Flüor Bileşikleri
 

Flüor Bileşikleri


Flüor, bilinen en elektronegatif elementtir; yani atomunun en dış kabuğundaki elektron sayısını yediden sekize çıkararak daha kararlı bir yapıya kavuşabilmek için başka atomlardan elektron almaya son derece yatkındır. Flüor atomu kazandığı bu elektronları yitirmemek için çok güçlü bağlar kurar. Bu yüzden flüorürler kolay kolay kimyasal tepkimelere girmeyen, çok kararlı bileşiklerdir. Bu bileşiklerden bazıları, örneğin antimon, bor ve hidrojen flüorürler (hidroflüorik asit) sanayide katalizör olarak kullanılır {bak. KATALİZÖR). Bazı flüorürler de bira gibi mayalanmış içkilerin bozulmasını ve kerestelerin çürümesini önlemek amacıyla kullanılan mikrop öldürücü maddelerdir.


Element halindeki flüorun hidrokarbonlarla verdiği flüorlama tepkimeleriyle de önemli kimyasal bileşikler olan flüorokarbonlar elde edilir. Bu tepkimelerde hidrokarbonlardaki hidrojen atomlarının yerini flüor atomları alır ve son derece güçlü bir karbonflüor bağı oluşur. Bu nedenle flüorkarbonların çoğu kimyasal tepkimelere girmeyen ve yüksek sıcaklıklara dayanabilen çok kararlı bileşiklerdir. Üstelik flüor karbonlar da tıpkı hidrokarbonlar gibi uzun zincirler oluşturabilir. Örneğin tetraflüoroetilen moleküllerinin polimerleşmesiyle (bir zincirin halkaları gibi uç uca eklenmesiyle), "teflon" adı altında piyasaya sürülen politetraflüoroetilen elde edilir. Teflon kimyasal tepkimelere öylesine ilgisiz bir maddedir ki başka bileşikler bu maddenin moleküllerine yapışamaz bile. Bu yüzden, pişirilen yemeklerin kabın dibine yapışmaması için tava ve tencere gibi mutfak takımlarının içi ateşe de dayanıklı olan teflonla kaplanır. Ticari adı "freon" olan bazı


flüorokarbonlar da sanayide çözücü ve soğutucu, aerosollerde de itici gaz olarak kullanılır. Bunlar da kolayca tepkimeye girmeyen, kararlı ve zehirsiz bileşiklerdir. Ama ozonla tepkimeye girerek atmosferdeki bu koruyucu katmanın yok olmasına yol açtıkları için birçok ülkede bu gazların kullanılması yasaklanmıştır {bak. Aerosol).
Yapılan araştırmalar, içme suyuna katılan flüorürlerin çocuklarda diş çürümelerini büyük ölçüde önlediğini göstermiştir. Ne var ki, içme sularına bu amaçla az miktarda (yaklaşık milyonda bir oranında) sodyum flüorür katılmasını öngören flüorlama uygulaması birçok ülkede tartışma konusudur. Bazı uzmanlar, sağlığa zarar vermeyecek flüorür miktarının bilinmediğini öne sürerek bu uygulamaya karşı çıkarlar.

Özellikle, su ve yiyeceklerdeki flüorür düzeyinin zaten yeterince yüksek olduğu varsayılan sanayi bölgelerinde bu uygulama kaygı vericidir. Aşırı miktarda flüorür diş minelerinde kalıcı beneklere ve vücutta başka zararlı etkilere yol açabilir. Öte yandan bu bileşiklerin diş çürümelerini önleyici etkisi nedeniyle flüorlama uygulamasını destekleyenler de vardır. Sulardaki flüorür düzeyinin düşük olduğu bölgelerde diş hekimleri çocuklara flüorür tabletleri verirler. Flüorürlü diş macunlarının bileşiminde de, dişlerin üzerinde koruyucu bir katman oluşturduğu saptanan kalay flüorür vardır.