ForumSinsi - 2006 Yılından Beri - Konut Kooperatifleri-Türkiye'de, Ilk Konut Kooperatifi,1934'te Ankara Bahçelievlerde

Konut kooperatifleri.

Türkiye'de, ilk konut kooperatifi, 1934'te Ankara'da, üst düzey devlet memurlarınca Bahçelievler semtinde kuruldu.

Bunu, yine Ankara'da kurulan 50 konutluk Güvenevler konut kooperatifi izledi. 1945'te konut kooperatiflerinin sayısı 80'e yükselmişti.

1950'lerde iç göç hareketinin hızlanmasıyla kentsel alanlarda konut gereksiniminin hızla artması, konut kooperatiflerinin sayısında da önemli artışlara yol açtı.
Bu dönemde konut kooperatifçiliği Emlak kredi bankası, özellikle de Sosyal sigortalar kurumu (SSK) tarafından açılan kredilerle önemli destek gördü. SSK, 1950'de çıkarılan Yaşlılık sigortası yasası ile konut kredisi vermeye başladı.

Bu yasayla, kredi oranı yaptırılacak konutun değerinin % 50'sini aşmayacak biçimde saptandı, bu oran 1952'de % 80'e, 1964'te % 90'a çıkarıldı. Kredi sınırları da başlangıçta 40-50 bin TL arasında tutulurken, 1969'dan sonra her sigortalı kooperatif üyesine 60 bin TL kredi verilmesi ve bu kredinin 300 TL dolayında aylık taksitler halinde geri ödenmesi karar altına alındı. 1973'te krediler 75 bin TL olarak belirlendi.

1960' lı yıllarda toplu konuta ve çok ortaklı kooperatiflere önem verildi, 1970' lerde OYAK ve Bağ-Kur finansman kuruluşları arasına katıldı. Bunun yanı sıra, 1980'de çıkarılan 5656 sayılı yasayla belediyelere, kendilerinin de ortak olacakları konut kooperatiflerine kâr amacı gütmeksizin arsa sağlamaları öngörüldü.
Ayrıca, belediyeler altyapı hizmetlerini sağlamaya yöneldiler Bunun ilk somut örneklerinden biri Ankara'da Kent-Koop'un (Batı-Kent konut üretim yapı kooperatifleri birliği) Batı-Kent girişimi için belediyenin bir arsa tahsis etmesi oldu.

198Tde Toplu konut yasası çıkarılarak, konut kredilerinin dağıtımının tek elden yapılmasını sağlamak üzere Toplu* konut fonu oluşturuldu. 1984-87 yılları arasında Toplu konut idaresi bu fondan yararlanarak 1,126 milyar TL'lık toplu konut kredisi açtı, bu miktarın 626 milyarı kullanıldı. Kullanılan bu miktarın % 80-85'i kooperatiflerce kullanılan kredidir.

Türkiye'de 1987'de kurulu bulunan konut kooperatiflerinin sayısı 31 374'tür. Bu kooperatiflerin ürettikleri konut birimi sayısı 153 000, üretimi süren konut birimi sayısıysa 286 000'dir.
Üretilen konut birimlerinin 70 000'i üst birliklere bağlı kooperatiflerce yapılmıştır. 500 birim konuttan fazla üretim yapan 30 kadar kooperatifin ürettiği birim konut sayısıysa 32 OOO'dir.

Türkiye'de konut kooperatifçiliği başlıca üç model çevresinde gelişmektedir.
Bunlar, tek tek arsalarda üretim yapan kooperatifler,
kentsel bir bölgede mevzii imar planı yaparak yüksek sayıda konut birimi üreten kooperatifler ve
bir bölge temelinde kooperatifleri örgütleme yaklaşımında olan kooperatif çalışmalarıdır.