Balaban-bataklık Kuşları
 

Balaban-bataklık kuşları



Balabanlar dünyanın hemen her yerindeki sazlıklarda ve durgun suların çevresinde yaşayan bataklık kuşlarıdır. Balıkçıllarla akraba olan bu kuşların iki ayrı cins içinde sınıflandırılan 12 türü vardır. Ilıman bölgelerde yaşayan Botaurus cinsinden
balabanlar, çiftleşme mevsiminin başlarında erkek kuşun çıkardığı top patlamasını andıran sesle tanınır. Kuşun boğazına doldurduğu havayı birden boşaltmasından kaynaklanan bu güçlü ses 1 km uzaktan bile duyulabilir.Bazen, genellikle de geceleri erkek kuşlar uzun süre karşılıklı bağrışırlar.

Bu cinsteki bütün türlerin dişisi ile erkeği birbirine çok benzer. Altın sarısıkahverengi karışımı ve yol yol siyah çizgili tüyleri, uzun ve sivri gagaları vardır. Zamanının büyük bölümünü bataklık sazlarının ve kamışların arasında geçiren bu kuşlar, çevreyle tam bir uyum sağlayan renkleriyle düşmanlarından kolayca gizlenebilirler. Ürktüklerinde boyunlarını ve gagalarını uzatıp hareketsiz durarak kamış gibi görünmeye çalışırlar. Havalandıkları zaman da genellikle alçaktan uçmayı yeğlerler.

Avrasya'da üreyen, 75 cm uzunluğundaki bayağı balaban (Botaurus stellaris) bütün türlerin en irisidir. Bu kuşların dişisi, nisanda başlayan üreme mevsiminde kamışların arasına otlardan derme çatma bir yuva yapar. Yuvasına birkaç gün arayla üç ile beş kadar kahverengimsi yumurta bırakıp ilk yumurtayla birlikte kuluçkaya yatar. Bu yüzden yuvada değişik zamanlarda yumurtadan çıkmış büyüklü küçüklü yavrular bulunur. Türkiye'de yalnızca Kızılırmak deltasında üreyen bayağı balaban kış aylarında ve göç zamanı başka sulak alanlarda da görülebilir.


Sekiz türü içeren Ixobrychus cinsinin üyeleri 40 santimetreye kadar büyüyebilen küçük kuşlardır. Bu balabanlarda erkek ile dişi hem dış görünümüyle farklıdır, hem de yuva yaparken değişik görevler üstlenirler. Yuvalarını sudan yukarıda, genellikle bir ağaç üzerinde kurarlar. Asya'nın güneydoğusu ile Avustralya'da görülen siyah mangrov balabanının (Ixobrychus flavicoUis) başında ve boynunda gösterişli tüyler vardır. Küçük balaban (Ixobrychus minutus) yazın Türkiye'nin sulak alanlarında ürer ve kışı geçirmek için ağustosta Afrika'ya göçer.

Balabanlar sivri uçlu gagalarını mızrak gibi kullanarak avladıkları balık, kurbağa, kerevit ve küçük memelilerle beslenirler.