Doksan Beş Tez
 

DOKSAN BEŞ TEZ


http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1347276996


Doksan Beş Tez,Martin Luther"in 31 Ekim 1517"de Wittenberg"de Schlhosskirche"nin ( Kale Kilisesi) kapağına astığı ,endüljans sorununa ilişkin tartışma önerileri.Bu tarih Protestan Reformu"nun başlangıcı sayılır.

Luther"in,tezlerini kilise kapısına asması gerçekte yaygın tartışma geleneğine uygundu.Olağan koşullarda tezlerin yalnızca uzman ilahiyatçıların ilgisini çekmesi beklenirdi.ama dönemin olağandışı siyasal ve dinsel koşulları ile yeni gelişen basım tekniği bir araya gelince tezler birkaç hafta içinde bütün Almanya"ya yayıldı.Luther,Latince kaleme aldığı tezlerin birer örneğini Mainz başpiskoposu ile Brandenburg piskososuna göndermişti.ama halka dağıtmamıştı.Oysa tezler Almancaya çevrilerek çoğaltıldı.Böylece Doksan Beş Tez,endüljans skandalını hedef alan bir protestoyu ,Batı Kilisesi tarihindeki en büyük bunalıma dönüştüren bir bildirge niteliği kazandı.

Tronto Konsili ( 1545-63) öncesinde,Katolik Kilisesinin endüljans öğretisi oldukça belirsizdi.Günahların dünyevi bedelinin bir bölümünün para biçiminde ödenmesi anlamına gelen endüljans,gerçekte tövbe ayininin maddi bir unsuruydu.Papalığın iradesiyle bağışlanan endüljanslar yetkili aracılar eliyle dağıtılırdı.Endüljans,tanrısal bağışlamanın alınıp satılabileceği anlamını hiçbir zaman taşımadığı gibi ,tövbe etmeyenler ya da günah çıkarmayanlar için de geçerli değildi.Ama ortaçağda papalığın mali sıkıntıları arttıkça,sık sık endüljans dağıtılmaya ve yolsuzluklar yagınlaşmaya başladı.Papa IV.Sixtus,endüljansı araftaki ruhlar için de geçerli kılınca ortaya yeni sorunlar çıktı.

http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1347276927


1517"de Almanya"da patlak veren olayların ana nedeni,Roma"daki San Pietro Bazilikası"nın yeniden inşasına para sağlamak için çıkarılan bir endüljanstı.Ama çoğu Almanın,bu arada büyük olasılıkla Luther"în de bilmediği gizli bir anlaşmaya göre,Almanya"daki satışlardan elde edilecek gelirin yarısı,Mainz elektörü ve başpiskoposu Albrecht"in banker Fugger"e olan yüksek borçlarını karşılayacaktı.Albrecht,yüksek görevlere atanması karşılığında papaya ödeme yapabilmek için bu kadar borçlanmıştı.Bu durumdaki bir prens,endüljans satan aracısının kullandığı dili ve yöntemi önemseyemezdi.Almanya"daki aracısı Dominiken Johann Tetzel,sattığı endüljanslar karşılığında aşırı para taleplerinde bulununca,Elektör III.Friedrich ( Akıllı) Wittenberg"de bu satışları yasakladı.Friedrich,endüljans satın almak yerine Allerheiligen Kilisesinde sergilenen kendi kutsal emanet koleksiyonlarından satın alarak bağışta bulunulmasını önerdi.Ama Wittenberg Kilisesi üyeleri gene de o yörede vaaz veren Tetzel"e gittiler ve günahlarının bağışlandığını gösteren belgeleri ondan alıp Luther"e götürdüler.Bu uygulamayı ağır bir hata olarak değerlendiren Luther,Doksan Beş Tez"i kaleme aldı.

Luther"in de kesin sonuçlara bağlamadığı tezlerde,papalığın bu konudaki ayrıcalığı yadsınmamakla birlikte,izlenen politika eleştiriliyor.Hıristiyanlığın içe dönek tinsel niteliği vurgulanıyordu.Yoksul halktan toplanan paraların Roma"daki zengin papalığa gönderilişi üzerindeki vurgu,Roma"ya para göndermeye zorlanmaktan uzun süredir yakınan Almanlar arasında yankı uyandıracak nitelikteydi.

Telaşlanıp öfkeye kapılan Mainz Başpiskoposu,Luther"in engellenmesi istemiyle Aralık 1517"de belgeleri Roma"ya gönderdi.Dominiken bir ilahiyatçıya hazırlatılan karşı tezler Frankfurk"ta Ocak 1518"de gene Dominikenlerin oluşturduğu bir kurul önünde savunuldu.Tartışma tezlerinin uyandırdığı geniş ilgi üzerine Luther,Doksan Beş Tez"i açıklamak amacıyla Latince uzun bir metin hazırladı.bu da 1518 sonbaharında basıldı.

Reform döneminin Doksan Beş Tez"in asıldığı tarihle başlatılması ,17.yüzyılın ikinci yarısından sonraki bir uygulamadır.


Kaynak;AnaBritannica cilt 10 frmsinsi.net için derlenmiştir.

martin luther ve reform hareketi
 

MARTIN LUTHER ve REFORM HAREKETİ

http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1347276927


(1483 Eisleben, Almanya - 1546 Eisleben, Almanya) Reform hareketinin lideri Martin Luther, 10 Kasım 1483′te Almanya’da varlıklı bir ailenin oğlu olarak dünyaya geldi. Luther’in bakır madenlerinde çalışan babası, ocakların birkaçını da kiralayarak elde ettiği gelirle onun iyi bir öğrenim görmesini sağladı. 1501′de Erfurt Üniversitesine başlayan Luther, 1505′te yüksek lisansını burada tamamlayarak keşişler tarikatına katıldı. 1507′de papaz oldu. 1508′de Wittenberg Üniversitesinde yüksek ilâhiyat eğitimini tamamladı. Bazı keşişlerin isteklerini Papa’ya iletmek üzere seçildi. Bu amaçla yola çıkan Luther, papalığın merkezi Roma’ya vardığında, din adamlarının hafif davranışları ve dünya işlerine düşkünlüğüyle karşılaştı ve çok şaşırdı.


http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1347276927


Martin Luther’in bu durum karşısında düştüğü şaşkınlık, ilâhiyat konusunda farklı bakış açılarını dikkate almasını ve üzerine düşünmesini sağladı. 1512′de ilâhiyat doktorasını tamamladı ve ilâhiyat alanında profesörlük yaptı.
31 Ekim 1517′de Wittenberg Kilisesinin kapısına çaktığı “Doksan Beş Tez”iyle Martin Luther, Katolik kilisesiyle karşı karşıya geldi. Luther’in tezlerinde ele aldığı konu endüljanslarla ilgiliydi. Papalığın endüljans yetkisine karşı çıkmadan, günahların dünyevî cezasının para karşılığı ödenmesi anlamına gelen endüljans uygulamasını eleştirdi. Luther tezleriyle büyük bir tartışma başlattı. Bu tartışma, matbaa sayesinde yerel bir sorun olmaktan çıktı ve Reform hareketlerinin oluşması için zemin hazırladı.
1520′de Papa’nın bir fermanıyla Luther’in yazıları yakıldı. Aynı yıl Luther, kilisenin ikiyüzlülüğü üzerine kaleme aldığı yazısında Alman prenslerine, şövalyelere ve yöneticilere seslendi. Ardından bir bildiri daha yazarak din adamları ve ilâhiyatçılara seslendi.
Roma’da, Luther’in hakkında başlatılan resmî işlemler Ocak 1521′de Luther’in aforoz edilmesiyle sonuçlandı. Nisan 1521′de yola çıkan Luther’e, Alman halkı desteğini coşkusuyla gösterdi. Görüşlerini geri almayacağını; ama tartışmaların şiddetinden dolayı özür dileyebileceğini söyleyen Luther’in kendisi de toplumsal huzursuzluktan kaygılanıyordu. Kendisini destekleyen şövalyeler kralı tehdit ediyor, köylüler sokaklarda bayraklarını dalgalandırıyordu.
Kralın verdiği dokunulmazlık belgesiyle hareket edebilen Luther, tarafsız yargıçlar huzurunda duruşmaya çıktı. Duruşma, Luther’in yasa dışı ilân edilmesi ve yazılarının yasaklanmasıyla sonuçlandı. Bunun üzerine kaçırılma süsü verilerek Luther, Wartburg Şatosu’na yerleştirildi. Burada, meslektaşlarını da kattığı çalışmayla İncil’i Almancaya çevirdi.
1522′de İncil çevirisini tamamladıktan sonra Luther ortaya çıkarak yeniden vaazlar vermeye başladı. Gerçekte Luther, hem Katoliklere hem de fanatik Reformculara karşı çıkıyordu. 1523′te kaleme aldığı yazıda yasal yönetime karşı gelmenin günah olduğunu söylediyse de 1524′te Köylü Savaşı başladı. Luther, köylülerin haklı istekleriyle ilgilendi. Bununla birlikte 1525′te, köylü ayaklanmasına karşı sert karşı çıkışın da yanında yer aldı.
İlâhiyat konularında oldukça titiz davranan ve doğru öğretilerin benimsenmesini savunan Martin Luther’in görüşleri, Luthercilik olarak tüm Avrupa’ya yayıldı. Luthercilik, Avrupa’nın bazı kesimlerinde Reform hareketi olarak kök salarken, bazı kesimlerinde de karşıt görüşlerle değerlendirildi. Hristiyanların bu dünyadaki görevleri ve insanların dünyevî yaşamlarının önemiyle ilgili görüşleri Protestanlığın temellerinde yer aldı.
Doğru gördüğü düşüncelerini son nefesine kadar savunan ve uzlaşmazlıklara aracılık yapacak kadar da tarafsız olabilen Luther, 1546′da öldü.