialogo sopra i due massimi sistemi del mondo ("İki Büyük Dünya Sistemi Üstüne Konuşmalar") adlı kitabında gene Kopernik sistemini savununca Engizisyon'da yargılanmak üzere Roma'ya çağrıldı (bak. ENGİZİSYON). 1633 Haziran'ında, aylarca süren sorgulamadan sonra, Kopernik kuramı konusundaki görüşlerini ve inancını yadsıması koşuluyla suçunun bağışlanacağı bildirildi. Ölüm tehdidi altında bu isteği yerine getiren Galileo'nun, inancından döndüğünü ve pişmanlık duyduğunu belirten belgeleri imzaladıktan sonra "Gene de Dünya dönüyor" dediği söylenir. Engizisyon'un verdiği hapis cezası papanın isteğiyle ev hapsine dönüştürüldü ve büyük bilgin Floransa yakınlarındaki Arcetri'de kendi evine çekildi.


1634'ten başlayarak ömrünün son sekiz yılını bu evde geçiren Galileo 1637'de görme yeteneğini tümüyle yitirdi. Ama 8 Ocak 1642'de Ölünceye kadar çalışmalarına ara vermedi ve 1638'de en önemli yapıtlarından biri sayılan Discorsi e dimostrazioni matemtiche interno a due nuove scienze attenenti alla meccanica'yı ("Mekanikle İlgili İki Yeni Bilim Üzerine Söylevler ve Matematiksel Kanıtlar") yayımladı. Bu kitabında, sonradan Sir İsaac Newton'ın geliştireceği yeni bir bilim dalı olan mekaniğin temellerini attı {bak.
MEKANİK).