Osmanlıca Sözlük (F Harfi)-Osmanlıca Sözlük (F Harfi)İle İlgili Osmanlıca Kelimeler..
 

Osmanlıca Sözlük (F Harfi)-Osmanlıca Sözlük (F Harfi)İle İlgili Osmanlıca Kelimeler..
Osmanlıca Sözlük (F Harfi)-Osmanlıca Sözlük (F Harfi)İle İlgili Osmanlıca Kelimeler..

Osmanlıca Sözlük (F Harfi) FA
Osmanlıca alfabenin 23'üncü harfi olup ebcedî değeri 80'dir.

FA'AL
(Mübalâgalı ism-i fâil) Çok işleyen ve çalışan. Durmayıp işleyen. Çalışkan. Devamlı iş yapan.

FA'ALÂNE
f. Hiç durmazcasına çalışarak. Daima çalışır surette.

FAAL
Balta sapı. * Kerem.

FAALE(T)
(Fâil. C.) Fâiller, özneler, iş yapanlar.

FA'ALİYET
İş görmek, çalışmak. Boş durmayış.

FAALİYET-İ RUBUBİYET
Allah'ın rububiyet faaliyeti ve icraatı.(Hâlik-ı Zülcelâl hayret-nümâ, dehşet-engiz bir surette bir faaliyet-i Rububiyetiyle, mevcudatı mütemadiyen tebdil ve tecdit ettiğinin bir hikmeti budur: Nasılki mahlukatta faaliyet ve hareket; bir iştiha, bir iştiyak, bir lezzetten, bir muhabbetten ileri geliyor. Hattâ denilebilir ki: Herbir faaliyette, bir lezzet nev'i vardır; belki herbir faaliyet, bir çeşit lezzettir. Ve lezzet dahi, bir kemâle müteveccihtir; belki bir nevi kemâldir. Mâdem faaliyet; bir kemâl, bir lezzet, bir cemâle işaret eder. Ve mâdem kemâl-i mutlak ve Kâmil-i Zülcelâl olan Vâcib-ül-Vücud, zât ve sıfât ve ef'âlinde, bütün enva-ı kemâlâta câmi'dir; elbette o Zât-ı Vâcib-ül Vücud'un vücub-u vücuduna ve kudsiyetine lâyık bir tarzda ve istiğnâ-i zâtisine ve gına-i mutlakına muvafık bir surette ve kemâl-i mutlakına ve tenezzüh-ü zâtisine münasip bir şekilde; hadsiz bir şefkat-i mukaddese ve nihayetsiz bir muhabbet-i münezzehesi vardır. Elbette o şefkat-i mukaddesen ve o muhabbet-i münezzeheden gelen hadsiz bir şevk-i mukaddes vardır. Ve o şevk-i mukaddesten gelen hadsiz bir sürur-u mukaddes vardır. Ve o sürur-u mukaddesten gelen, tâbiri câiz ise, hadsiz bir lezzet-i mukaddese vardır. Ve elbette o lezzet-i mukaddese ile beraber; hadsiz onun merhameti cihetiyle faaliyet-i kudreti içinde, mahlukatının istidatları kuvveden fiile çıkmasından ve tekemmül etmesinden neş'et eden, o mahlukatın memnuniyetlerinden ve kemallerinden gelen Zât-ı Rahman ve Rahim'e ait, tâbiri câiz ise, hadsiz memnuniyet-i mukaddese ve hadsiz iftihar-ı mukaddes vardır ki; hadsiz bir surette, hadsiz bir faaliyeti iktiza ediyor. Ve o hadsiz faaliyet dahi, hadsiz bir tebdil ve tağyir ve tahvil ve tahribi dahi iktiza ediyor ve o hadsiz tağyir ve tebdil dahi; mevt ve ademi, zeval ve firakı iktiza ediyor.Bir zaman, hikmet-i beşeriyenin masnuâtın gayelerine dâir gösterdiği faideler nazarımda çok ehemmiyetsiz göründü. Ve ondan bildim ki, o hikmet abesiyete gider. Onun için feylesofların ileri gidenleri, ya tabiat dalâletine düşer veya Sofestai olur veya ihtiyar ve ilm-i Sâni'i inkâr eder veya Halika "mûcib-i bizzat" der. M.)

FA'ALÜN LİMA-YÜRİD
Kayyumiyet sırrıyla ve faaliyet-i daimesiyle her an istediğini istediği gibi yapar. meâlinde bir âyettir.

FABRİKA
Sanayi mâmüllerinin büyük ölçüde imal edildiği yer.

FACİ'
(Fâcia) Büyük belâ. Musibet. Acıklı. Elem verici hâdise. (Dram)

FÂCİA-ENGİZ
Fâcialı. Çok acıklı.

FÂCİA-NÜVİS
f. Acıklı ve hazin tiyatro romanı yazan kimse.

FACİAT
Fâcialar, belâlar, musibetler.

FACİR
Haktan sapan. Haram ve günaha dalmış kötü insan. Günah işleyen. (Bak: Fecir)

FACİRE
Kötü hayata alışmış, ahlâksız kadın. Günahkâr.

FADIL
(Bak: Fâzıl)

FADIR
(C: Füdr) Zayıf. * Âciz, güçsüz. * Yaşlı dağ keçisi.

FA'FA'
Kasap. * Çoban. Hafif kimse.

FA'FAA
Çobanın koyunu çağırması. Çağırıp "fâfâ" demek.

FA'FAÎ
Koyun çobanı.

FAĞFUR
Yarı şeffaf Çin porseleni. Çok kıymetli porselenden yapılan yemek kabı. Çin yapısı. * Eskiden Çin İmparatoruna verilen isim.

FAGIRE
Hind nilüferi denilen bitkinin kökü.

FAGOSİT
yun. Organik yahut inorganik maddeleri alıp sindirebilen hücre.

FAGR
Açmak.

FAHAMET
(Fehâmet) Büyüklük. Kadr ü şânı yüksek. (Eskiden büyük zatlara veya sadrazamlara karşı kullanılan hitab şekli idi. Fehametli Sultânım... gibi)

FAHAMET-LÛ
Osmanlı İmparatorluğu devrinde sadrazama, prenslere ve Mısır Hidivi'ne verilen bir ünvan.

FAHAMET-PENAH
f. Yegâne müracaat edilecek en büyük makam.

FAHEKA
Vurulduğu yerden kan çıkartan kılıç ve neşter parçası.

FAHH
Ağ, kapan, tuzak.

FAHH-UL FÂR
Fare kapanı.

FAHHAM
Kömürcü.

FAHHAR
Çok öğünen. Çok iftihar eden. Fahur. * Çanak, Çömlek. Toprak testi.

FAHHARE
Ağaç kap.

FAHHARÎ
Çanak, çömlek, testi ve bardak yapan kimse.

FAHHAŞ
Her cins fenalık ve kötülükleri şahsında toplamış olan kimse.

FAHİM
Akıllı. Anlayışlı.

FAHİM
(Fahm. dan) İtibâr ve nüfuz sâhibi olan, büyük zât.

FAHİMÂNE
f. İtibar ve nüfuz sahibi kimseye yakışır şekilde, fahim olana yakışacak surette.

FAHİR
(Fâhire) İftihar eden. Kendi amelini ve kendini beğenen. Övünen. * Şa'şaalı. Ağır. Parlak. Şanlı. * Büyük ve iyi nesne. * Koruğu büyük çekirdeksiz hurma. * Memeleri büyük deve.

Osmanlıca Sözlük (F Harfi)-Osmanlıca Sözlük (F Harfi)İle İlgili Osmanlıca Kelimeler..
 

RE: Osmanlıca Sözlük (F Harfi) FAHİŞ
Ahlâka uymaz ve terbiyesiz olan. * Haddi tecavüz eden. Mübalâğalı. * Çok bahil. Nekir ve yaramaz şey.

FAHİŞE
Ahlâksız ve hayâsız kadın. Namusunu korumayan kadın. * Allah'ın menettiği şey. * Zâniye. Kahbe.

FAHİTE
(C: Fevâhit) Yabani güvercin.

FAHL
İleri gelen. Üstün. Hatırı sayılır adam. * Erkek. (hayvan) * Aygır. * Beyitler, hadis-i şerifler, rivâyetler anlatan kimse.

FAHL
Yavaşlık, hilm.

FAHM
Büyük, kebir, ulu.

FAHM
Kömür. Karbon. * Susmuş. Nefesi kesilmiş.

FAHM-İ HAYVANÎ
Hayvan kemikleri yakılarak elde edilen hayvan kömürü.

FAHM-İ MA'DENÎ
Mâden kömürü.

FAHM-İ NEBATÎ
Bitkisel kömür.

FAHMÎ
(Fahmiyye) Kömürümsü, kömürle alâkalı.

FAHMİYYET
Karbonat. Kömürleşmiş olan şey.

FAHR
Övünme. Yaptığını sayarak övünme. Övülmeye sebeb olacak kimse. Fazilet. Büyüklük. Şeref.

FAHR-İ KÂİNAT
(Fahr-i Âlem, Zübde-i Kâinat, Seyyid-i Kâinat) Peygamberimiz Hz. Muhammed'in (A.S.M.) nâmları. Bütün âlemin kendisi ile şeref bulduğu, iftihar ettiği Hz. Muhammed (A.S.M.). (Bak: Mefhar)

FAHREDDİN-İ RAZÎ
(Milâdi 1149-1209) Büyük bir müfessir-i Kur'andır. Fizik, matematik ve tıb hakkında eserleri de vardır.

FAHRÎ
Karşılıksız olarak. Parasız olarak. * İftiharla. Övünerek.

FAHRİYE
Bir kimsenin kendini medih için söylediği söz veya şiir. Fahre mensub ve müteallik olan.

FAHRİYYEN
Gönülden isteyerek. Karşılıksız olarak.FAHRUL İSLAM $ (Pezdevî): Mavera-ün Nehir'deki Hanefî fukahasının meşhurlarındandır. Hicri 482 tarihinde Semerkant'ta vefat etmiştir.

FAHS
Bir şeyin içyüzünü araştırma, aslını tetkik etme. * Ayırtmak. * Bahsetmek. * Seyirtmek. * Sıçramak.

FAHŞA
Büyük günahlar. Çirkinlikler. Zina gibi şehevâta tâbi olmakta ifrat ile alâkadar olan günahlardır ki, lisanımızda fuhşiyat tâbir olunur. Ve bunlar, insanların en çirkin hâlleridir.

FAHUR
Çok övünen, çok iftihar eden. Mütekebbir. Tekebbür ve taazzum edici.

FAHUR
Bir fesliğen cinsi.

FAHURANE
f. Kendini beğenerek. Kendini medhederek. Çok övünerek.

FAHZ
Uyluk. Kalça. Bacağın kalçadan dize kadar olan kısmı. * Bir kimsenin en yakın aşiretinden olan cemaat.

FAHZ
Büyüklenmek, kibirlenmek.

FÂİDE
(C.: Fevaid) Kazanç, kâr, nef', menfaat. İstifadeye sebeb. Yararlılık, işe yarama.

FÂİDE-MEND
f. Kârlı, faydalanan, menfaat elde eden.

FAİH
(C.: Fevâih) Meyve ve çiçek kokusu.

FÂİK
Üstün, üstünde. Diğerinden daha değerli ve üstün. Her şeyin güzide ve a'lâsı. Âli. * Başın boyun ile bitiştiği yer.

FÂİK-ÜL AKRÂN
Akranlarından daha üstün.

FAİKİYYET
Üstünlük. Kıymetlilik.

FÂİL
İşi yapan. Fiili işleyen. * Gr: Masdarın mânasını meydana getirene denir.

FÂİL-İ HAKİKÎ
Bir işte hakiki te'sir sahibi. Onu hakkı ile yapan (Allah C.C.)

FANİYYET
Fânilik, ölümlülük.

FANTAZİYE
yun. Yalandan gösteriş, boş debdebe. Zâhirî süs ve zinet. Lüzumlu ihtiyaçtan olmayan ve zevk için kullanılan pahalı eşya.(Sefahet ve dalâlette bozulmuş ve İsevi dininden uzaklaşmış Avrupa! Deccal gibi birtek gözü taşıyan kör dehan ile ruh-u beşere Cehennemî hâleti hediye ettin! Sonra anladın ki, bu öyle ilâçsız bir illettir ki, insanı âlâ-yı illiyyînden, esfel-i sâfilîne atar. Hayvanatın en bedbaht derecesine indirir. Bu illete karşı bulduğun ilâç, muvakkaten ibtal-i his hizmeti gören cazibedar oyuncakların ve uyutucu hevesat ve fantaziyelerindir. Senin bu ilâcın, senin başını yesin ve yiyecek!......Bedbahttır o kadın ki; zevcinin fıskına bakar, onu başka bir surette taklid eder. Veyl o zevc ve zevceye ki; birbirini ateşe atmakta yardım eder. Yâni; medeniyet fantaziyelerine birbirini teşvik eder. L.)

Osmanlıca Sözlük (F Harfi)-Osmanlıca Sözlük (F Harfi)İle İlgili Osmanlıca Kelimeler..
 

RE: Osmanlıca Sözlük (F Harfi) FANTEZİ
yun. Çeşitli ve süslü. Müsrifane süs isteğinden doğan hayal hareketi ile yapılmış süslü eşya veya süslenmek. Ağırbaşlı olmayan.

FANUS
yun. Fener. Sâbit ve süslü fener. * Kim: Bazı şeylerin üstüne kapatmak için camdan yapılmış kapak.

FAR
Fr. Otomobil, kamyon gibi nakil vasıtalarının önündeki kuvvetli lâmbalar.

FÂR
Fâre, sıçan.

FAR'
Budak ve ağaç başı. * Her şeyin alâsı. İyisi. * Her kavmin şereflisi.

FARABÎ
(Mi: 870-950) Aristo felsefesinin İslâm âleminde yayılmasına yol açmış bir filozoftur. Aristo'dan sonra gelen mânasına, kendisine Muallim-i Sâni nâmı verilmiştir. Eserlerinin İbn-i Sina üzerinde büyük te'siri vardır. "Kanun" denilen bir çalgı âletinin mucididir. Asıl adı Ebu Nâsır Muhammed'dir.

FARAKLİT
İncilde mezkur olan Hz. Muhammed'in (A.S.M.) ismidir. El-Faraklit, El-Baraklit de hamdeden, hak ile bâtılı birbirinden ayıran, fâruk, hakperest mânalarına gelir.

FARAN
İncil'de Mekke dağlarına verilen isim. Hz. Peygamber'in (A.S.M.) Faran dağlarında zuhur edeceği İncil'de haber verilmiştir.

FARAŞ
(Feraşe. den galat) Süprüntüleri toplamağa ait kulplu kutu, kürekçik. Süpürge. (Bak: Ferraş)

FARAT
Öne çıkan, geçen. * Issız yerlerde konan nişan ve işaret. * Kervan halkından önce su yerine varıp sakalık eden kimse.

FARAZA
(Esası: Farzâ) Meselâ, öyle sayalım ki, farzedelim ki, ola ki, tutalım ki.

FARAZÎ
(Bak: Farzî)

FARAZİYE
(Fr: Hipotez) Var sayma, kabul. Bir hâdiseyi, bir olayı açıklamak, bir düşünceyi isbat etmek için isbatı yapılmamış başka düşünceleri dayanak olarak alma. Müsbet ilimlerde araştırmanın bir merhalesini meydana getirir. İncelenen hâdiseyi açıklaması muhtemel olan faraziyeler düşünülür. Faraziyenin doğruluğu hakkında bundan çıkarılacak mantıkî düşünceler belirlenir, bu sonuçların hakikatta var olup olmadığı görme ve deneme yoluyla kontrol edilir. Buna da tahkik (doğrulama) denir. Netice doğrulanırsa faraziyenin doğruluğu isbatlanmış olur ve faraziye kanunlaşır.Bazı cahiller, ilimde tahkik edilmemiş faraziyeleri doğru hüküm zanneder. Faraziyenin doğruluğu hakkında ileri sürülen fikirleri de isbat zanneder. Oysa bu isbat değil, iddiadır. Doğruluğun müşahede ve deneme ile isbatlanması gerekir. Müsbet ilimlerde durum budur.

FARFARA
Hafif meşreblik. Gürültülü. Gürültüye boğmak. * Akılsızlık.

FÂRIK
(Fârıka) Tefrik eden, farkeden, ayıran. Ayrılmasına, farkolunmasına sebeb olan alâmet.

FÂRIKAT
Farkedenler, ayıranlar, farkediciler.

FARIT
Geçmiş, önceki, önde bulunan. Sâbık, mukaddem.

FARİ'
Yüce nesne.

FARİC
(Ferec. den) Keder ve tasadan kurtaran.

FARİG
İşini bitirmiş, boş kalmış, alâkasını kesmiş, rahat, vazgeçmiş, çekilmiş. * Fık: Tasarrufu altında olan mülkün kullanma ve tasarruf hakkını başkasına devreden.

FARİG-ÜL HAL
Hali rahat, hali vakti iyi olan.

FARİH
(C: Fevârih-Füreh) Gayretli davar. * Akıllı kişi.

FARİS
İran. İranlı. * Binici, süvâri. * Ferasetli, anlayışlı. * İrandaki Şiraz vilâyeti.

FARİSAN
(Fâris. C.) Osmanlı İmparatorluğunun kuruluş devrelerinde eyâletlerde hudutlardaki muhafız askerler.

FARİSÎ
Acemce, Farsça. İran'la alâkalı ve ona müteallik. İran dili veya halkı ile alâkalı olan.

FARİSİYYAT
Fars edebiyatı, İranlıların edebiyatı.

FARİZ
Yaşlı.

FARÎZA
Borç, vazife. Allah'ın açık emri olup, yapılması şart olan vazife. * Fık: Ölen bir kimsenin mirasından mirasçılara düşen hisse, pay.

FARÎZA-İ ZİMMET
Yapılması mutlaka boynumuza borç olan vazife.

FARİZIYY (FERAZIYY)
Feraiz bilen kişi.

FARK
Ayrılık, başkalık. Ayırma, ayrılma, seçilme, * Başın tepesi, baştaki saçın ikiye ayrıldığı yer.

FARK-I FÂHİŞ
Çok fazla, haddini çok aşan fark.

FARK-I TÂMM
Tas: Dünya ile olan alâkaları tamamen terkederek, ehadiyyet dergâhına tam bir teveccühle istiğrak haleti.

FARKADAN
(Bak: Ferkadan)

FARMASON
Fr. Mason. Dinsiz, imansız. (Bak: Mason)

FARS
(Fers) İran'lı. * Şark kavimleri.

FARS
Yarmak. * Yırtmak. * Kesmek.

FART
İfrat, çok aşırı olmak. Aşırılık. * Acele etmek ve ansızın gelmek. * Yollara alamet olarak konulan işâret.

FART-I GAYRET
Gayrette aşırılık.

FART-I MUHABBET
Muhabbet ve sevgide aşırılık.

FART-I ZEKÂ
Âdetin üstünde, çok ileri zeki olmak. Emsâli bulunmayan zekâvette oluş.

FARUK
Hak ile bâtılı birbirinden ayıran. Haklıyı haksızı ayırmakta çok mâhir olan. (Hak ile bâtılı birbirinden tam ayırarak İslâmiyeti kabul ettiği ve islâm nurunu izhar ettiği ve imân ve küfrün arasını fark ve faslettiği için Hz. Peygamber (A.S.M.) tarafından Hz. Ömer'e (R.A.) bu isim verilmiştir.)

FARUKÎ
Hz. Ömer (R.A.) soyuna veya adâletine mensub olan. Hz. Ömer'e mensub ve müteallik. İmam-ı Rabbanî'nin bir lakabı.

FARYAB
f. Dere ve ırmak suyu ile sulanan yer. * Eski Horasan'da Belh'e yakın bir şehrin adı.

FARZ
Bir kimseyi bir vazifeye tayin etmek veya maaş bağlamak. Bir kimsenin kendi nefsine âid iken başkasına hibe ettiği muayyen bir şey. (Bunun zıddı "karz"dır.) * Takdir veya beyan eylemek. * Bir şeyi delmek, gedik açmak. * Bir dâvaya mevzu ve rükün kılınan husus. * Addetmek, saymak, tutmak. * Fık: Din hususunda icrası vâcib, terki mâsiyet olan Hükm-ü İlâhî. Kur'an-ı Kerim veya Hadis-i Şerifle sâbit olan Cenab-ı Hakk'ın kat'i emri: Şirk koşmamak, iman etmek, namaz kılmak, yalan söylememek gibi...

Osmanlıca Sözlük (F Harfi)-Osmanlıca Sözlük (F Harfi)İle İlgili Osmanlıca Kelimeler..
 

RE: Osmanlıca Sözlük (F Harfi) FARZ-I AYN
Herkesin yapmaya mecbur olduğu farz. Namaz kılmak, yalan söylememek, imân etmek, oruç tutmak gibi.

FARZ-I KİFAYE
Bir kısım müslümanların yapması ile diğerlerinin günahtan kurtuldukları farz. Cenâze namazı kılmak gibi.

FARZ-I MUHAL
Olması imkânsız olup, var gibi kabul edilen. Olmayacak şeyi, olmuş gibi düşünmek.

FARZ-I NEBEVÎ
(Bak: Sünnet)

FARZ-I ZANNÎ
Müçtehidlerce kat'i bir delile yakın derecede kuvvetli görülen, zanni bir delil ile sâbit olan vazifedir ki, amel hususunda farz-ı kat'î kuvvetinde bulunur. Buna farz-ı amelî de denir. Meselâ: Abdestte mutlaka başı meshetmek bir farz-ı kat'îdir. Başın dörtte birini meshetmek bir farz-ı amelîdir.

FARZA
Diyelim ki, farzedelim ki, öyle kabul edelim ki, ola ki.

FARZEN (FARZAN)
Farzedelim ki, kabul edelim ki, diyelim ki. * Farz olarak. Farziyyeti kabul edilerek.

FARZÎ
Farzedilene, tahmin olunana dair. Takdir ve tahmin usulüne dayanan ve ona müteallik.

FARZİYE
(C.: Farziyyât) Bazılarına göre kabul edilir sayılan. Mevhum ve itibarî olan. Aslı isbat edilmemiş hüküm.

FAS'
Hurmanın kabuğunu soymak.

FASAFIS
Beyaz söğüt dedikleri ağaç.

FASAHA
Ruşen olmak, parlamak. * Hâlis olmak.

FASAHAT
Doğru ve düzgün söyleyiş. Açık ve güzel ifadeli konuşma.Fasâhat: Sözün; lâfız, mâna ve âhenk itibariyle kusursuz olmasıdır. Diğer tâbirle, lâfızların söylenişinin tatlı, mânasının da söylenirken hemen zihne girmesidir. Bu keyfiyetlerin birincisi, kelime ve cümle âhengi ile, ikincisi de kullanan kimsenin kelime hazinesi ve seçme kudreti ile alâkalıdır. Fasâhatin daha yüksek derecesine belâgat denir ki; fasih bir sözün, yerine ve adamına göre söylenmesidir. Her beliğ söz, yerine göre denmemişse, beliğ olamaz. (Edb. S.)Kelimenin aslı: "Sütün köpüğü gidip hâlis kalması" mânasına idi. Sonra bir şeyin sâfi ve şaibelerden, şüphelerden hâlis olmasında kullanılmıştır. Bir şeyin belli ve âşikâr olması. (L.R.)(Lâfzındaki fesahat-ı harikasıdır. Evet Kur'an mânen üslub-u beyan cihetiyle fevkalâde beliğ olduğu gibi lâfzında gayet selis bir fesahati vardır. Fesahatin kat'i vücuduna, usandırmaması delildir ve fesahatin hikmetine, fenn-i beyan ve maaninin dâhi ulemasının şehadetleri bir bürhân-ı bâhirdir. Evet, binler defa tekrar edilse usandırmıyor. Belki lezzet veriyor. Küçük basit bir çocuğun hâfızasına ağır gelmiyor; hıfzedebilir. En hastalıklı, az bir sözden müteezzi olan bir kulağa nâhoş gelmiyor, hoş geliyor. Sekeratta olanın damağına şerbet gibi oluyor. Zemzeme-i Kur'an onun kulağında ve dimağında aynen ağzında ve damağında mâ-i zemzem gibi leziz geliyor. Usandırmamasının sırr-ı hikmeti şudur ki: Kur'an, kulube kut ve gıda ve ukule kuvvet ve gınâdır ve ruha mâ ve ziyâ ve nüfusa devâ ve şifâ olduğundan usandırmaz. Hergün ekmek yeriz, usanmayız. Fakat en güzel bir meyveyi hergün yesek, usandıracak. Demek Kur'an hak ve hakikat ve sıdk ve hidayet ve hârika bir fesahat olduğundandır ki, usandırmıyor, daima gençliğini muhafaza ettiği gibi tarâvetini, halâvetini de muhafaza ediyor. Hattâ Kureyşin rüesâsından müdakkik bir beliğ, müşrikler tarafından, Kur'anı dinlemek için gitmiş. Dinlemiş, dönmüş, demiş ki: "Şu kelâmın öyle bir halâveti ve tarâveti var ki kelâm-ı beşere benzemez. Ben şairleri, kâhinleri biliyorum. Bu onların hiç sözlerine benzemez. Olsa olsa etbâımızı kandırmak için sihir demeliyiz." İşte Kur'an-ı Hakîm'in en muannid düşmanları bile fesahatinden hayran oluyorlar. S.)

FASAHAT-PERDÂZ
f. Güzel ve açık konuşan. Fasih konuşan.

FASAL
Ek. Bilek.

FASD
Kan alma, hacamet. * Damar kesmek.

FASDA'
Fe takip edatından sonra fiilinin emr-i hâzırı.

FASETE
Fr. Tıraş olunmuş elmasın yüzlerinden her biri.

FÂSIK
(Fısk. dan) Günahkâr. Hak yolundan hâriç olan. Allah'ın emirlerine karşı zıt hareket eden. Büyük günahı işleyen veya küçük günahta ısrar eden kimse.(Ey bedbaht fâsık adam! Fâsıkların kesretine bakıp aldanma ve "ekseriyetin efkârı benimle beraberdir" deme! Çünki fâsık adam, fıskı istiyerek ve bizzat taleb edip girmemiş; belki içine düşmüş çıkamıyor... Hiç bir fâsık yoktur ki, sâlih olmasını temenni etmesin ve âmirini ve reisini mütedeyyin görmek istemesin. İllâ ki, El-iyâzübillâh! irtidat ile vicdanı tefessüh edip, yılan gibi zehirlemekten lezzet alsın.) (R.N.)

FÂSIK-I MAHRUM
Günah işlemeye hazır olduğu halde fırsat bulamayan.

FÂSIK-I MÜTECÂHİR
Açıktan açığa kimseden sıkılmadan günah işleyen. İşlediği günah ile övünen günahkâr kimse. (Böylelerin aleyhinde konuşmak gıybet sayılmaz.)

FÂSIL
Fasıllara ayıran. Kısım kısım eden.

FÂSILA
Bend. Kısım. Bölük. Durak. * Mevsim. * Mebhas.

FÂSILA-İ SALTANAT
Yıldırım Bayezid'in Ankara savaşında Timur'a esir düşmesinden, Çelebi Mehmed'in pâdişah olmasına kadar geçen zaman.

FÂSİC
Semiz. * Yüklü olmayan kısır deve.

FÂSİC
Kısır, semiz davar.

FÂSİD(E)
Bozguncu. * Doğru olmayan. Bozuk. Müfsid. * Yanlış olan. * Fık: Aslen sahih olup, vasfen sahih olmayan. Yani, kendi nefsinde meşru' iken gayr-i meşru' bir şeye yakınlığı sebebiyle meşru'iyyetten çıkan şeydir. İbadet hususunda fâsid ile bâtıl aynı şeydir. Meçhul bir şeyi satmak gibi. (Bak: Bâtıl)

FÂSİD-ÜL MİZAC
Ahlâkı ve iyi huyları ifsad eden.

FÂSİD DAİRE
Man: A yı B ile, B yi A ile ispat etmek. Bir düşünceyi isbat etmek için isbat edilmemiş başka bir düşünceyi delil olarak kullanmak ve bunu da isbat için isbatı istenen ilk düşünceyi doğru sayıp buna delil diye kullanmak. Yani isbat edilen ile isbat edeni birbirine delil saymak olup isabetsizdir.

FÂSİH
(Fesh. den) Vazgeçen. Dağıtıcı. Bozguncu. Fesheden. * Çürüten.

FÂSİH-İ ŞİRKET
şirketi fesheden.

FASÎH
Fasahat sâhibi. Hatasız olarak söyleyen. Açık ve güzel konuşan.

FASÎHANE

Osmanlıca Sözlük (F Harfi)-Osmanlıca Sözlük (F Harfi)İle İlgili Osmanlıca Kelimeler..
 

RE: Osmanlıca Sözlük (F Harfi) FASİKA
Fâre.

FASİKÜL
Fr. Bir kitabın ayrı bir kapak içinde satılan bölümlerinden her biri.

FASÎL
(C: Fisâl-Fuslân) * Hâkim. * Kale duvarından kısa duvar. * Deve yavrusu.

FASÎLE
(C.: Fesâil) Anababa, ebeveyn, âile. * Familya, bir cinsten olan bitkilerin hepsi.

FASÎS
Seyelan etmek, akmak.

FASİT DAİRE
(Bak: Fâsid daire)

FASL
(Fasıl) İki şey arasındaki ek yeri. Mafsal. * Hak söz. Hak ile bâtılın arasını fark ve temyiz ile olan hüküm ve kaza. (Buna "Faysal" da denir) Halletmek. Ayrılma. Çözme. * Bölüm. * Mevsim. * Aynı makamda çalınan şarkı. * Çocuğu memeden kesmek. * Birini zemmetmek. Gıybet.

FASL-I BAHAR
İlkbahar.

FASL-I GÜL
Gül mevsimi, ilkbahar.

FAZÎZ
Meni denilen sıvı.

FAZL
Âlimlere yakışır olgunluk. * İmân, cömertlik, ihsan, kerem, ilim, ma'rifet, üstünlük, hüner, tefâvüt, inayet. * Artmak. * Artık, (bunun zıddı naks'tır). Bir şeyden bakiye kalmak. (İman ile hikmet, adâlet, şecâat ve iffet sıfatlarına "fezâil-i asliye" tabir edilmiştir. Çünkü bu sıfatlar ile birçok faziletler doğar. Onun için bunlara, temel ve esas olan faziletler denilmiştir).(İ'lem Eyyühel - Aziz! Cenab-ı Hakk'ın günahkârları afvetmesi fazldır, tâzib etmesi adldır. Evet zehiri için adam, âdetullaha nazaran hastalığa, ölüme kesb-i istihkak eder. Sonra hasta olursa, adldir. Çünki cezasını çeker. Hasta olmadığı takdirde, Allah'ın fazlına mazhar olur. Mâsiyet ile azab arasında kavi bir münasebet vardır. Hattâ Ehl-i İ'tizal, mâsiyet hakkında, doğru yoldan udûl ile mâsiyeti, şerri Allah'a isnad etmedikleri gibi, mâsiyet üzerine tâzibin de vâcib olduğuna zehab etmişlerdir. Şerrin azabı istilzam ettiği, rahmet-i İlâhiyeye münâfi değildir. Çünki şer, nizam-ı âlemin kanununa muhaliftir. M.N.)

FAZLA
Çok ziyâde, artık, artan. * İleri. *Gereksiz, lüzumsuz. * (C: Fazalât) Kazurat, pislik.

FAZU'
Çocukları korkutmak için yapılan çok korkunç suret.

FAZZ
Kaba ve kötü huylu olan kimse. * Karın suyu, mide suyu.

FAZZ
Kırmak. Dağıtmak. * Fethetmek, açmak.

FE (FA)
(Buna ta'kib edâtı denir) "Sonra, hemen" mânalarını ifâde için fiillerin başına getirilen edât harfi. (Bak: Harf-i atıf) Bazan mecaz olarak vav yerinde de kullanılır.

FE-BİHÂ
Daha iyi, bu halde, pek a'lâ, ne a'lâ.

FEAME (FEUME)
Dolu olmak.

FEC'
Bir kimsenin, musibetten dolayı elemli olması. * İncinmek. * Tasalı olmak, kederli ve hüzünlü oluş.

FECA
Kirişi çıkmış yay.

FECAAT
(Fecâet) Merak edilecek hâl, kederlenecek kötü durum. Felâket.

FECACE (FİCÂCE)
Çiğlik, hamlık.

FECAYİ'
(Fecîa. C.) Belâlar, musibetler, felaketler.

FECC
(C.: Ficâc) Açık yer. İki dağ arasındaki geniş yol. Tarik-i vâsi'.

FECCAC
Döşek döşeten. * Erkek, zevc.

FECERE
(Facir. C.) Günah işleyenler, günahkârlar, zinakârlar, fâcirler.

FEC'ET
Birdenbire.

FECFAC (FECÂFİC)
Çok söyleyen.

FECÎ'
Çok acı veren, acıklı.

FECÎA
(C.: Fecâyi') Belâ, felâket, âfet, musibet, fâcia.

FECİR
(Bak: Fecr)

FECM
Geniş. * Bevletmek, işemek.

FECR
Tan yerinin ağarması. Şafak. Sabah vakti, güneş doğmadan evvel şarkta hâsıl olan kızıllık. * Bir şeyi genişçe ikiye ayırmak. * Günah işlemek. Fücur ve fısk işlemek. Yalan söylemek. * Tekzib eylemek. * İsyan ve muhalefet eylemek. * Haktan sapmak. Meyletmek. * Söğmek. * Bühtan eylemek. * Su akıp gitmek. * Karışmak. (L.R.)

FECR-İ ÂTÎ
Gelecekteki fecr. 1908 meşrutiyet inkılâbından sonra Servet-i Fünun mecmuası etrafından toplanan bir kısım gençlerin kurmak istedikleri ekolün (cemiyetin) adıdır.

FECR-İ KÂZİB
(Bak: Fecr-i sâdık)

FECR-İ SÂDIK
Sabaha karşı şark ufkunda yayılmaya başlayan beyaz bir aydınlık. Bunun mukabili birinci fecirdir ki, bir aydınlıktan sonra tekrar aydınlık gider. Bu birinci aydınlığa fecr-i kâzib denir. Sabah namazının vakti, fecr-i sâdıkta başlar.

FECR SURESİ
Kur'an-ı Kerim'in 89. suresi.

FECS
Büyüklenmek, ululanmak, kibirlenmek.

FECVA
Kirişi çıkmış ve ayrılmış olan yay.

FECVE
Avlu. * Genişlik.

FE'D
Kebap yapmak. * Kül içinde ekmek pişirmek.

FEDA'
Kurban. * Uğruna verme, gözden çıkarma. * Bir yere toplanmış arpa, buğday veya hurma. * Hurma ve üzüm kurutulan yer.

FEDÂ-YI CÂN
Canını verme, canını fedâ etme, kendini kurban etme.

FED'A
El ve ayağı eğri olan kadın. (Müz: Efdâ)

FEDA'
El ve ayağın eğilmesi.

FEDAÎ
Dâvası ve gayesi uğruna herşeyini çekinmeden feda edebilen.

FEDAKÂR
f. Her türlü zahmetlere göğüs gererek dâvası uğruna sebat eden.

FEDAKÂRANE
f. Canını ve herşeyini feda eder derecesinde. Her türlü eziyet ve zahmetlere göğüs gererek, dâvası uğruna sebat edene yakışacak surette.

FEDAKİL
Emirlerin büyükleri.

FEDAME (FEDUME)
Yorgunluk. * Tembellik.

FEDAVİYYE
Fedailer. Fedai takımı, serdengeçtiler.

FEDDAD
şiddetli ses. Ekinci. * Çoban.

FEDDAN
(C: Fedâdin) Bir çift öküz. * Bir günde bir çift öküzle sürülebilen arazi. * Daha çok mısırda yer ölçülerinde kullanılan bir kelime.

FEDEK
Irak diyarında bir beldenin adı.

FEDERAL
Fr. Bir devletler federasyonu ile alâkalı, yahut ona ait.

FEDERASYON
Fr. Bir kaç devletin bir devlet meydana getirecek şekilde birleşmesi. * Aynı çeşitten bir çok kurulların meydana getirdiği birlik.

FEDEVKES
Arslan, esed.

FEDFED
(C: Fedâfid) Düz yer. * Büyük sahrâ. * Yaban. * Yüksek mekân. * Sığır buzağısı.

FEDG
Baş yarmak.

FEDGAM
(C: Fedâgım) Güzel, gökçek kişi.

FEDH
Bir kimseyi borca sokmak. * Ağır işe giriftar etmek.

FEDÎD
Ses, savt, sada.

FEDİR
Akılsız, ahmak kimse. * Zayıf ve âciz kimse.

FEDK
Atmak. * Tezyin etmek, süslemek.

FEDM
Ahmak, bön, kalın kafalı, budala. * Yaşamak. * Yaşlanmak, ihtiyarlamak. * Yorulmuş, sakil kimse.

FEDN
Kısaltmak.

FEEL
(C: Fuul) Fal tutmak.

FE-EMMA
Buna gelince, kaldı ki. Ammâ... (mânasına asıl söze başlama edâtıdır.)

FE'FE'
Bir söz söylerken, dile "fe" harfi gelip, her kelimenin başına "fe" getirerek söylemek.

FE'FEE
Dilini "fe" lâfzına döndürmek.

FEGA
Buğdayın çürümesi. * Hurma koruğunun çürümesi ve çürüğü.

FEGAK
Haremini yabancılardan sakınmayan, kaltaban.

FEGAM
Haris olmak.

FEGANE
f. Düşük (çocuk).

FEGV
Kına çiçeği.

FEHA
Horultulu uyku. * Şişman kadın. * Ayaklarda olan gevşeklik.

FEHA
(C: Efhâ) Çorbaya katılan veya dövüp yemek üzerine ekilen bir ot. * Soğan.

FEHAHE
Yorulmak. * Aciz olmak, güçsüzleşmek.

FEHALE
Erkeklik, aygırlık.

Osmanlıca Sözlük (F Harfi)-Osmanlıca Sözlük (F Harfi)İle İlgili Osmanlıca Kelimeler..
 

RE: Osmanlıca Sözlük (F Harfi) FEHAME
Ululuk, büyüklük.

FEHAVA
(Fehavi) (Fehvâ. C.) Mefhumlar, kavramlar, anlamlar, mânâlar.

FEHC
(C: Efhac-Fahcâ) İnsanın veya hayvanın iki baldırının arası birbirine yakın olması.

FEHCA'
Râzı olmak.

FEHD
(C: Fühud) Pars denilen canavar. * Semer ortasındaki mıh. * Gafil olmak.

FEHEK
Dolu olmak.

FEHEKA
(C: Fihâk) Buzağı başı.

FEHEM
(Fehim - Fehm) Anlayış. Zihnen kavrayış.

FEHH
(C: Fihâh-Fuhuh) Avlanacak âlet. * Kapan.

FEHH
Yorulmuş âciz kişi.

FEHHA
Uyku içinde horlamak. * Çağırmak.

FEHHAD
Parsa av öğreten.

FEHHAM
Çok anlayışlı, pek zeki, en çok anlayan.

FEHHE
Zillet, horluk. * Yaramaz söz.

FEHÎC
Yılan sesi.

FEHÎL
Kerim, cömert adam. Ulu ve kuvvetli kimse.

FEHİM
(Bak: Fehem)

FEHÎM
Kömür.

FEHÎM
(Fehm. den) Anlayışlı, akıllı, zeki (kimse.)

FEHÎRE
İçine kızmış taşlar bırakarak kaynatılan ve üzerine un konulan ayran.

FEHLEL
Bâtıl.

FEHM
Ulu kişi.

FEHME
(C: Fuhem-Fuhum) Kömür. * Karanlık.

FEHS
Diliyle elini yalamak.

FEHS
(C: Efhâs) Her nesnenin içi.

FEHT
Ay aydınlığı, ay ışığı.

FEHUR
Fahirlenen, övünen. * Nazlanan. * Büyük nesne. * Büyük deve.

FEHVA
(C.: Fehâvi) Mefhum, kavram, anlam, mânâ.

FEHZ
(C: Efhâz) Kişinin gayet yakın olan kabilesi. * Uyluk.

FE-İLLA
Eğer olmazsa. Olmadığı takdirde (gibi mânalara gelir.)

FEK' (FÜKU)
Üzüntü veya kızgınlıktan dolayı başını aşağı eğip, nereye gittiğini bilmeden gitmek.

FEKAHE
Latife etmek, şaka yapmak. * Gururlanmak, tekebbürlenmek.

FEKAHET
(Bak: Fakahet, Fakih)

FEKAHET
Lâtifecilik, şakacılık.

FE-KEYFE
Nasıl? anlamına kullanılan eski bir tabir.

FEKİH
Mütekebbir, gururlu ve şerli kimse.

FEKK
Açmak. Ayırmak. * Kırmak. * Kaldırmak. * Kesmek. * El ve bilek, yerinden burkulup çıkmak. * Rehin verilen şeyi kurtarıp çıkarmak. * Köle azadetmek. * Pir-i fâni olmak.

FEKK-İ İZAFET
(Bak: İzafet-i maktu')

FEKK-İ MÜHÜR
Mühürü bozma.

FEKK-İ RÂBITA
Alâkayı kesme. Bağı koparma.

FEKK-İ REHN
Rehini kurtarma.

FEKKEYN
İki çene. Alt ve üst çene.

FEKN
Nâdim olmak, pişmanlık duymak.

FEKR
Etraflıca düşünme.

FEL'
Yarmak.

FELÂ
Öyleyse. O zaman. O halde... (gibi mânalara gelir.)

FELÂ CEREM
Şüphesiz. Muhakkak. * Düşündürücü değil.

FELA (FELAT)
(C: Felevât) Sahra, çöl.

FELAH
f. Başlangıç, mebde'. İbtida.

FELÂH
Selâmet. Saadet. Kurtuluş. Hayır ve ni'metlerde refah, rahatta dâim olmak. Fevz ve zafer. Necat ve beka. * Sahur yemeği. * Şakketmek.

FELÂH-I VATAN
Vatanın kurtuluşu. Vatanın selâmeti. * Tar: 10 Şubat 1920'de İstanbul Mebuslar Meclisi'nde teşekkül etmiş olan bir grup.

FELAHAN
f. Sapan. Taş atmaya mahsus âlet.

FELAHAT
Çiftçilik, ekincilik, ziraat, haraset. (Bak: Filahet)

FELAH-YAB
f. Kurtulan, kurtuluşa eren, felah bulan.

FELAK
Tan zamanı, subh, fecir. * İki tepe arasındaki düzlük. * Bütün mahlukat. * Suçlunun ayağına vurulan tomruk, falaka. * Cehennem.

FELAK SURESİ
Kur'an-ı Kerim'de 113. suredir. Nâs Suresiyle beraber ikisine Muavvezeyn; İhlâs suresi ile beraber olursa üçüne Muavvezât adı verilir. (Bak: Muavvezetan)

FELAKET
Belâ, musibet, âfet, dâhiye. Bedbahtlık.

FELAKETDİDE
Felakete düşmüş. Felâket görmüş olan.

FELAKETZEDE
f. Belâya uğramış, bir musibete düşmüş, acınacak hale gelmiş olan.

FELAN
İnsanlar içinde alem isimlerden kinâye bir isim.

FELASİFE
Felsefeciler. Filozoflar, felsefe ile uğraşanlar. * Düşüncesiz, kaygısız, rahat yaşayanlar. * Dinsizler.

FELASİFE-İ YUNAN
Yunan feylesofları.

FELAT
Sahrâ, çöl. şenliksiz yer.

FELC
Nüzul, inme. Vücudda bir kısmın veya çok kısımların hareket etmekten âciz kalışı. * İki kısma yarılmak. * Küçük nehir. * Fevz, zafer.

FELCES
Haris kimse. * Baldırı ve mak'adı zayıf olan kadın.

FELEC
Küçük nehir. * Dişlerin seyrek olması. * El eğriliği.

FELEHDEM
Büyük deniz. * Hafif nesne.

FELEK
Gök, gök katı, devir. * Tâli', baht. * Büyük ve dâirevi olan şey. * Her gök seyyaresinin gezdiği âlem. * Dünyâ, âlem, * Bir zilli âlet. * Yuvarlak kütük, kızak.(Felek her türlü esbab-ı cefasın toplasın gelsin Dönersem kahpeyim millet yolunda bir azimetten. N. Kemal)

FELEK-ÜL A'ZAM
(Bak: Felek-i eflâk)

Osmanlıca Sözlük (F Harfi)-Osmanlıca Sözlük (F Harfi)İle İlgili Osmanlıca Kelimeler..
 

RE: Osmanlıca Sözlük (F Harfi) FELEK-İ EFLÂK
Göğün en son katı. (Bak: Arş)

FELEKÎ
(Felekiyye) Feleğe mensub. Felekle ilgili. * Astronomik.

FELEKİYYAT
Göklerin ilmi. (Kozmoğrafya, Astronomi)

FELEKİYYUN
Gök ilmi ile uğraşanlar. (Astronomlar, Kozmoğrafyacılar)

FELEKMEŞREB
Mc: Sözünde durmaz, verdiği sözü tutmaz. * Kimine yâr olur, kimine olmaz.

FELEKSEYR
f. Hareketleri ve gidişi süratli olan.

FELEKZEDE
f. Feleğin kahrına uğramış, tâlihsiz.

FELENCE
Hoş kokulu sarı renkli bir tohumdur. Yemen'den gelir. * Besbâse yaprağı.

FELETAT
Lisanın döküntüleri, iradesiz ağızdan çıkan söz veya kelime. * Ansızlık. * Her ayın son geceleri. (Bak: Hey'atin feletâtı)

FELEVAT
(Felât. C.) Susuz çöller, sahralar.

FELFAK
Ağaç dibinden çıkan budağın yaprağı.

FELFEL
İri gövdeli, semiz adam.

FELFELE
Yemeğe biber katmak.

FELH
(C: Füluh) Yarmak, şakk. * Kesmek.

FELHA
(C: Eflâh-Felhâ) Alt dudakta yarık olması.

FELHEM
Çulha mekiği.

FELÎCE
Kaftan ve bez parçası.

FELİHAZA
(Fe-li-zâlik) Bunun için, şunun için, imdi (mânasında.)

FELÎL
Bir yere toplanmış kıl. * Devenin azısı.

FELÎMUN
şebrem denilen ot.

FELİZALİK
(Bak: Felihâzâ)

FELK
Yarmak, şakk.

FELKAM
Geniş, vâsi'.

FELKE
Ayın dolunay şekli.

FELL
(C: Fülül - Eflâl) Gedik, rahne. * Yaralamak. * Cenkte askeri bozmak. Harbdeki askerin bozulması. * Kılınç yüzündeki açılan gedik. * Susuz kır yer. * Güruh, cemaat. * Muvakkat delilik.

FELLAH
Ekinci, çiftçi, ziraatle uğraşan arab. * Zenci, siyah arab.

FELLAZ
Bostancı.

FELLUCE
(C: Felâlic) Ziraate müsait yer.

FELS
(Füls) (C: Fülüs) Pul, Bakır para. * Balık pulu.

FELSEFE
Yunanca (Philosophos)dan Arapçalaşmış. Feylesofların mesleği. * İlm-i hikmet. * Maddeyi, hayatı ve bunların çeşitli tezâhürlerini, sebeblerini, ilk unsurları ve gaye cihetinden inceleyen fikri çalışma ve bu çalışmaların neticelerini toplayan ilim. * Herkesin hususi fikri. Mantık. * Bir ilmin prensipleri. * Marifet ve hikmet sevgisi. * Meşhur bir feylesofa göre olan hususi prensipler, nazariyeler. * Tabiat, huy ve mizaç sakinliği; rahatlık. (Bak: Hikmet, Nokta-i nazar)(Hikmet-i felsefe ile hikmet-i Kur'aniyenin hayat-ı içtimaiye-i beşeriyeye verdiği terbiyeler: Amma hikmet-i felsefe ise hayat-ı içtimaiyede nokta-i istinadı, "kuvvet" kabul eder. Hedefi, "menfaat" bilir. Düstur-u hayatı, cidal tanır. Cemaatlerin râbıtasını "Unsuriyet, menfi milliyeti" tutar, Semerâtı ise, "Hevesât-ı nefsaniyeyi tatmin ve hâcât-ı beşeriyeyi tezyid"dir. Halbuki: Kuvvetin şe'ni, "Tecavüz" dür. Menfaatın şe'ni, her arzuya kâfi gelmediğinden üstünde "Boğuşmaktır." Düstur-u cidâlin şe'ni, "Çarpışmaktır." Unsuriyetin şe'ni, başkasını yutmakla beslenmek olduğundan; "Tecavüz"dür. İşte bu hikmettendir ki; beşerin saadeti selb olmuştur.Amma hikmet-i Kur'aniye ise, nokta-i istinadı, kuvvete bedel "hakk"ı kabul eder. Gayede menfaate bedel, "fazilet ve rızâ-yı İlâhî"yi kabul eder. Hayatta düstur-u cidal yerine, "düstur-u teavün" ü esas tutar. Cemaatlerin rabıtalarında: unsuriyet, milliyet yerine "râbıta-i dinî ve sınıfî ve vatanî" kabul eder. Gayâtı, hevesât-ı nefsaniyenin tecavüzâtına sed çekip, ruhu maaliyâta teşvik ve hissiyât-ı ulviyesini tatmin eder ve insanı kemâlât-ı insaniyeye sevkedip insan eder... Hakkın şe'ni, "ittifak"tır. Faziletin şe'ni, "tesanüt"tür. Düstur-u teavünün şe'ni, "birbirinin imdadına yetişmek"tir. Dinin şe'ni, "uhuvvet" tir, "incizab" dır. Nefsi gemlemekle bağlamak, ruhu kemâlâta kamçılamakla serbest bırakmanın şe'ni, "saadet-i dâreyn" dir... S.)(Dinsiz felsefe, hakikatsız bir safsatadır ve kâinata bir tahkirdir. S.)

FELSEFE-İ BEYAN
Beyan İlmindeki kaidelerin vaz'ediliş sebeb ve gayelerinin açıklanması.

FELSEFE-İ TARİHİYYE
Târih felsefesi.

FELSEFÎ
Felsefeye mensub ve felsefe ile alâkalı.

FELSEFİYYAT
Felsefe ile ilgili bilgi ve düşünceler, hikmet bilgileri.

FELTE
Ansızlık. * Darlık. * Her ayın son gecesi.

FELTUT
Küçüklüğünden dolayı iki tarafı gelip birleşmiyen elbise.

FELÜVV(E)
(C: Eflâ-Felâvâ) Atın yavrusu. Tay.

FELY
Bit toplamak. * Şiirin ince mânâlarını çıkarmak. * Kesmek. * Kılıç ile vurmak.

FELYUN
Ermeni kili.

FEM
Ağız. Dihen. (Kelimenin aslı: "Feveh" veya "Fâh" dır.)

FEM-İ NEHR
Nehir ağzı.

FEMÎ
Ağızla alâkalı. Ağıza âit.

FEN
(Bak: Fenn)

FEN'
Malın çok olması. * Misk kokusunun etrafa yayılması. * Bir kimsenin iyiliğini ve ihsanını söyleyip methetmek.

FENA
(Beka'nın zıddı) Yokluk. Yok olma. * Geçici dünya. * Geçip gitme. * Tas: Kendi varlığından geçmek. * Kötü. * Devamlı olmayan. * Çok kocamış olmak.

FENAFİLİHVAN
(Fenâ fi-l-ihvân) Tefâni. Yani; kardeşlerin birbirinde fâni olması; kendi hissiyat-ı nefsaniyesini unutup, kardeşlerinin meziyyât ve hissiyâtı ile fikren yaşaması. Samimi ihlâs üzerine müesses en yakın dostluk, en fedakâr ve en civanmert kardeşlik.

FENAFİLLAH
(Fenâ fillâh) Tas: Abdin zât ve sıfâtının, Hakk'ın zât ve sıfâtında fâni olması. Başka bir ifade ile: Dünya alâkalarını külliyen kat' ve ehadiyet dergâhına tam bir teveccühle istiğrak haletidir. Sofi, bu maksada erebilmek için her şeyi terk eder.

FENAFİRRESUL
(Fenâ fir-resul) Tas: Bütün varlığını Hazret-i Peygamber'in (A.S.M.) manevî şahsiyetinde yok etmek mânasına gelir. Hassaten, sünnî olan tarikat mensubuna göre Hz. Peygamber'in (A.S.M.) rivayet yolu ile nakledilen hadisleri ile beraber hareketlerini benimsemek ve O'na en küçük mes'elede aykırı harekette bulunmamak asıldır.

Osmanlıca Sözlük (F Harfi)-Osmanlıca Sözlük (F Harfi)İle İlgili Osmanlıca Kelimeler..
 

RE: Osmanlıca Sözlük (F Harfi) FENAFİŞŞEYH
(Fenâ fiş-şeyh) Tas: Bütün maneviyatını şeyhin manevî şahsiyetinden, feyzinden almak manasına gelen bir tabirdir.

FENAGÂH
f. Fânilik yeri olan bu dünya.

FENAPEZÎR
f. Fena bulan, yok olan. Fenayâb da aynı mânada kullanılır.

FENAT
(C: Fenevât) Tilki üzümü. * Vahşi sığır.

FENCE
Bir nevi toprak çanak.

FEND
f. Mekir, hile, desise, yalan, dolan.

FEND
Büyük dağ.

FENED
Yalan söz. * İhtiyarlıktan dolayı aklın zayıflaması.

FENEK
Kursak. * Körük yapılan şey.

FENEN
(C: Efnân-Efânın) Budak. * Üslup.

FENG
f. Acı hıyar, ebucehil karpuzu.

FENH (FÜNUH)
Su içerken tamamen kanmadan vaz geçmek.

FENH
Kahretmek. Zelil kepaze etmek.

FENHAR
Büyük taş.

FENÎH
Kahrolmuş.

FENİK
(C. Finak-Efnâk) Gayet kerim ve necip olan.

FENÎK
İki çenenin bitiştiği yer. * İki uyluğun bitiştiği yer.

FENÎN
Erkek deve.

FENK
Nimetlenmek.

FENK
İnat.

FENN
Hüner. Mârifet. * San'at. * Tecrübe. * İlim. * Nevi, sınıf, çeşit, tabaka. * Türlü. * Fizik, kimya, biyoloji, matematik ilimlerinin umumi adı. * Tatbikat ve isbat ile meydana gelen ilim. * Birisini muamelede aldatmak. * Fend. * Borçlunun ödeme zamanını uzatma. (Şuur-u insanî vasıtasıyla keşfolunan yüzer fenlerden herbir fen, Hakem isminin, bir nevide bir cilvesini târif ediyor. Meselâ Tıb Fenninden sual olsa: "Bu kâinat nedir?" Elbette diyecek ki: "Gayet muntazam ve mükemmel bir eczahâne-i kübradır. İçinde herbir ilaç güzelce ihzar ve istif edilmiştir." Fenn-i Kimya'dan sorulsa: "Bu Küre-i Arz nedir?" Diyecek: "Gayet muntazam ve mükemmel bir kimyahanedir." Fenn-i Makine diyecek: "Hiçbir kusuru olmıyan gayet mükemmel bir fabrikadır. "Fenn-i Ziraat" diyecek: " Nihayet derecede mahsuldar, her nevi hububu vaktinde yetiştiren muntazam bir tarladır ve mükemmel bir bahçedir." Fenn-i Ticaret diyecek: "Gayet muntazam bir sergi ve çok intizamlı bir pazar ve malları çok san'atlı bir dükkândır." Fenn-i İâşe diyecek: "Gayet muntazam, bütün erzakın envâını câmi bir ambardır." Fenn-i Rızık diyecek: "Yüzbinler leziz taamlar beraber, kemal-i intizam ile içinde pişirilen bir matbah-ı Rabbâni ve kazan-ı Rahmânidir." Fenn-i Askeriye diyecek ki: "Arz bir ordugâhtır. Her bahar mevsiminde yeni taht-ı silâha alınmış ve zemin yüzünde çadırları kurulmuş dörtyüz bin muhtelif milletler o orduda bulunduğu halde, ayrı ayrı erzakları.. ayrı ayrı libasları, silâhları...ayrı ayrı tâlimatları, terhisatları; kemal-i intizamla hiçbirini unutmıgirsin bir tarafına ..!!! ve şaşırmıgirsin bir tarafına ..!!!, birtek Kumandan-ı Azamın emriyle, kuvvetiyle, merhametiyle, hazinesiyle gayet muntazam yapılıp, idare ediliyor." Ve Fenn-i Elektrik'ten sorulsa, elbette diyecek: "Bu muhteşem saray-ı kâinatın damı, gayet intizamlı, mizanlı hadsiz elektrik lambalariyle tezyin edilmiştir. Fakat o kadar harika bir intizam ve mizan iledir ki: Başta Güneş olarak, Küre-i Arz'dan bin defa büyük o semavî lambalar, mütemadiyen yandıkları halde müvazenelerini bozmuyorlar, patlak vermiyorlar, yangın çıkarmıyorlar. Sarfiyatları hadsiz olduğu halde, vâridatları ve gazyağları ve madde-i iştialleri nereden geliyor? Neden tükenmiyor?. Neden yanmak müvazenesi bozulmuyor? Küçük bir lâmba dahi muntazam bakılmazsa, söner. Kozmoğrafyaca Küre-i Arz'dan bir milyondan ziyade büyük ve bir milyon seneden ziyade yaşıyan Güneşi... kömürsüz, yağsız yandıran; söndürmiyen Hakim-i Zülcelâlin hikmetine, kudretine bak. "Sübhanallah" de. Güneşin müddet-i ömründe geçen dakikalarının âşirâtı adedince "Mâşâallah, Bârekallah, Lâ ilahe illa Hu" söyle. Demek bu semavi lâmbalarda gayet harika bir intizam var. Ve onlara çok dikkatle bakılıyor. Güya o pek büyük ve pek çok kitle-i nâriyelerin ve gayet çok kanâdil-i nuriyelerin buhar kazanı ise, harareti tükenmez bir Cehennem'dir ki, onlara nursuz hararet veriyor. Ve o elektrik lâmbalarının makinesi ve merkezi fabrikası, daimî bir Cennet'tir ki, onlara nur ve ışık veriyor. İsm-i Hakem ve Hakimin cilve-i âzamiyle, intizamla yanmaları devam ediyor. Ve hâkezâ... Bunlara kıyasen yüzer fennin herbirisinin kat'i şehadetiyle, noksansız bir intizam-ı ekmel içinde hadsiz hikmetler, maslahatlarla bu kâinat tezyin edilmiştir. Ve o harika ve ihâtalı hikmetle, mecmu-u kâinata verdiği intizam ve hikmetleri, en küçük bir zihayat ve bir çekirdekte küçük bir mikyasta dercetmiştir. Ve mâlum ve bedihidir ki; intizam ile gayeleri ve hikmetleri ve faideleri takip etmek; ihtiyar ile, irade ile, kasd ile, meşiet ile olabilir; başka olamaz. İhtiyarsız, iradesiz, kasıdsız, şuursuz esbab ve tabiatın işi olmadığı gibi, müdahaleleri dahi olamaz. Demek bu kâinatın bütün mevcudatındaki hadsiz intizamat ve hikmetleriyle iktiza ettikleri ve gösterdikleri bir Fâil-i Muhtar'ı, bir Sâni-i Hakim'i bilmemek veya inkâr etmek, ne kadar acib bir cehâlet ve divânelik olduğu târif edilmez. Evet, dünyada en ziyâde hayret edilecek bir şey varsa, o da bu inkârdır. Çünki kâinatın mevcudâtındaki hadsiz intizâmât ve hikmetleriyle vücud ve vahdetine şahidler bulunduğu halde, Onu görmemek, bilmemek, ne derece körlük ve cehalet olduğunu, en kör cahil de anlar. Hattâ diyebilirim ki; ehl-i küfrün içinde, kâinatın vücudunu inkâr ettiklerinden ahmak zannedilen Sofestâiler, en akıllılarıdır. Çünki; kâinatın vücudunu kabul etmekle Allah'a ve Hâlikına inanmamak, kabil ve mümkün olmadığından, kâinatı inkâra başladılar...

FENN-İ BEDİ'
(Bak: İlm-i bedi')

FENN-İ BEYAN
(Bak: İlm-i beyan)

FENN-İ HİKMET
Felsefe bilgisi. (Bak: Hikmet)

FENN-İ HİKMET-ÜL EŞYA
Tabiat bilgisi. Eşyadaki intizam, mükemmellik ve insanlara olan faydaları ve onlardan faydalanmak hakkında bilgi veren ilim kolu.

Osmanlıca Sözlük (F Harfi)-Osmanlıca Sözlük (F Harfi)İle İlgili Osmanlıca Kelimeler..
 

RE: Osmanlıca Sözlük (F Harfi) FENN-İ İÂŞE
İnsanlar ve hayvanların besleniş ve yaşayışları hakkında bilgi veren ilim dalı.

FENN-İ İNŞA
Yazı yazma san'atı. (Bak: İnşa)

FENN-İ KIRAAT
Okuma bilgisi. Okumanın çeşitli usûllerini öğreten ilim dalı. (Bak: Kıraat)

FENN-İ KİMYA
Kimya ilmi.

FENN-İ KİTABET
Çeşitli yazı usûl ve şekillerini öğreten ilim.

FENN-İ MEÂNÎ
Güzel söz söylemeyi ve güzel yazmayı öğreten, edebiyatın bir şubesi.

FENN-İ MAKİNA
Çeşitli makineler ve onların kısımlarının işleyişleri hakkında bilgi veren ilimler. Mihanikiyet.

FENN-İ MENAFİ-ÜL A'ZA
Bedendeki âzâların, uzuvların faydalarını anlatan ilim. (Bak: Anatomi)

FENN-İ MÜNAZARA
İleri sürülen delilleri ve fikirleri tetkik ederek fikirlerin münasebet ve adem-i münasebetini göstererek cevap vermek san'atı.

FENN-İ SARF
Gramer. Sarf bilgisi. (Bak: Sarf)

FENN-İ TABAKAT-ÜL ARZ
Jeoloji ilmi.

FENN-İ TEŞRİH
tıb: Bir cesedin, canlı vücudunun iç yapısını öğrenme bilgisi. (Anatomi)

FENN-İ TIB
Tabiblik, doktorluk. Maddi hastalıklara ilâç ve şifa bulmağa çalışan ilim.

FENN-İ ZİRÂAT
Ekin ekme ve içme hususunda olan bilgi ve tecrübeye dayanan bu husustaki ilim kolu.

FENNEN
Fence, fenne uygun olarak, fen vâsıtası ile.

FENNİYAT
Teknik bilgiler. (Teknoloji)

FER
f. Işık, parlaklık, zinet, süs. * Fazl ve vakar. * İktidar; şevket, kuvvet.

FER-İ DEVLET
Devletin kuvveti, devletin nüfuzu.

FER'
Şube, kol. İkinci derecede olan. Dal budak. * Bir aslın neticesi. * Bir cemaatın şerefli ve daha meşhuru. * Kazancı olan mukayyed mal. Hâzır ve muhâfaza altında olan. * Yükseğe çıkmak ve iki nizalı olanın arasına girip ıslah etmek. * Asıl mes'eleden kollara ayrılmış olan mesele. (L.R.) * İki okçu tarafından atılan oklardan, bir fazla ok isabet ettirilmesi yerinde kullanılır bir tabirdir. Ok atanlar, bazı defa iki kişi değil, herbiri birkaçar kişiden terekküb etmek üzere iki taraf olduğu surette, taraflardan birinin fazla isabet ettirmesine de fer' denilirdi. (O.T.D.S.)

FER
(Ferr) Geri çekilme, kaçma, firar.

FERA'
Devenin ilk doğurduğu yavru. (Cahiliyet zamanında kefere putlarına kurban ederlerdi ve "anasının sütü bereketlenir; çoğalır" derlerdi.)

FER'A
(C: Furu') Bit. * Yüksek yer.

FERACE
Örtünecek gibi olan ve giyilen bol elbise, cübbe. * Kadınların üzerlerine örttükleri örtü. Bütün vücudu kaplayan geniş örtü. (Bak: Cilbâb)

FERADÎS
(Firdevs. C.) Cennetler, firdevsler. * Bahçeler.

FERAG
Vaz geçmek. Hiç bir şeyle meşgul olmayıp dinlenmek. * Boşaltma.

FERAG-I BÂL
Gönül rahatı.

FERAG-I KAT'Î
Kayıtsız şartsız yapılan ferag.

FERAG Ü İNTİKAL
Alım satımda tapu muâmeleleri.

FERAG
f. Serin serin esen rüzgâr.

FERAGA(T)
Tok gözlülük. Hakkından vaz geçmek, bir şey istememek. Şahsî dâvasından vaz geçmek. * Boşalmak, hâlî olmak.

FERAH
Şen, sıkıntıda olmayan. İç açıcı. Şenlendiren. * İnşirah. Sevinç.

FERAH
f. Bol, geniş, vâsi'. Fazla, ziyade. Açık.

FERAH-AVER
f. Sevinç getiren, sevindiren, ferah getiren.

FERAH-BAHŞ
f. Sevinç veren, sevindiren. Ferah bağışlayan.

FERAH-DEHEN
f. Geveze, boşboğaz. * Geniş ağızlı, ağzı büyük.

FERAH-DEST
f. Eli açık, cömert.

FERAHE
Zeyreklik. Çok akıllılık. Davarın gayretli olması.

FERAH-EBRU
f. Sevimli, güler yüzlü.

FERAH-EFŞAN
(Ferah-feşân) f. Sevinç veren, ferah saçan.

FERAH-EFZA
(Ferah-fezâ) f. Sevinç artıran, ferah artıran, safalı, iç açıcı.

FERAHEM
f. Toplu, devşirli. * Birikme, yığılma, toplanma.

FERAH-ENGİZ
f. Meşhur bir cins lâle.

FERAHET
f. şan ve şeref.

FERAH-GÂM
f. Bahtiyar, mes'ut, mutlu, saadetli.

FERAHÎ
f. Genişlik, bolluk. Ucuzluk.

FERAH-NA
f. Geniş yer. Büyük saha. * Bolluk, bereket. Genişlik.

FERAH-NAK
f. Neş'eli, sevinçli.

FERAH-REV
f. Acele acele ve geniş adımlarla yürüyen.

FERAHUR
f. Uygun, lâyık, münasib.

FERAİNE
(Fir'avn. C.) Fir'avunlar. Mütekebbirler. İmansızlar.

FERÂİZ
(Farîze. C.) Allah'ın farz kıldığı ibadetler, yapılması mecburi olan din emirleri. * Şeriatın hükümleriyle mirasçılar arasında mal taksimi bilgisi. İslâmın miras hukuku.

FERÂİZ-İ DİNİYYE
Dinin farzları.

FERAK
(C: Efrâk) Korku. * Büyük ölçek.

FERAMÎN
(Fermân. C.) Buyruklar, fermanlar.

FERAMUŞ
f. Unutma, hatırdan çıkarma.

FERANCEMŞEK
Reyhan karanfili.

FERASET
(Bak: Firâset) Anlayışlılık, çabuk seziş. (Aslı firâsettir)

FERASET
Binicilik, süvarilik, yiğitlik.

FERAŞE
Pervane denilen kelebek. * Kilit damağı. * Su gittikten sonra yer üstünde kalıp kuruyan balçık. * Az su. * Hafif kimse.

FERAŞET
Süpürücülük ve döşeyicilik. Kâbe-i şerifeyi süpürenin hizmeti.

FERATIK
Şiradan ve pekmezden yapılan pestil.

FERAVVUC
Küçük oğlan gömleği.

FERBAL(E)
f. Çardak. Etrafı pencerelerle kaplı yazlık köşk.

FERBİH
f. Etli, besili, semiz.

FERBİHÎ
f. Semizlik, topluluk, etlilik.

FERC
Yarık, çatlak. Korkulacak yer. * Ud yeri. Dişi tenasül âleti.

FERC
f. Kadir, kıymet, mertebe.

FERCAM
f. Son, uç.

FERCAM-GÂH
f. Son mekân, âkibet yeri. * Mc: Kabir, mezar.

FERCAR
Pergel.

FERCE
Gamdan ve tasadan kurtulmak. * Kurtuluş. * Şiddetten kurtulmak. * Yarık, şak. * Girecek yer, medhal. * Açıklık, ferahlık.

Osmanlıca Sözlük (F Harfi)-Osmanlıca Sözlük (F Harfi)İle İlgili Osmanlıca Kelimeler..
 

RE: Osmanlıca Sözlük (F Harfi) FERD
Tek, bir, yekta. Eşi, benzeri olmayan. Bîhemta olan.(Kâinatın âlemleri, envâları ve unsurları öyle birbiri içine girift olarak girmiştir ki, kâinatın hey'et-i mecmuasına mâlik olmayan bir sebeb hiçbir nev'ine, hiçbir unsuruna hakiki tasarruf edemez. Adeta İsm-i Ferd'in cilve-i vahdeti, bütün kâinatı bir vahdet içine almış; herşey o vahdeti ilân ediyor. Meselâ: Bu kâinatın lâmbası olan Güneşin bir olması, umum kâinat, birinin olmasına işaret ettiği gibi; zihayatların çevik ve çalak hizmetçileri olan hava unsuru bir olması.. ve aşçıları olan ateş bir olması.. ve zemin bahçesini sulayan bulut süngeri bir olması.. ve umum zihayatın imdadına yetişen yağmur bir olması ve her yere yetişmesi.. ve ekser hayvanat ve nebatat taifelerinin herbiri umum zemin yüzünde serbest yayılmaları, vahdet-i nev'iyeleri ve meskenleri bir bulunması; gayet kat'i bir surette işaretler, şehadetlerdir ki; meskenleri ile beraber umum o mevcudat, bir tek Zatın malı olduğuna delâlet ederler. İşte buna kıyasen, bütün kâinatın böyle birbirine girift olan envâları mecmu kâinatı öyle bir küll hükmüne getirmiştir ki, icad cihetiyle tecezzi kabul etmez. Umum kâinata hükmü geçmiyen bir sebeb, Rububiyet cihetiyle ve icad keyfiyetiyle hiçbir şeye hükmedemez ve bir tek zerreye Rububiyetini dinlettiremez. L.)

FERD-İ ÂFERÎDE
Hiç kimse.

FERD-İ FERÎD
Benzeri daha hiç gelmemiş. * Hz. Muhammed (A.S.M.) * Asrın en yüksek ve en değerli Zâtı. Asırda bir gelen büyük veli.

FERD-ÜL FERD
İkiye bölünemiyen sayı.

FERDA
f. Yarın. Bugünden sonraki gün. * Arabçada: Bir olarak. Tek olarak.

FERDÂ-YI KIYÂMET
Kıyâmetten sonra.

FERD-A-FERD
f. Tek tek, ferd ferd.

FERDANİYET
Yalnızlık, teklik. Ferdlik. Yektâlık.

FERDEN-FERDA
Tek tek, fert fert.

FERDÎ
(Ferdiye) Tek şey, bir tek. * Fertle ilgisi olan.

FERDİYET
Cenâb-ı Hakk'ın birliği. Vahdetle bütün kâinata birden tasarruf eden Allah'ın (C.C.) sıfatı. (Bak: Tevhid.)Ferdiyet mânası insanlara isnad edilirse: Sadece bir olup, benzeri dünyada bulunmayan kimsenin sıfatı olur. Sadece Kur'andan ders alarak irşadda bulunabilen büyük velilik. Hiçbir şahsı merci yapmadan doğrudan doğruya Kur'andan ders alan ve ders veren büyük zâtın makamıdır.

FEREC
Sıkıntıdan kurtulmak, zafer, inşirah, kederden kurtulmak. Genişlik, ferahlık, fütuhat. * Girecek yerler.

FEREK
Kulağın sarkık ve sülpük olması.

FERENGÎS
f. Zühre yıldızı, Venüs gezegeni, çoban yıldızı.

FERES
At, kısrak.

FERFAH
Semizotu.

FERFAR
Geveze, farfara, çalçene.

FERFERE
Farfara, akılsızlık, hafif meşreplik. * Patırtıcı, gürültücü, ağzı kalabalık.

FERG
Gönden yapılan kovanın dikişi arasında su sızan yer.

FERGAND(E)
f. Fena koku, kokmuş. * Sarıldığı ağacı kurutan bir cins sarmaşık.

FERH
Civciv. Tavuk veya kuş yavrusu. * Nebatların diplerinde çıkan filiz.

FERHAL
f. Karışık ve kıvırcık olmayan uzun saç.

FERHAN
(C.: Ferâhî) Ferahlı. Sevinçli. Şâdan. Mesrur.

FERHAŞ
f. Kavga, savaş, muharebe, dövüş.

FERHAT
Rahatlık. Sevinç. Meserret. Sürur.

FERHENK
f. Edeb. İyi terbiye. * Hüner. Hikmet. Azamet. Mârifet. Bilgi. * Lügat kitabı.

FERHEST
f. Büyü, sihir, sihirbazlık.

FERHUD
Dağ keçisinin dişisi.

FERHUNDE
f. Mes'ut, saadetli, mutlu, mübarek. Uğurlu.

FERHUNDEGÎ
f. Mes'utluk, mutluluk, mübareklik, kutluluk. Uğurluluk.

FERHUNDE-PÂ(Y)
f. Ayağı uğurlu olan.

FERHUNDE-TÂLİ'
f. Şanslı talihi yaver. Mes'ut, mutlu, saadetli.

FER'Î
(Fer'iyye) Esasa âit olmayan. Kollara ve şu'belere âit ve müteallik.

FERİBOT
ing. Araba vapuru.

FERİD(E)
Benzeri pek nâdir bulunan. Benzeri bulunmayan, yektâ. * Doğrudan doğruya Kur'andan ders alıp ders veren ve kuvve-i kudsiye sahibi olan Evliyaullah. Yalnız ve münferid. * Zamanında eşine rastlanmıyan. Akran ve emsali yok. * Dizilmiş inci. * Bir tane, nefis ve müntehab kıymetli cevher. * Kendi reyi ile hareket eden mağrur kimse.

FERİD-ÜL-ASR
Asrın bir tanesi, zamanın eşsizi.

FERİD-İ TE'LİF
Edb: Bir cümledeki tertibin mâna çıkmayacak derecede karışık oluşu.

FERÎD
f. Katılaşmış şey, donmuş nesne. * Avcı kuş.

FERİDE
f. Kendi ihtiyariyle hareket eden, gururlu, kibirli kimse.

FERİG
Yorga at.

FERİH
Sevinçli, ferahlı. Fahur. Ferhan.

FERİHAN
(Fârihan) Sevinçli olarak, iftihar ederek.

FERİH FAHUR
Sevinçli olarak, iftihar ederek.

FERÎK
Tümen (Fırka) kumandanı. Korgeneral. * İnsan kalabalığı. Büyük insan bölüğü.

FERÎK
Buğday tanesinin olgunu, öğütülecek hâle gelmiş buğday tânesi.

FERÎKA
Koyun sürüsü. * Böy dedikleri ot.

FERÎKAYN
İki mukabil taraf, iki askeri fırka.

FERÎS
(C: Fersâ) Ağaç halka, çenber. * Yaralı. Maktul.

FERÎSA
(C: Feris-Ferâyis) Boş böğür ile kürek arasındaki et.

FERÎŞ
Yakında doğurmuş hayvan.

FERİŞTE
(Ferişteh) f. Melek. Günahsız. Masum. Yumuşak huylu.

FERÎZ
Takdir edici. * Hükmedici. * Yaşlı, ihtiyar.

FERK
El ile bir şeyi ovmak. * Buğz ve adâvet etmek, düşmanlık yapmak.

FERKAA
Parmak çıtlatmak.

FERKADAN
Şimâl kutbuna yakın parlak ve küçük ayı kümesine tâbi ve gece istikamet bulmağa yarayan, sık sık karşı karşıya gelen iki yıldız (İkizler mânasına).

FERKADE
Sergerde kimse.

FERLA
(C: Ferala) Kırba ağzı.

FERMA
f. Buyurucu. Emredici. Âmir.

FERMAN
f. Emir. Tebliğ.

FERMAN-I İLÂHÎ
Allah'ın fermanı.

FERMAN-BER
İtaatli ve muti olan. Hakkında emir çıkarılan. Fermanlı.

FERMAN-BERDAR
f. Fermana uyan, emre uyan.

FERMAN-DİH
f. Hükmü geçen, verdiği emri dinlenen.

FERMAN-FERMA
Hüküm süren, emir veren, emir buyuran, hüküm fermâ.

FERMAN-REVA
f. Pâdişah, hükümdar. * Emri kabul edilen.

FERMAYİŞ
f. Emretmek. Buyurmak.

FERMEND
f. şan ü şeref ve mevki sahibi olan kişi.

FERMENE
İşlemeli dar ve yuvarlak yanlı yelek. * Eskiden esnaf tabakasına mahsus elbise.

FERMUDE
f. Buyruk. Emir. Kumanda.

FERNAS
f. Şaşkın, dalgın, gafil. * Şaşkınlık, gaflet, dalgınlık.

FERNEB
Fâre.

FERNUD
f. Hüccet, delil, bürhan.

FERNUN
Kanbel otu.

FERR
Kaçmak. Firar etmek. * Davarın yaşını anlamak için dişini görmek.

FERRA
Kürkçü kimse.

FERRAŞ
Cami, mescid, imaret gibi müesseselerin temizliğini sağlamak; ve kilim, halı ve hasır gibi mefruşatını yayma hizmetleriyle vazifeli olan kişiler hakkında kullanılır bir tâbirdir. Ferraş; arapçada, yayıcı, hizmetçi, döşeyici anlamlarına gelir. Yeniçeri teşkilâtında bu işi görenlerle, Kâbe'yi süpürenler hakkında ıstılah olarak da kullanılır. (O.T.D.S.)"Her ruham-ı fersi bir âyine-i âlemnüma Her gezen ferraşı bir İskender-i kitisitan." (Nef'î)

Osmanlıca Sözlük (F Harfi)-Osmanlıca Sözlük (F Harfi)İle İlgili Osmanlıca Kelimeler..
 

RE: Osmanlıca Sözlük (F Harfi) FERRUC
(C: Ferâric) Tavuk pilici.

FERRUH
f. Mübarek, kutlu, uğurlu.

FERRUH-FÂL
f. Bahtı açık, şanslı, talihli, uğurlu.Ferruhî : f. Mübareklik, uğurluluk, meymenet.

FERRUH-ZÂD
f. Mübarek evlât, uğurlu çocuk. * Hayırlı, kutlu, mübarek.

FERS
Dağıtmak. Saçmak. * Ciğer parçalamak. * Hurma çekirdeğinin kabuğunu soymak. * Atın pisliği. Fışkı.

FERS
Yırtmak. * Parçalamak. * Katletmek, öldürmek. * Boyunlamak.

FERSA
f. Mahveden, yoran, aşındıran manasına kelimelere bitişir. Meselâ: Tahammül-fersa $ : Tahammül bırakmayan. Tâkat-fersa $ : Tâkatsız düşüren, tâkat bırakmayan.

FERSAH
Uzunluk ölçüsü birimidir, iki çeşittir: Deniz fersahı: 5555 m. Kara fersahı: 4444 m. * İki şey arasındaki açıklık. * Sükun ve hareket arasındaki vakit. * Zaman. Saat. * Dâimî ve çok olup aslâ kesilmeyen şey.

FERSAH FERSAH
(Uzaklık için) Çok çok. Çok fazlaca uzak.

FERSAN
f. Derisi kürk yapımında kullanılan bir sansar cinsi.

FERSE
İnsanın boynunda ve arkasında olan ve gittikçe zaaf verip boynunu ve belini eğip, helâk eden yel.

FERSENDAC
f. Ümmet.

FERSENG
(Bak: Fersah)

FERSUD(E)
f. Eskimiş, yıpranmış. * Eski, yırtık.

FERSUDE-GÎ
f. Eskilik, yıpranış, fersudelik.

FERŞ
Yer. Yeryüzü. * Döşeme. Döşeyiş. Yaymak. Yayılmak. Döşenmiş şey. * Küçük develer.

FERŞEHA
İki ayak arasını açmak.

FERTUT(E)
f. Pir, çok ihtiyar. * Bunak, kocamış.

FERTUTE
Kadın esirler hakkında kullanılan tâbirlerdendir. Esir edilen kadınlar hakkındaki diğer tâbirler şunlardır: Mâriye, ümmülveled, acuze, duhter, yekdest, yekçeşm, mâyube. (O.T.D.S.)

FERTUTÎ
f. İhtiyarlık, pirlik, bunamışlık, bunaklık.

FERUKA
Böğürün yağı. * Korkak kişi.

FERVE
(C: Füre'-Firâ) Baş derisi. * Bir parça toplanmış kuru ot. * Servet, zenginlik. * Kürk.

FERVE
f. Bazı hayvanların makbul olan derileri. Kürk.

FERY
İyi iş işlemek. * Meşin dikmek. * Yaramaz iş. Bir nesneyi ıslah için kesmek.

FERYAD
f. Bağırıp çağırma. Yüksek sesle medet istemek. Figan.

FERYAD-I ANDELİB
Bülbülün feryâdı, ötmesi. * Yirmiiki martta olan bir fırtına.

FERYAD-BAHŞA
f. Feryâd ettiren, bağırttıran.

FERYAD-HAN
f. Yardım isteyen.

FERYAD-RES
f. Feryâd edenin imdâdına koşan, yardımına gelen.

FERZ
Çukur yer. * Düz yer. * Ayırmak.

FERZA'
Pamuk çekirdeği.

FERZAH
Akrep isimlerinden bir isim.

FERZAN
İlim ve hikmet.

FERZANE
f. Bilgili kimse. Hakîm, feylesof. * Tas: Nefsanî alâkalardan sıyrılmış kimse.

FERZANE-GÎ
f. Üstünlük, rüçhaniyet. * Bilgi.

FERZEND
(C.: Ferzendân) f. Yavru. Çocuk. Veled.

FERZENDÂNE
Evlâd gibi. Evlâda yakışır surette.

FE'S
İki yüzlü balta. * Balta ile vurmak.

FESA
Eskimek. * Vurmak.

FESA
Bıçak.

FESAD
Bozuk ve fenalık. Karışıklık. Haddi tecavüz edip zulmetmek. (Zıddı: Salâh'tır.)( $ Evet fıskla bozulan bir adam, bataklığa düşüp çıkamayan bir şahıs gibi çokların da o bataklığa düşmelerini istiyor ki, maruz kaldığı o dehşetli hâlet, bir parça hafif olsun. Çünkü musibet umumi olursa, hafif olur. Ve keza, bir şahsın kalbinde bir ihtilal, bir fenalık hissi uyanırsa; yüksek hissiyatı, kemalâtı sukut etmeye başlar; kalbinde tahribata, fenalığa bir meyil, bir zevk peyda olur. Yavaş yavaş o meyil kalbinde büyür; sonra o şahıs; bütün lezzetini, zevkini tahribatta, fenalıkta bulur. İşte o vakit, o şahıs, tam mânasiyle arzda yırtıcı bir hayvan, ihtilali çıkarıp büyüten bir belâ, fesadı durmayıp karıştıran bir âfet kesilir. İ.İ.)

FESAD-I AHLÂK
Ahlâk bozukluğu.

FESAD-I DİMAĞ
Akıl bozukluğu, delilik.

FESAD-I Mİ'DE
Mide fesadı, mide bozukluğu.

FESAD-I TE'LİF
Edb: Bir cümlede yapılan tertibin mâna çıkmayacak derecede bozuk ve karışık oluşu.

FESAD-AMİZ
f. Oyunbozanlık eden, fesat karıştıran.

FESADAT
(Fesad. C.) Bozukluklar. Kötülükler. Karışıklıklar.

FESAD-ENGİZ
Fesad koparan. Fesad çıkaran. Karışıklık çıkaran.

FESAFİS
Kesmez kılıç.

FESAHAT
(Bak: Fasahat)

FESAKÎ
(Fıskıyye. C.) Fıskiyeler. * Çocukların oynadıkları su püskürten oyuncaklar.

FESALE
(Füsule) Alçak ve asılsız olmak.

Osmanlıca Sözlük (F Harfi)-Osmanlıca Sözlük (F Harfi)İle İlgili Osmanlıca Kelimeler..
 

RE: Osmanlıca Sözlük (F Harfi) FESANE
f. Asılsız hikâye. Masal. (Bak: Efsane)

FESAR
f. Yular.

FESC
Her nesnenin boşu.

FESDA'
(Bak: Sada')

FES'E
Sâkin olmak, sâkin etmek.

FESEKA
(Fâsık. C.) Fâsıklar. (Bak: Fâsık)

FESH
Bozmak. Hükümsüz bırakmak. Kaldırmak. * Zayıf olmak. * Bilmemek. Cehil. * Re'y ve tedbiri ifsad eylemek. * Zaif-ül akıl. Zaif-ül beden. * Tembellik yüzünden gayesine erişemeyen. * Unutmak. * Tıb: Beden âzalarının mafsallarını yerinden çıkarıp ayırmak.

FESH-İ MUKAVELE
Mukavelenin bozulması, anlaşmanın feshedilmesi.

FESH
Genişletmek.

FESÎH
(Füshat. den) Açık, geniş.

FESİL
(C: Efsâl-Fisâl) Adi, yaramaz kimse. * Bağ çubukları dikmek.

FESÎL
(C: Füslân) Hurma ağaçlarının küçüğü. * Her nesnenin kemi ve yaramazı.

FESÎT
Tırnak kesintisi, tırnak parçası.

FESK
Yola gitmek. * Kan döküp adam öldürmek.

FESR
Beyan etmek, açıklamak. * Tabibin suya bakması.

FESS
Kıtlık günlerinde tohumundan ekmek yapılan bir ot.

FESTAT
(Bak: Fustât)

FESTEMİ'
(Fe-istemi') Dinle, işit (anlamında bir kelimedir.) (Fe) ile (İstemi') emr-i hazırından ibarettir.

FESTİVAL
Fr. Çeşitli sebeplerle yapılan ve birkaç gün süren şenlik.

FE-SÜBHANALLAH
Allah (C.C.) ne güzel yaratmış; Allah Sübhândır, bütün noksanlıklardan münezzehtir; Her şey kendine tesbih eder (anlamında olup hayret ve taaccübü ifâde için söylenir.) (Bak: Sübhân)

FESV
(Fesüvv) Yellenmek.

FEŞ'
Böğürtlen ağacına benzer bir ağaç.

FEŞAFEŞ
f. Hışıltı. * Atılan okun, havada giderken çıkardığı ses.

FEŞAK
Sürur, neşe, sevinç, neşat.

FEŞAN
f. Saçma. Neşretme. * Yayıcı. Serpici olan.

FEŞAR
f. Sıkıcı. Sıkan. Sıkıp suyunu çıkaran.

FEŞC
Ayağını ayırıp apışmak.

FEŞEL
(C: Efşâl) Korkak olmak.

FEŞFAŞ
Yassı kılıç.

FEŞFEŞE
Uykudan uyandırmak.

FEŞG
Dağıtmak. * Vurmak.

FEŞGA
Pamuk parçası.

FEŞGA
Dağılmış; münteşir.

FEŞH
Başına el ile vurmak.

FEŞİL
(C.: Efşâl) Korkak, cesaretsiz, yüreksiz.

FEŞK
Kırmak.

FEŞŞ
Eritmek. * Süt sağmak. * Çıkarmak. * Yabani olan keçiboynuzu ağacının yemişi.

FETA
(C.: Fitye, Fityan veya feteyân) Genç. Delikanlı. * Cömert.

FETA
(Fetâne) (C: Eftâ) Yassı ve çökük burunlu olmak.

FETAH
Yumuşak.

FETAK
Fıtık. Kasığı şişmiş olan kimse.

FETAKE
Gadretmek, öldürmek.

FETANET
(Bak: Fatânet)

FETASE
Yassı çökük burunlu olmak. * Büyük boncuk.

FETAT
Kuvvetli, genç kadın.

FET'E
Zikretmek.

FETEHAT
(Fetha. C.) Fethalar, arapçadaki üstün işaretinin adı.

FETEL
Devenin iki kollarının, yanlarından uzak olması.

FETEVA
(Fetva. C.) Fetvalar. Ehliyet sâhibi bir din âliminin bir mes'ele hakkında müsbet veya menfî haber ve malûmatları. (Bak: Fetva)

FETH
Açma, başlama. * Zaptetme. Ele geçirme. Zafer. Nusret. * Faydalı şeyleri elde etmek için yolları açmak. Muğlak şeyleri açmak. Bu iki suretle olur. Biri, basâr ile idrâk olunur. Gam ve kederi gidermek gibi. İkinci de: İki nevi olup birincisi; dünya işlerinde olur. Sürur vermekle gamı izâle etmek, bir değerli şey vermekle fakirliği kaldırmak gibi. İkincisi; kapalı, muğlak bilgilerin keşif ve izharında kullanılır. Bu da iki türlüdür; Birisi; zâhirî ve müsbet ilimleri çoğaltmak ve mânalarını tahkik etmekle olur. Diğeri; ilm-i ledün âlemine dalmakla olur. (L.R.)

Osmanlıca Sözlük (F Harfi)-Osmanlıca Sözlük (F Harfi)İle İlgili Osmanlıca Kelimeler..
 

RE: Osmanlıca Sözlük (F Harfi) FETH-İ BAB
Kapı açmak.

FETH-İ BİLAD
Beldelerin istilâsı, şehirlerin zabtı.

FETH-İ İSLÂM
Tuna nehri üzerinde Kladova kasabası yakınlarındaki bir kalenin adı. * İslâmların fethetmesi.

FETH-İ KELÂM
Söze başlama.

FETH-İ KOSTANTİNİYYE
İstanbul'un Fatih Sultan Mehmed Han tarafından fethi.

FETH-İ MEYYİT
Ölüm sebebini anlamak için cesedin açılarak muâyene edilmesi, otopsi.

FETH-İ MÜBİN
Açık ve parlak zafer. Hakkı, bâtılın tahakkümünden kurtaran veya birbirine zıd olan hak ile batılın karışıklığını ayırarak hakkı galip kılan feth ve zafer Bu zafer, harp ile olabileceği gibi harpsiz de olur. (Hakikatın ve ilmin galebesi gibi.)Fetih suresinin birinci âyetinde geçen "Feth-i mübin"in ifade ettiği manâlardan biri: Sahih-i Buharî muhtasarının beyanına göre çok İslâmî fetihlerin mebdei olan Hudeybiye sulhudur. Ulemanın ekserisine göre ise; Biat-ı Rıdvan'dır.Kur'anın hitabı umum asırlara baktığı için, bu gibi fetih ve zafer manâlarından her asırdaki Âlem-i İslâm hissedardır.

FETH-İ SUVER
Suretlerin meydana çıkışı. Her mahlûkun Allah'ın ilim, irade ve kudretiyle en münasib şekilde suretlerinin açılışı.

FETİH SURESİ
Kur'an-ı Kerim'in 48. suresi.

FETHA
Gr. Arabçada harfleri (E, A) diye okutan işâret, üstün.

FETHA (FETAHA)
(C.: Füteh-Fütuh-Fethât) Kaşı olmayan halka yüzük. * Büyük yüzük. * Tavşancıl kuşu.

FETHÎ
Fetih ile alâkalı. Fethe âit. * Ferahlık verici.

FETİH
(Bak: Feth)

FETİK
Dülger. * Sabah. * Parlayıcı nesne, parlak olan şey.

FETÎL(E)
Yaralara konulan tiftik. * Lâmba fitili. * Deriden çıkan kir. * Örgü.

FETÎR
Taze nesne. * Cıvık hamur. * Acele anlaşılan.

FETÎS
Büyük çekiç.

FETİŞİZM
Fr. Küçük putlara ve heykellere tapma âdeti. Putçuluk. Kadın resimlerine veya heykellere fazlaca sevgi beslemek hastalığı.

FETÎT
Terit altına konulan ekmek parçaları.

FETİYLE
Yanmış fitil ucu. * Bükülmüş ince sicim. * İki parmak arasındaki kir.

FETK
Şak etme. Ayırma. Yarma. Yarılma. * Tıb: Dikilmiş bir şeyi söküp ayırmak. * Kasık yarığı, kasık zarının yarılması ile barsakların torba içine dolmasından ibaret sakatlık. Fıtık hastalığı. * Şafak sökmesi. Fecir ağarması. * Parçalanıp birbirine düşmüş cemaat.

FETK
Zamanını gözeterek açıktan adam öldürmek. * Yaralamak. * İnadetmek.

FETKELÎN
Belâ. Zahmet.

FETL
Bükmek. * Yüz döndürmek.

FETN
Yakmak, ihrak etmek.

FETRET
Uyuşukluk, zayıflık. * Vahy ve semavî hükümlerin sükûn zamanı olduğu için, iki peygamber-i zişan devirleri arasındaki zaman. * Vukuu âdet halinde olan şeyin kesilme zamanı veya kesilmesi. * İki vakıa arasındaki geçen zaman. Terakki ve teâli devirleri arasındaki hareketsiz, sükûnetli geçen devir. * Tıb: İki ateşli hastalık arasındaki geçen zaman.(Suâl ediyorsunuz ki: Zaman-ı fetrette, Resul-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm'ın ecdadı bir din ile mütedeyyin mi idiler?Elcevab: Hazret-i İbrahim Aleyhisselâm'ın, bilâhare gaflet ve mânevi zulümat perdeleri altında kalan ve hususi bâzı insanlarda cereyan eden bakıye-i dini ile mütedeyyin olduğuna rivâyât vardır. Elbette Hazret-i İbrahim Aleyhisselâm'dan gelen ve Resul-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm'ı netice veren bir silsile-i nuraniyeyi teşkil eden efrad, elbette, din-i hak nurundan lâkayd kalmamışlar ve zulümat-ı küfre mağlub olmamışlar. Bil'ittifak, teferruattaki hâtiatlarından muâhezeleri yoktur. İmam-ı Şâfiî ve İmam-ı Eş'arîce, küfre de girse, usul-i imanîde bulunmazsa, yine ehl-i necattır. Çünki teklif-i İlahî irsal ile olur ve irsal dahi, ıttıla' ile teklif takarrur eder. Mâdem gaflet ve mürur-u zaman, enbiya-i sâlifenin dinlerini setretmiş; o ehl-i fetret zamanına hüccet olamaz. İtaat etse sevab görür, etmezse azab görmez. Çünki mahfî kaldığı için hüccet olamaz. M.)

FETŞ
Sorup aratmak.

FETT
Kırmak, kesr.

FETTAH
(Fetih. den) En iyi, en çok fetheden. Darlıktan kurtaran. Her şeyi en iyi cihetten açan. Her şeyi açan. Zabteden Allah (C.C.)

FETTAHİYYET
Fethedicilik. Her şeye lâyık bir şekil açmak ve suret vermek sıfatı. (Yâni, Fettah isminin tecellisi ile basit bir maddeden ayrı ayrı çeşit çeşit, hadsiz muntazam suretlerin, beraber, her tarafta bir ânda, bir fiil ile açılmasıdır. Ş.)

FETTAK
(Fetk. den) Kanlı katil, çok sayıda insan öldürmüş kimse.

FETTAN
Fitneci. Kurnaz. Fitne çıkaran. Karıştıran. * Hırsız. * Şeytan. * Altın eriten kuyumcu.

FETTANE
Mehenk taşı. Altun ve gümüşü muâyeneye yarıyan taş.

FETTE
Açmak. * Yardım. * Hüküm.

FETUR
Oruç açacak nesne. * Yaratmak. * Yarmak. * İki parmağıyla kaşımak.

FETUT
Ekmek parçaları.

FETVA
Bir hâdise, bir muâmele hakkındaki hükm-ü şer'îyi ehli olanın haber vermesi ve o hükme dair verilen mâlumat, bilgi.

Osmanlıca Sözlük (F Harfi)-Osmanlıca Sözlük (F Harfi)İle İlgili Osmanlıca Kelimeler..
 

RE: Osmanlıca Sözlük (F Harfi) FETVA EMİNİ
Şeyhülislâm kapısındaki Fetvahane'nin başında bulunan zata verilen ünvandır. Şeyhülislâma sorulan şer'i meselelerin fetvalarını hazırlamak, istida ile vukubulan suallere cevap vermek ve şer'iyye mahkemelerinden verilen ilâmları tetkik etmek vazifeleriyle mükellefti. Maiyyetinde Fetvaemini muavini, İlâmat müdür ve mümeyyizi, başmüsevvit, müsevvit gibi ulema ve fukahadan müteaddit memurlar vardı.Fetva eminleri, en yüksek ilim sahipleriyle beraber memuriyetlerinin unvanlarına münasib olarak emin, fakih ve müteşerri' kimseler arasından seçilirlerdi. Fetva eminlerinden, şeyhülislâm olanlar da vardır.Fetva eminliği Kanuni Sultan Süleyman'ın saltanatından sonra ihdas edilmiştir. İstanbul'un fethinden evvel, Bursa Kadıları bu işi gördükleri gibi, İstanbulun fethinden sonra İstanbul Kadısı olan Hızır Bey, fetva eminliği vazifesini görürdü. Bu müessese Osmanlı saltanatının sonuna kadar devam etmiştir. (O.T.D.S.)

FETVA-PENAH
Fetvaya sığınan Şeyhülislâm.

FE'V (FE'Y)
Yarmak. * Koparmak. * İki dağ aralığı.

FEVAHİŞ
(Fâhiş. C.) Fâhiş işler. Bozuk işler. Kötü ve haram olan işler, ameller.

FEVÂİD
(Fayda. C.) Faydalar. Faydalı şeyler.

FEVÂİD-İ ME'MULE
Umulan faydalar.

FEVAİH
(Fâih. C.) Meyve ve çiçek kokuları.

FEVAİT
(Fevt. C.) Fevt olmuş şeyler. * Vaktinde kılınmamış namazlar.

FEVAK (FÜVÂK)
İki sağım arasında devenin memesinde sütün birikmesi. * Rahat. * Rücu. * Uzun boyunlu bir nevi su kuşu.

FEVAKİH
(Fâkihe. C.) Meyveler, yemişler, fâkiheler.

FEVARİS
(Fâris. C.) Atlılar, biniciler.

FEVASIL
(Fâsıla. C.) Fâsılalar. (Bak: Fâsıla)

FEVATİH
(Fâtiha. C.) Fâtihalar. Başlangıçlar. * Son vermeler. * Bir kitabın mukaddemeleri.

FEVAZIL
(Fâzıla. C.) (Bak: Fâzıl)

FEVC
Dalga. Bölük. İnsan kalabalığı. Cemaat. Takım. * Koşmak. Sür'at etmek. * İyi kokunun dağılıp yayılması.

FEVC FEVC
Dalga dalga, kısım kısım, takım takım, akın akın, cemaat cemaat.

FEVC-Â-FEVC
Akın akın, takım takım.

FEVD
Bir işi veya emri başkasına teslim etmek.

FEVD
Tavşancıl kuşunun kanadı. * Ölmek. * Canip, taraf, yön.

FEVDEC
(C: Fevâdic) Mahfe.

FEVEHAN
(Fevh. C.) Güzel kokular.

FEVEHAT
(Fevha. C.) Güzel kokular.

FEVERÂN
Maddi ve manevi kaynayıp fışkırmak. * Köpürmek. * Coşmak. * Kokunun etrafa yayılması. * Depreşmek. * Şiddet.

FEVERÂN-I ÂB
Suyun fışkırması.

FEVERÂN-I DEM
Kan fışkırması.

FEVG
şişman olmak.

FEVGA'
İri vücutlu, şişman kadın.

FEVH
Yaradan kan fışkırması. * Bolluk, genişlik. * Güzel kokunun yayılması. * Kaynamak.

FEVH
Kokmak.

FEVH
Ağız büyüklüğü.

FEVHA
(C.: Fevehât) Güzel koku.

FEVHED
Semiz oğlan, şişman çocuk.

FEVK
Üst. Üst taraf. Yüksek derece. Yukarı.

FEVKALÂDE
Âdetin fevkinde. Ayrıca, hususi surette. Bilinenlerin üstünde. Müstesna ve yüksek bir surette.

FEVKALBEŞER
(Fevk-al beşer) İnsan gücünün üstünde, insanüstü.

FEVKALGAYE
Son derecede.

FEVKALHAD
(Fevk-al had) Huduttan ileride. Sınırsız. Hudutsuz.

FEVKALKANUN
Kanun üstü. Kanunun kabul etmediği. Kanunun karışmadığı.

FEVKALKÜLL
(Fevk-al kül) Hepsinin fevkinde. Bütününün üstünde.

FEVKALME'MUL
(Fevk-al me'mul) Ümidin fevkinde, Umulandan ziyade. Ümid edilmedik şekilde. Beklenmedik bir anda.

FEVKALMU'TÂD
(Fevk-al mu'tâd) Her zamankinden üstün. Âdetin fevkinde.

FEVKANÎ
Üst, üst tarafta, üstteki.

FEVKATTAHAMMÜL
(Fevk-at tahammül) Tahammülün üstünde, tahammül edilmez, dayanılmaz, dayanılması imkânsız.

FEVR
Hemen. Birdenbire. Acele. Sür'at. * Bir adamın geldiği semt ve cihet. * Suyun kaynayıp fışkırması.

FEVREN
Birdenbire, sür'atle, çarçabuk.

FEVRES
Buğday, hınta.

FEVRÎ (FEVRİYYE)
Düşünmeden ve âni olarak yapılan hareket.

FEVT
Ölüm, mevt. * Kaybetme. Elden çıkarma. Kaçırma. Bir şeyin bir daha ele geçmiyecek şekilde elden çıkması.

FEVT-İ FURSAT
Fırsat kaçırma. Fırsatı değerlendirememe. Ele geçen bir imkânı kullanamama.

FEVVARE
Fıskıye, su fışkırtan şey.

FEVZ
Kurtuluş. Zafer. Necat. Muvaffakiyet. Selâmet.

FEVZ
Ölmek, mevt.

FEVZÂ
Kargaşalık. Anarşi. * Karışmış, muhtelit.

FEVZÂ-YI ÂRÂ
Fikirlerin karmakarışık olması. Fikre ait anarşi. Fikrî anarşi.

FEVZAÎ
Anarşist. Hiç bir din ve nizam tanımayan. * Kargaşalık ve anarşi ile alâkalı.

FEVZAİYE
Fls: Anarşik. Kanun ve nizam tanımayan hal ve hareket.

FEVZÎ
Kurtuluşa, fevze âit ve müteallik.

FEVZİYE
Yeniçeri Ocağı'nın kaldırılması üzerine II.Sultan Mahmud tarafından eski odalar mevkiine verilen isimdir. Yeniçeri Ocağı'nın kaldırılması esnasında, yeni odalar Kara Cehennem'in attığı yağlı paçavralarla yanmış, eski odalar da ocağın ilgasından birkaç gün sonra yıktırılmıştır. Gerek yanan ve gerekse yıkılan yerlerin vaziyetlerinin tâyini hakkında Sadrazam Selim Mehmed Paşa'nın, Padişaha arzettiği telhis üzerine, Sultan Mahmud, yeni odaların bulunduğu yere Ahmediye, eski odalar mevkiine de Fevziye adının verilmesini emretti (O.T.D.S.)

FEY'
Ganimet. Harbde elde edilen mal. * Rücu'. * Haraç. * Zeval vaktinden sonraki gölge. (Bak: Fey-i zeval)

Osmanlıca Sözlük (F Harfi)-Osmanlıca Sözlük (F Harfi)İle İlgili Osmanlıca Kelimeler..
 

RE: Osmanlıca Sözlük (F Harfi) FEY' (FEY'A)
Her nesnenin evveli.

FEYA
Yahu... gibi mânaya gelir, hayret ifade eder.

FEYAC
Söz, kelam.

FEYAFÎ
(Feyfâ. C.) Çöller, sahralar.

FEYALİLACEB
(Fe-yâ lil'aceb) Hayret ve taaccüb ifâdesi için söylenir.

FEYAYİH
(Feyhâ. C.) Genişlikler, enginlikler, boşluklar.

FEYC
(C: Füyuc-Feycân) Haber getiren peyk.

FEYCEN
Sedef dedikleri ot.

FEYD
Sallanmak.

FEYDUM
Bir nevi mâcun.

FEYEZAN
f. Suyun çok olup taşması, çoşması. * Bolluk, fazlalık, feyiz.

FEYFA'
(C.: Feyâfi) Büyük çöl, sahra.

FEYFA-NEVERD
f. Çöl yolcusu. Çöllerde yol alıp ilerliyen.

FEYH
Sıcağın şiddetlenmesi. * Koku yayılmak. * Kazan kaynamak. * Yara kanamak.

FEYHA
Geniş ve büyük olan. Engin.

FEYHA
Bir nevi toprak çanak. * Genişlik, vüs'at.

FEYHAK
Geniş nesne.

FEYHEC
İçki ölçülen bardak. Şarab. Hamr. Bâde.

FEY-İ ZEVAL
Güneşin garba doğru dönmesinin başlaması, Güneş tam ortada gibiyken yerde dikili olan şeylerin gölgeleri batıdan doğuya dönüp kısalmakta son bulduğu zamandır. Bundan sonra öğle namazı vakti başlar.

FEYK
Tavuğun gıdaklaması. * Uzun boylu erkek. * İyi olmak.

FEYL
Hamile kadının sütü.

FEYLAK
Büyük adam. * Çok asker. Kolordu. * (C: Feyâlik) İpek böceği ve kozası.

FEYLEKUN
Kandıra dedikleri hasır otu.

FEYLEKUS
Fil kulağı dedikleri büyük yassı yapraklı ot.

FEYLEM
Geniş, büyük nesne.

FEYLEMANÎ
Cüssesi büyük olan.

FEYLESOF
Felsefe ile uğraşan, felsefeci. (İlm-i hikmetle meşgul olan mütefennin. Dinle münasebeti olmayan gayr-ı müslim. L.R.) (Bak: Hükemâ)(İ'lem Eyyühel-Aziz! Bir şeyden uzak olan bir kimse, yakın olan adam kadar o şeyi göremez. Ne kadar zeki olursa olsun o şeyin ahvâli hakkında ihtilâfları olduğu zaman yakın olanın sözü muteberdir. Binaenaleyh, avrupa feylesofları, maddiyatta şiddet-i tevaggulden dolayı iman, İslâm ve Kur'anın hakaikından pek uzak mesafelerde kalmışlardır. Onların en büyüğü, yakından hakaik-ı İslâmiyeye vukufu olan âmi bir adam gibi de değildir. Ben öyle gördüm; nefs-ül emir de benim gördüğümü tasdik eder. Binaenaleyh şimşek, buhar gibi fenni meseleleri keşfeden feylesoflar, hakkın esrârını, Kur'an nurlarını da keşfedebilir diyemezsin. Zira onun aklı gözündedir. Göz, kalb ve ruhun gördüklerini göremez. Çünki kalblerinde can kalmamıştır. Gaflet, o kalbleri tabiat bataklığında çürütmüştür. M.N.)

FEYLULE
İkindiden akşama kadar olan ve mekruh addedilen uyku. (Bak: Kaylule)

FEYNAN
Güzel uzun saçlı kişi.

FEYNE
Zaman. Saat.

FEYRUZEC
Piruze dedikleri kıymetli taş.

FEYŞE (FEYŞELE)
(C: Feyâşil-Fiyeş-Fiyâş) Zeker başı.

FEYTEK
Dülger.

FEYYAD
Erkek baykuş. * Çok yiyen adam.

FEYYAL
Fil çobanı. File bakan kimse.

FEYYAZ
Çok feyz veren. Çok bereket ve bolluk veren. (Bak: Feyz)

FEYYAZ-I MUTLAK
Mutlak ve sonsuz feyiz ve bolluk sahibi. Allah.(Kader herşeye bir miktar ve o miktara göre bir kalıp vermiştir. Feyyaz-ı Mutlak'tan aldığı feyze olan kabiliyeti, o kalıba göredir. M.N.)

FEYYAZ-I MÜTEÂL
Çok feyz ve bereket veren. Müteâl olan Allah (C.C.)

FEYYİH
Şiddetli adam.

FEYYİL
Zayıf hüküm.

FEYZ
Ölmek.

FEYZ
(C.: Füyuz) Bolluk, bereket. * İlim, irfan. Mübareklik. * Şan, şöhret. * İhsan, fazıl, kerem. Yüksek rütbe almak. * Suyun çoğalıp çay gibi taşması. Çok akar su. * Bir haberi fâş etmek. * İçindeki düşüncesini izhar etmek.(Hakaik-ı imaniye ve esasat-ı Kur'aniye, resmî bir şekilde ve ücret mukabilinde dünya muamelâtı suretine sokulmaz. Belki bir mevhibe-i İlâhiye olan o esrar, hâlis bir niyet ile ve dünyadan ve huzuzat-ı nefsaniyeden tecerrüd etmek vesilesiyle o feyizler gelebilir. M.)

FEYZ-İ SAFÂ
Neşenin feyzi, safânın bolluğu.

FEYZ Ü RİF'AT
İlerleme, bolluk ve yükseklik.

FEYZA FEYZ
Feyiz ile dolu, bol.

FEYZ-AVER
f. Feyz getiren. Feyiz veren. * Bolluk veren.

FEYZ-BAHŞ
f. Feyiz ve bereket veren, feyiz bağışlayan.

FEYZ-DAR
f. Feyizli, bol, bereketli, gür.

FEYZ-EFZA
f. Feyiz artıran, bollaştıran.

FEYZÎ
Bolluk ve berekete ait ve müteallik. Feyze mensub.

FEYZ-NAK
f. Feyizli, bereketli, bol.

FEYZ-RESAN
f. Bolluk ve bereket getiren, feyiz bahşeden.

FEYZ-YAB
f. Bollaşan, feyiz bulan. Feyze nâil olan.

FEZA
Yıldızlar arasındaki geniş boşluk. Gökyüzü. * Yer geniş olmak. * Açık sahra. * Saha. * Yerde akan su.

FEZÂ-YI FEYZ
Feyiz sahası, feyzin fezası.

FEZÂ-YI ITLÂK
Hudutsuz gökyüzü. Nihayetsiz feza.

FEZA
Rahim içinden çıkan su.

FEZA'
Korku. Havf. * Sığınma, dehalet. * Uykuda şiddetli korku ile uyanmak.

FEZA
(Efzâ) f. Artıran, ziyadeleştiren, çoğaltan (mânâlarına gelip, kelime sonlarına getirilerek birleşik kelime yapılır.) Meselâ: Can-feza $ : Can verici. Hayret-feza $ : Çok hayret verici. Ruh-feza $ : Ruh verici.

FEZAA
Yolda ve tarlada yapılan ve höyük denilen suret.