Eldem Sedat Hakkı-Mimar Ve Tasarımcı
 

Eldem Sedat Hakkı-Mimar Ve Tasarımcı


(19081988) İstanbul' da doğan mimar ve tasarımcı Sedat Hakkı Eldem ilk ve ortaöğrenimini Avrupa'da tamamladıktan sonra Sanayii Nefise Mektebi'nde (bugün Mimar Sinan Üniversitesi) mimarlık eğitimi gördü. 1928'de bu okulu bitirdi; kazandığı bursla Avrupa'ya gitti; İngiltere, Fransa ve Almanya'da kaldı. Türkiye' ye döndükten sonra, 1932'den başlayarak Güzel Sanatlar Akademisi'nde (bugün Mimar Sinan Üniversitesi) öğretim üyeliği yaptı. 1978'de profesörken bu görevinden emekliye ayrıldı. Emekliliğinden sonra da çalışmalarını sürdürdü.

Bütün dünyada olduğu gibi ülkemizde de çağdaş mimarlık konusunda tartışmalar ve arayışlar vardı. Günümüz Türk mimarlığında ulusal ya da uluslararası, yöresel ya da evrensel olma konusunda tartışmalar ve bir seçim yapma sorunu ortaya çıkmıştı. Sedat Hakkı Eldem bu konuda daha çok ulusalcılıktan yana bir tutum içinde olmuştur. Bu yaklaşımı eğitim alanındaki çalışmalarında ve kitaplarında daha açık görülebilir. Geleneksel Türk mimarlığının yalnızca cami, türbe, saray gibi anıtsal mimarlık yapıtları olmadığını, bunların dışında kalan yapıların da geleneksel mimarlık kapsamına girdiğini ortaya koydu.

Bu geleneğin konut, kahvehane, okul, depo gibi her alanda sürdürülmesini savunduğu gibi, en güzel örneklerini de verdi. 194850 arasında yaptığı, daha sonra 1988'de yıkılan İstanbul Taşlık'taki Şark Kahvesi bu örneklerden biridir. Ayrıca, İstanbul Boğazı'nın iki yakasına yaptığı köşk ve yalılar geleneksel mimarlığımızı yansıtan en özgün örneklerdendir.
Eldem yapıların doğal çevrenin tarihsel özellikleriyle uyum içinde olmasına da özen gösterdi. Bu anlayışla İstanbul Zeyrek'teki Sosyal Sigortalar Kurumu binası ile İstanbul' da Gümüşsuyu'ndaki Atatürk Kitaplığı'nın tasarımını yaptı. Yönetim, eğitim, otel, banka gibi geniş kapsamlı işlevler için gerçekleştirdiği yapılarda işlevselliğe önem veren bir tutum benimsemiştir.

Sedat Hakkı Eldem çalışmalarım kuramsal araştırmalarla da destekledi. 1934'te Milli Mimari Semineri'ni başlatarak geleneksel mimarlık çalışmalarının kapsamını genişletti. Geleneksel mimarlık konusunda gösterdiği bu özeni tarihsel yapıların korunması ve onarılmasında da göstermiştir.

Üretken bir mimar olan ve birçok yapıda imzası bulunan Eldem'in, Naci Paşa Köşkü (Ankara, 1932), Tevfik Azmi Yalısı (İstanbul, 1933), İnhisarlar Umum (Tekel Genel) Müdürlüğü (Ankara, 1938; sonradan Başbakanlık oldu), Ay aslı Yalısı (İstanbul, 1938), Uşakhgil Köşkü (İstanbul, 1963), Hollanda Büyükelçiliği (Ankara, 1977) yapıtlarından seçkin örneklerdir. Eldem'in çeşitli dergilerde yayımlanan yazılarının yanı sıra Geleneksel Yapı

Usulleri (1941), Bursa Evleri (1948), Türk Evi Plan Tipleri (1954), Türk Mimari Eserleri (1976), Türk Bahçeleri (1976), Türk Evi (1984) gibi kitapları da yayımlanmıştır. Çalışmalarıyla 1982'de Sedat Simavi Vakfı Mimarlık ve Kent Planlaması Ödülü, 1983'te Kültür ve Turizm Bakanlığı Büyük Sanat Ödülü ve 1986'da Ağa Han Mimarlık Ödülü'nü kazanmıştır.