Devrim
 

Devrim


Devletlerin yönetim biçimlerinde, toplum düzeninde ya da insanların düşünme biçimlerinde çok büyük değişikliklerin gerçekleşmesi "devrim" sözcüğüyle açıklanır. Bu değişikliklerin güç kullanarak gerçekleştirilmesi gerekmez; ama büyük devrimler genellikle, zora ve kan dökülmesine yol açabilecek büyük çalkantıları da birlikte getirir.

Tarihte köklü değişikliklere yol açmış belli başlı devrimler şunlardır: 1774'te 13 Kuzey Amerika sömürgesinin İngiliz yönetimine karşı ayaklanmaları ve kısa sürede bağımsızlıklarını ilan etmeleriyle başlayan Amerikan Devrimi ya da Bağımsızlık Savaşı; 1789'da başlayan ve birkaç yıl içinde kralın, soyluların ve din adamlarının yönetimden devrilmesiyle sonuçlanan Fransız Devrimi; Rusya'da dünyanın ilk sosyalist devleti olan SSCB'nin kurulmasına yol açan 1917 Ekim Devrimi (bak. AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ; EKİM DEVRİMİ; FRANSIZ DEVRİMİ; SOVYET SOSYALİST CUMHURİYETLERİ BİRLİĞİ).

Çağımızda, bir yönetim düzenini devirerek yerine bambaşka bir düzen getirmiş olan pek çok başka devrim de vardır. 20 yüzyılın ikinci yarısında gerçekleşen bir başka önemli devrim de 1979 İran Devrimi'dir. Şah koyu Müslüman liderlerce devrilmiş ve ülke yönetiminde kesin olarak İslam yasaları uygulanmaya başlanmıştır.
Devrimler yalnızca birer siyasal altüst oluş, yani o anda yönetimde olanların devrilmesi değildir. Devrimler toplumun düşünce ve örgütlenme biçiminde de köklü dönüşümlere yol açar.

19. yüzyıl düşünürü Kari Marx, devrimi, işçi sınıfının kapitalizmin temsilcisi olan sermaye ve toprak sahibi sınıflara karşı sömürüye son vermek amacıyla yürüttüğü bir sınıf mücadelesi sonunda emekçilerin iktidara gelmesi olarak görüyordu. Ona göre, Avrupa' yi 1848'de sarsan devrimler kapitalizmin yarattığı haksız ekonomik ve toplumsal yapıyı hedef almıştı. Ekim Devrimi'nin önderi Lenin Rusya'da çarlık yönetimini devirmede Marx'ın düşüncelerini temel almıştır {bak.
LENİN, VLADİMİR İLYİÇ; MARX, KARL).

Çin lideri Mao ÇeTung'un ülkede yeni bir devrimci atılım sağlamak amacıyla başlattığı Kültür Devrimi de ulusal yaşamı her bakımdan etkileyen çok boyutlu devrimlere başka bir örnektir. Kültür Devrimi 196676 arasında Çin'i siyasal, toplumsal ve ekonomik açılardan büyük bir sarsıntıya sürüklemiştir (bak. Mao ÇeTung).

Çin, Kültür Devrimi'nden önce de önemli bir devrime tanık olmuştu. 1912'de eski Mançu hanedanı devrilmiş ve yerine Çin Cumhuriyeti kurulmuştu (bak. Sun YatSen). Daha sonraki devrimler arasında Küba, Kampuçya, Portekiz, Libya ve Nikaragua devrimlerini sayabiliriz.