Divan Edebiyatında Nazım
 

Divan Edebiyatında Nazım


Nazım sözlük anlamıyla "sıra", "düzen" demektir. Ama genel olarak şiir anlamında kullanılır. Divan edebiyatı, özellikle şiir türünde yoğunluk kazanmış bir edebiyattır. Bu nedenle daha çok Divan şiirinin yapısı üzerinde durmak gerekir. Divan şairine göre söz düzgün, kusursuz, yerinde ve sanatsal bir hüner taşıyacak biçimde söylendiğinde şiir olur.

Bunun da kuralları vardır. Divan şairi şiir kurallarını Arap ve İran edebiyatından almıştır. Aruz ölçülerinden Türkçe'nin yapısına en uygun olanları seçmiştir {bak. Aruz). Bütün İslam toplumları için geçerli olan konular, Divan şairinin esin kaynağı olmuştur. Divan şairi daha çok Kuran, Hz. Muhammed'in sözlerini içeren hadisler, peygamber ve kutsal kişilere ilişkin öyküler, tasawufun ortaya attığı konular {bak. TASAWUF), ünlü bir İran efsanesini konu alan Şehname adlı yapıt ile Türk kültürüne ilişkin öğelerden yararlanmıştır.

Divan şairi bu konulardan aldığı esinleri, aruz ölçüleri içinde ve çok yaygın biçimiyle beyitlerle yazar. Şiirde her satıra dize ya da mısra denir. Şiirde en küçük birim dize olmakla birlikte Divan şiirinde en küçük birim beyittir. Sözcük olarak "ev" anlamına gelen beyit, iki mısradan (dize) oluşur. Mısra da çift kanatlı bir kapının kanatlarından birine verilen addır. Beytin bir anlam taşıması gerekir. Şair de bu iki dize içinde anlamlı bir söz ortaya çıkarmaya çalışan kişidir.