Bamya
 

Bamya

Bamya;Körpe meyveleri taze ya da kuru sebze ve konserve olarak yenen bamyanın {Hibiscus esculentus) anayurdu Afrika'dır. Ama bu bitki bütün ılıman ve tropik iklimli bölgelerde yaygın olarak yetiştirilir. Ebegümecigillerden (bak. Ebegümeci) bir yıllık otsu bir bitki olan bamyanın bazı çalımsı çeşitleri 2,5 metreye kadar boylarıabilirse de, sebze olarak tarımı yapilan çeşitleri genellikle 5060 cm yüksekliğindedir.
Bamyanın yaprakları çınar yaprağı gibi dilimli ve tüylü, kirli sarı renkteki çiçeklerinin ortası kırmızıdır.

Beş köşeli ve sivri uçlu bir kapsül (kılıf) biçimindeki sarımsı yeşil renkli meyvelerin koyu kıvamlı, yapışkan bir salgısı vardır. İçinde çok sayıda küçük, yuvarlak tohum bulunan bu tüylü meyveler henüz sertleşmeden toplandığı için, sebze olarak yenen körpe bamyalar ancak 35 cm uzunluğundadır. Oysa, tohumlar olgunlaşıncaya kadar dalında bırakıldığında meyvelerin uzunluğu 30 santimetreyi bulur ve kuruduğu zaman kendiliğinden çatlayıp yarılarak içindeki tohumları çevreye saçar. Ama Türkiye'de de yetişen bazı bodur çeşitlerin meyvesi hiçbir zaman bu kadar büyümez. Körpe bamyalar düzenli olarak toplanırsa, don olayları başlayıncaya kadar bitki meyve vermeyi sürdürür.

Türkiye'nin hemen her yerinde, özellikle Ege ve Akdeniz bölgelerinde yetiştirilen bamyanın ülkemizde yenen tek bölümü meyveleridir. Balıkesir bamyası ve sultani bamya denen irice çeşitleri taze, olgunlaşmadan topların küçük Amasya bamyası ise kuru sebze olarak yenir. Oysa birçok ülkede yapraklarından ve tohumlarından salata yapılır, meyvelerinin salgısı çorbalara kıvam vermek için kulllanılır. Ayrıca tropik ülkelerde gövde liflerinden kumaş ve sicim üretilir.