Ruh Sağlığı Ve Davranış Bozuklukları
 

Ruh Sağlığı ve Davranış Bozuklukları

Ruh Sağlığını Bozan Faktörler

Ruh Sağlığı ve Korunması

Beden sağlığı kadar akıl (ruh) sağlığı da önemlidir.
Akıl sağlığı, bireyin kendi kendisiyle, çevresini oluşturan kişilerle ve toplumla barış içinde olması; sürekli denge, düzen ve uyum sağlayabilmek için gerekli çabayı sürdürebilmesidir.
İnsan yaşam boyu kaygı, üzüntü, sıkıntı, korku, öfke, kıskançlık, heyecan duyar ve bu duygularına bağlı olarak davranışlarda bulunur.
Ancak bu duygulardan biri uzun süre devam ederse ya da çok şiddetli olursa, akıl sağlığı bozulur.
Akıl sağlığını bozan faktörler şunlardır :

Engellenme


Elde etmek istediğimiz bir nesneye, ulaşmak istediğimiz belirli bir amaca varmamız engellendiğinde ya da bir gereksinmemizin giderilmesi önlendiğinde, duyduğumuz olumsuz duyguya engellenme denir.


Engel Türleri : Engelleri üç bölüme ayırabiliriz :
Fiziksel (nesnel) Engeller : Bireyin amacına ulaşmasını engelleyen yağmur, kar, uzaklık, yangın gibi fiziksel nesne ve olaylara fiziksel (nesnel) engeller denir.

Sosyal ve yasal engeller : Bireyin amacına ulaşmasını engelleyen toplumsal değerler ve kanunlara sosyal ve yasal engeller denir.
Kişiden kaynaklanan engeller : Bu engelleme türünde bireyde engellenmişlik duygusu yaratan neden, yine bireyin gerçekçi olmayan beklentilerinden doğar.
Örneğin, kısa boylu olduğu halde profesyonel basketbolcu olmak isteyen genç, amacına ulaşamayınca kendini engellenme duygusuna kaptırır.



Hayal kırıklığı
Engellenmişlik duygusunun çok şiddetli bir şekilde yaşanmasıdır.
Türk filmlerinde bunun örneklerini çok sık görmekteyiz.



Erkek sevdiği kızla tam evleneceği sırada kızın ailesi fikir değiştirerek kızı, köyün ağasına verir.
Kızı seven erkeğin yaşadığı tam bir hayal kırıklığıdır.
Çatışma
Aynı anda ulaşılması imkansız iki güdüden bir tanesini seçememenin verdiği kararsızlık halidir.
İki güdü çatıştığında birinin doyumu diğerinin engellenmesine yol açar.
Bu nedenle çatışma engellenmeye neden olan bir etken olarak da görülebilir.



Çatışma üç şekilde görülür :



Yaklaşma-Yaklaşma çatışması (+, +) : Aynı anda, aynı şiddette istenen iki güdüden bir tanesini seçememenin verdiği kararsızlık halidir.
Mavi tişörtü mü almalı yoksa yeşil tişörtü mü diye düşünmek yaklaşma-yaklaşma çatışmasına örnektir.
Kaçınma-Kaçınma çatışması (-, -) : Aynı anda iki istenmeyen durumdan bir tanesini seçmek zorunda kalan kişinin yaşadığı kararsızlık halidir.
Ne babasının yanında çıraklık yapmak ne de okuma isteyen bir çocuğun yaşadığı kararsızlık hali bu duruma örnektir.
Yaklaşma-Kaçınma çatışması (+, -) : Bireyin ulaşmaya çalıştığı amacın hem istenilen hem de istenilmeyen yönlerinin aynı anda bulunmasından ortaya çıkan kararsızlık halidir.
Örneğin, tatlı yemek isterken aynı zamanda da şişmanlamak istememek yaklaşma-kaçınma çatışmasına örnek olarak verilebilir.

UYARI :

- Yaklaşma-yaklaşma türü çatışmalarda çatışmaya konu olan seçeneklerden birine yaklaştıkça seçeneğin özendirici özelliği artar.
- Kaçınma-kaçınma çatışmasında olumsuz bir seçeneğe yaklaşıldıkça o seçeneğin iticiliği artar ve o seçenekten uzaklaşılır.
- Kaçınma güdüsünün artması ya da azalması yaklaşma güdüsünden daha hızlı olur.
- Amaçtan uzaklaştıkça, kaçma biçimindeki davranış kalıplarının içerdiği güdülerin gücü artar.
- Yaklaşma-kaçınma biçimindeki davranış kalıplarının eşit güçte güdüler içermesi, amaca yaklaştıkça güdülerin gücünde eşit biçimde artma olması çatışmanın şiddetini arttırır.

Kaygı

Üzüntü, sıkıntı, korku, başarısızlık gibi heyecan oluşumlarının kaynağı bilinmeden uzun süreli yaşanmasına kaygı adı verilir.
Kaygıyı ortaya çıkaran belli başlı nedenler şunlardır:
- Bireye verilen desteğin çekilmesi.
- Olumsuz bir sonucu beklemek.
- Bireyin düşünceleriyle davranışları arasında bir çelişkinin ortaya çıkması. (bilişsel çelişki)
- Gelecekte ne olacağını bilmemek.


UYARI :
Orta düzeydeki kaygı öğrenmeyi olumlu yönde etkilerken az ya da çok fazla kaygı öğrenmeyi olumsuz yönde etkiler.
Stres
Organizmanın uyumunu bozan her türlü dış ve iç etkiye stres denir.
Stresi ortaya çıkaran etkenler :



- Dış Etkenler : Hava sıcaklığının artması, nem oranının yükselmesi, gürültü insanın dışında bulunan doğal ortamdan kaynaklanan etkenlerdir.



- İç Etkenler : Hormon dengesinin bozulması, fizyolojik kaygı, öfke, sıkıntı da iç ortamdan kaynaklanan ruhsal etkenlerdir.
Dış ve iç etkenlerin belirli bir düzeyin üzerinde olması organizmaya zarar vererek, organizmanın uyumunu bozar.


UYARI :
Belirli ölçüler içinde stres, organizmanın çalışması, davranışta bulunması, gelişmesi için gereklidir.
Buna da “iyi stres” denir.
Strese yatkın kişilik özellikleri şunlardır :
- Kaygılı olmak
- Duygu ve düşünceleri denetlemek
- Kendine ve başkalarına güven duymamak
- Başarı güdüsünün çok yüksek olması