Batı Samoa
 

Batı Samoa


Batı Samo, Büyük Okyanus'un ortalarında, Yeni Zelarıda'nın yaklaşık 2.900 km kuzeydoğusunda yer alan adalar zinciri üzerinde kurulu bağımsız bir devlettir. Savaii ve Upolu bu zincirin iki önemli adaşıdır. Upolu'nun kuzey kıyısındaki Apia başkenttir.
Öbür küçük adalarla birlikte ülkenin yüzölçümü 2.831 km2'dir. Batı Samoa doğuda,


ABD' ye bağlı Amerikan Samoası ile komşudur. Nüfusu yaklaşık 160 bindir ve bunun 33 bin kadarı Apia'da yaşar. Upolu ve Savaii volkanik adalardır. Yanardağlar günümüzde etkin değildir; ama yeryüzeyi lavlarla kaplı olduğu için, Savaii'nin büyük bölümünde tanm yapılamaz. Savaii'de dağların yüksekliği 1.800 metrenin üzerine çıkar. Kıyı kesimi dışında hemen hiç düzlük yoktur. Her iki adada da krater gölleri, hızla akan ırmaklar ve çağlayanlar vardır. Özellikle kasırgalar mevsimi olan aralık ve mart ayları arasında çok yağmur yağar. Toprakları verimli olan adalar sık tropik bitkilerle örtülüdür.


Adaların halkını, Yeni Zelarıdalı Maoriler'le akraba olan Polinezyalılar oluşturur (bak POLİNEZYALILAR). Buralarda az sayıda Avrupalı ve Çinli de yaşar. Yaygın olarak İngilizce konuşulur. Eğitim parasız olup, 7 ile 15 yaş arasında zorunludur. Adalilann başta gelen uğraşı tanmdır. Halk, domuz ve tavuk besler, meyve ve sebze yetiştirir. Batı Samoa' da plarıtasyon denen büyük çiftliklerde hindistancevizi, kakao ve muz yetiştirilir. Kerestecilik, balıkçılık ve turizm küçük ama gelişen sanayilerdir. ABD, Yeni Zelarıda ve Japonya, Batı Samoa'nın ticaret yaptığı başlıca ülkelerdir. Havayolları Apia'yı Amerikan Samoası'ndaki Pago Pago ile Fiji'deki Suva' ya bağlar.

Batı Samo’ya ilişkin bilgiler
RESMİ ADI: Batı Samoa Bağımsız Devleti.
YÖNETİM BİÇİMİ: Tek meclisli meşruti krallık.
YÜZÖLÇÜMÜ: 2.831 km2.
NÜFUS (1991): 166.000.
BAŞKENT: Apia.
BAŞLICA KENT VE NÜFUSU (1981): Apia (33.170).

COĞRAFİÖZELLİKLER:

İki büyük volkanik ada, Savaii ve Upolu ile yedi küçük adadan oluşur. Kıyıları mercan kayalıklarıyla kaplıdır. Savaii'deki Mauga Silisili 1.858 metreyle en yüksek tepesidir.
EKONOMİ: Hindistancevizi, kakao, muz, meyve ve sebze başlıca ürünler; kerestecilik, balıkçılık, turizm önemli etkinliklerdir.



Yalnız seçilmiş aile reisleri olarak törensel unvanlar taşıyanların oy hakkına sahip olduğu Batı Samoa'da 1990'da yapilan halkoylamasıyla bütün yetişkinlere oy hakkı tanındı. Böylece seçmen kitlesi 20 binden 56 bine yükseldi. 1991'de yapilan, genel oy hakkının ilk kez kullanıldığı seçimlerde İnsan Haklarını Koruma Partisi Önderi Tofilau Eti Alesana küçük bir oy farkıyla başbakanlık koltuğunu korudu. Batı Samoa'nın ilk başbakanının kızı Fiame Naomi'nin Eğitim ve Çalışma Bakanlığı' na atanmasıyla ülkede ilk kez bir kadın bakan oldu.


Batı Samoa, 1990'da "Ofa" tayfununun yol açtığı zarara karşın, ülke dışında çalışan Batı Samoalılar'ın gönderdikleri dövizler sayesinde ekonomik büyümesini sürdürdü. Ama 1991'deki "Val" tayfununun "Ofa"dan daha büyük bir zarara yol açtığı tahmin ediliyordu.

Tarih

Upolu'ya ve Amerikan Samoası'ndaki Tutuila'ya 1722'de ilk kez ayak basan Avrupalı, Hollandalı Jacob Roggeveen'dir. Savaii Adası bu tarihten çok sonra, 1787'de keşfedilebildi. 1830'larda, Londra Misyoner Derneği'nin propagandasıyla halkın çoğu Hıristiyan oldu. Ardından, adalara Katolik ve Protestan


misyonerler de geldiler. 1899'da Almanya, ABD ve İngiltere, aralannda anlaşarak Batı Samoa'yı Almanya'nın, doğudaki adaları ise ABD'nin yönetimine bıraktılar. 1914'te I. Dünya Savaşı'nın başlamasıyla birlikte, Yeni Zelarıda askerleri ülkeyi işgal etti. Savaştan sonra Batı Samoa'yı Milletler Cemiyeti adına Yeni Zelarıda yönetti; 1947'de Birleşmiş Milletler gözetimi altına girdi, 1962'de bağımsızlığına kavuştu. 1976'da Birleşmiş Milletler üyesi olan Batı Samoa, aynı zamanda ingiliz Uluslar Topluluğu'nun bir üyesidir.