Garcia Lorca Federico-İspanyol Yazar
 

Garcia Lorca Federico-İspanyol Yazar



(18991936). Federico Garcia Lorca şiir ve oyunlarıyla tanınan bir İspanyol yazarıdır. Yapıtlarının hemen hemen dünyanın her yerinde bilinmesinin nedeni Lorca'nın geleneksel İspanyol kültürü ile çağdaş yaşamın sorunlarını içtenlikli bir dille işlemesidir. Şiirlerindeki insan ve doğa sevgisini, yaşama coşkusunu, hüzün dolu duyguları her insan tanır ve kendine yakın bulur.

Lorca'nın yapıtlarındaki bu olağanüstü başarıda çocukluğunun büyük payı vardır. Granada'nın Fuentevaqueros kasabasında, varlıklı bir çiftçi ailesinin çocuğu olarak dünyaya gelen Lorca'nın babası ateşli, canlı, neşeli bir adam; annesi ise sessiz ve ağırbaşlı bir kadındı. Geniş akraba çevresi içinde yöre halkının şarkılarını, türkülerini dinleyerek oyunlarını seyrederek büyüdü. Şarkı söylemeyi çok seven Lorca, daha dört yaşındayken bir düzine halk türküsünü ezbere biliyordu. Gitar çalmaya ilgi duydu ve halası Isabel'den ders aldı. Okul çağında ailesi Granada'ya taşınınca Lorca burada bir Cizvit okulunda okudu. Ama onu okuldan çok, Granada'nın halkı ve doğası etkiliyordu. Tek başına dolaşıyor, insanlarla konuşuyor, çayırlarda, tarlalarda, Çingeneler'in arasında geziyor, yaşadığı ortamın ayrıntılarını tutkuyla gözlemliyordu. Zeki ve ateşli yaradılışı yaşamım yönlendiriyordu. Granada Hukuk Fakültesi'ne başladığı sıralarda sanat çevresine de girmiş, başta ünlü müzisyen Manuel de Falla olmak üzere birçok sanatçıyla dost olmuştu. Her akşam belli bir yerde buluşup şiirden, müzikten, oyunlardan konuşurlardı. Bu arada üniversitenin düzenlediği bir geziyle bütün İspanya'yı dolaştı.

Lorca Granada'ya hayrandı, ama kent hızlı bir değişim içinde eski güzelliğini yitirince Madrid'e yerleşti ve burada üniversiteye kaydını yaptırdı. Çok geçmeden aralarında Luis Bunuel, Rafael Alberti gibi ünlülerin bulunduğu sanatçılarla dost olan Lorca, ilk şiir kitabı olan Libro de Poemas'ı (1921; "Şiirler Kitabı") yayımladı. İlk kitabı iyi bir etki yarattı, ama asıl ününü 1928'de yayımladığı Çingene Türküleri (Romancero Gitano) ile kazandı. Lorca bu yapıtında Çingene türkülerinin içeriğini, söyleniş ve biçimlerini, dilini ustalıkla değerlendirmiş, özgür Çingene yaşamı ile çağdaş insanın duyarlılığını birleştirmişti. Bu yapıtı kısa sürede, o dönem İspanya'sının en çok okunan kitabı oldu.


Lorca arkadaşı, eski öğretmeni Fernando de Los Rios ile Paris, Londra, New York ve Küba'yı gezdi. New York onu büyülemişti. Müzeler, tiyatrolar, sinemalar, yoksul göçmen semtleri ve Siyahlar'ın caz müziğinden oluşan bir dünyanın üzerindeki etkilerini Ozan New York'ta (Poeta en Nueva York; 1930) adlı kitabındaki şiirlerine yansıttı.
Lorca İspanya'ya döndüğünde, ülkesindeki diktatörlük sona ermiş ve halktan büyük destek gören Cumhuriyetçi hükümet işbaşına gelmişti. Bu değişim Lorca için heyecan verici bir dönüm noktası oldu. Atandığı gezginci tiyatro La Barraca'nın yöneticisi olarak, köy meydanlarında geleneksel İspanyol oyunları sahneledi. Topluluğuyla İspanya'nın dört bir yanını dolaştı ve çok ilgi gördü. Bu arada oyun yazmayı da sürdürdü. 1933'te Kanlı Düğün (Bodas de Sangre) Madrid'de sahnelendiğinde coşkuyla karşılandı. Lorca aynı yıl Latin Amerika gezisine çıktı. Arjantin'in başkenti Buenos Aires'te Kanlı Düğün'ün sahnelenmesi onun ününü Latin Amerika'ya da yaydı.


1934 yılı Lorca'nın yaşayan en büyük İspanyol şairi olarak anıldığı yıl olduğu kadar ülkenin ikiye bölündüğü, Cumhuriyetçiler'e karşı sağcı Falanj Örgütünün bir iç savaş çıkarmak için başlattığı saldırıların tırmandığı yıl oldu. Lorca Cumhuriyetçiler'in yanında yerini aldı. 1934'te Yerma adlı oyununu sahnelediğinde, sağcı basında şairi yeren, kötüleyen yazılar çıktı. Oyunu durdurmak için gösteriler bile yapıldı, ama halkın oyuna sahip çıkması saldırganların başarıya ulaşmalarına engel oldu. 1936'da Kızkurusu Gül Hanım ya da Çiçeklerin Dili (Dona Rosita la soltera, o el lengaje de las flores) adlı oyunu büyük başarı kazandı. Bu başarısının sevinci ile Granada' nın Falanj yandaşlarının eline geçişinin yarattığı burukluğu birlikte yaşadı. Ama ağustosta, çok özlediği Granada'ya tatile gitmekten de geri kalmadı. Oysa sağcılar Granada'yı bir ölüm kentine çevirmişlerdi. Cumhuriyetçiler peş peşe kurşuna diziliyordu. Bir gece Lorca'yı da tutuklayıp bir yol kıyısında kurşuna dizdiler (bak. İspanya). Benzersiz güzellikte şiirleri ve oyunlarıyla İspanyol edebiyatını doruğuna çıkaran, İspanyol halkının yaşamını tüm özellikleriyle yapıtlarına yansıtan Lorca'nın öldürülmesi bütün dünyada nefretle karşılandı.

Lorca Türkiye'de de çok sevilen bir şair ve oyun yazarıdır. Hemen hemen tüm oyunları Türkçe'de yayımlandı. Şiirleri deBütün Şiirleri (1974) adıyla Türkçe'ye kazandırıldı.