ForumSinsi - 2006 Yılından Beri - Zaytindağı-Falih Rıfkı Atay

KİTABIN ADI: Zeytindağı
KİTABIN YAZARI: FaLih Rıfkı ATAY
BASIM TARİHİ: 1981
KİTABIN YAYIM MAKSADI: Osmanlı İmparatorluğu’nun son günlerinde içine düştüğü durumu ortaya koymaktadır.

KİTABIN ÖZETİ :

Kitabın ismi; Cemal Paşa’nın karargahının (4. Karargah) bulunduğu Kudüs’e yakın bir dağın isminden gelmektedir. Kitapta Osmanlı saltanatının son günlerinden Türkiye Cumhuriyetinin ilk günlerine kadarki bir zaman dilimi anlatılmaktadır. Yazar bir görev sebebiyle Cemal Paşa’ın karargahına yani Zeytindağı’na gitmiştir. Burada yaşamış olduğu olayları ve anılarını bulunduğu tarihin önemli olaylarını da içine alacak şekilde anlatmıştır.

Birinci Dünya Harbi patlak verdiğinde Falih Rıfkı yedek subay olarak orduya alınır ve Cemal Paşa’nın karargahına tayin olur. Cemal Paşa ile ilişkileri de burada gelişir.

Kitabın ilk kısımlarında İttihat ve Terakki’den söz edilmiştir. İttihat ve Terakki içerisinde Cemal Paşahttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif Talat Paşa ve Enver Paşa en önemli simalardır. Cemal Paşa yenilikçiliği ile tanınmaktadır. Enver ve Talat Paşa’lar ise muhafazakar bir kişilik sergilemektedir. Enver Paşa’nın Turancılık fikirleri güçlüdür. Falih Rıfkıhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif Enver Paşa’nın bu fikirlerini benimsememekte ve Enver Paşa’yı diktatör olarak nitelemektedir. Türkiye’nin kurtuluşunun Enver Paşa gibilerden kurtulmakla mümkün olduğu düşüncesindedir. İttihat ve Terakki kendi içerisinde bölünmüş bir yapı sergilemektedir. Bir birlik ve beraberlik söz konusu değildir. Her liderin bir grubu vardır. Falih Rıfkı da Cemal Paşanın adamı damgasını taşımaktadır. Falih Rıfkıhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif İttihat ve Terakkinin bu yönünü yani fikir birliğinin bulunmayışını eleştirmektedir. Çünkü yaşanılan buhrandan kurtuluş ancak birlik ve beraberlikle mümkündür. Buna rağmen bilinçsiz yaklaşımlarhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif kişisel hesaplaşmalar İttihat ve Terakkiyi kendi kendisiyle uğraşan bir duruma düşürmüştür.

Falih Rıfkıhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif Cemal Paşa ile beraber çalışmaya başladıktan sonrahttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif olayları daha açık ve net bir şekilde görebilmektedir. Bir dönemhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif bir İmparatorluk yok olmaktadır. Yazar bunu sezinleyebilmektedir. Suriyehttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif Filistin ve Hicaz’da yaşamış oldukları bir devrin çöküşünü gözler önüne sermektedir.

Falih Rıfkı Osmanlı’nın bir kukla devlet olduğunu söylemektedir. Örneğin şöyle bir olay anlatılmakta; “Mahmut Şevket Paşa’yı öldüren Kavaklı Mustafahttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif memleketten kaçmaya muvaffak olmuştu. Bir Rus vapuruna binmişti. Fakat Osmanlının Rus sancağı taşıyan bir vapurdan bir kişiyi almaya hakkı yoktu. Bunun üzerine bir Osmanlı hükümeti görevlisihttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif http://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif Kavaklı Mustafa’yı kaçıran zatı görevden aldırır ve bundan böyle devlet hizmetinde kullanılmamasını isterler ve istedikleri de olur.”

Osmanlıhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif ümmetçilik fikri sebebiyle neredeyse üç kıtada egemen olmuştu. Bu coğrafyanın büyük bir kısmını Arapların yaşadıkları ülkeler kapsamaktaydı. Kudüshttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif Şamhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif http://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif Hicaz gibi. Osmanlı sadece coğrafyada büyüyebilmişti. Çünkühttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif bu kazanılan toprakların hiçbirinin kültürlerinehttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif dillerinehttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif ticaretlerine ve maddiyatlarına egemen olunamamıştı. Hatta Osmanlıhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif Arapları Türkleştireceğine oradaki Türkler Araplaşmıştı.

“Bu kıtaları ne sömürgeleştirmiş ne de vatanlaştırmıştık.”

Osmanlı İmparatorluğu buralardahttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif ücretsiz tarla ve sokak bekçisi idi. Eğerhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif medrese ve şuursuzluk devam etmiş olsaydıhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif Araplığın Anadolu içlerine kadar gireceğine şüphe yoktu. Osmanlı Emperyalizmi şu ana fikir üstünde kurulmuş bir hayal idi. “ Türk milleti kendi başına devlet yapamaz! “

Osmanlıhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif Arap topraklarını alarak oraları bir bakıma imar ediyordu. Çünkühttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif Arap şeyhleri arasındaki kanlı savaşlar sonucunda Arap halkı mağdur oluyor ve maddi olarak da çöküntüye uğruyordu. Osmanlı geldiğinde ise bu şeyhleri uzlaştırıp sükuneti sağlıyor ve onlara belirli imtiyazlar veriyordu. Bir bakıma Osmanlı onlar için bir kurtuluş gibiydi. Buna rağmen Osmanlının güçsüz duruma düşmesini fırsat bilip hemen İngilizlerlehttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif

Osmanlının Araplara vermiş olduğu haklarhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif onların küçük bir anlaşmazlıkta bile isyan etmelerini sağlıyordu. Cemal Paşa zamanında çıkmış olan bir kanun ile komutanlara eğer vatan müdafaası için zaruri görülürse idam hükümlerini yerine getirmesi yetkisi verilmişti. Yani isyanlar artık kanla bastırılıyordu.

Cemal Paşanın bir amacı da Suriye’ yi Osmanlılaştırmaktır. Bu düşüncesini gerçekleştirmek için Suriye’ de modern okullar açtırmıştır. Bunun yanında bir de hicret eden Ermenilerihttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif Suriye içlerine dağıtarak güçlenen Araplılığa karşı bir teminat olarak kullanıyordu. Hatta Ermenileri güçlendirmek için ev ve toprak bile verilmiştir.

Falih Rıfkı Atayhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif Arapları anlatırken din sömürüsü konusuna da değinmiştir. Falih Rıfkı’ ya göre din sömürüsü bütün dinler için geçerlidir. “Medine dini mallaştırmış ve maddeleştirmiş bir Asya pazarıdır. Kudüs dini oyunlaştırmış bir Garp tiyatrosudur”. Araplar çok fakirdir. Kendi ülkelerinde; ata topraklarında hizmetçi konumuna düşmüşlerdir. Filistin ikiye ayrılmıştır. Eski Filistin Araplarınhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gifyani hizmetçilerin; yeni Filistin ise tüm güzelliği ve ihtişamıyla Yahudilerin. Din satışa sunulmaktadır. Hac dönemlerinde Araplar da Yahudiler de büyük kazanç elde etmek peşindedir.

Osmanlı Devletinin Almanlarla beraber savaşa girmesinin en büyük nedeni İttihat ve Terakki yöneticilerinden Enver Paşa’ nın Alman hayranı olmasından kaynaklanıyordu.

Birinci Dünya harbi sonucunda Tuna yukarısındaki iki İmparatorlukhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif Akdeniz kıyısındaki bir İmparatorluk ve Tuna kenarındaki bir krallık devrilmek üzereydi.

Suriye ve Filistin’ de Almanların durduramadığı İngiliz seli yine bir Türkhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif fakat bu sefer öz bir kumandanhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif Mustafa Kemal tarafından Halep aşağısında tutulmuştur. Mustafa Kemal’ in orada seçtiği savunma hattıhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif Milli Misak’ taki Türkiye sınırıdır.

Cemal Paşa’ nın yerinehttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif Suriye’ de silahlı kuvvetlerin başına geçen Alman Fon Falkenhein bozgunu durduramadı ve Kudüs İngilizlerin eline geçti.

Artık yalnız Anadolu ve İstanbul düşünülür. İmparatorluğa ve onun rüyalarına “Allahaısmarladık! “ denir.

Artık Şam’ dan ayrılmak zamanı gelmiştir. Cemal Paşa İstanbul’ da istifa edecektir.

Cemal Paşa harap Anadolu topraklarını gördükçe

- “Keşke vazifem buralarda olsaydıhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif keşke o altın sağanağı ve enerji fırtınasıhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif bu durgunhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif boş ve terkedilmiş vatan parçası üstünden geçseydi. Anadolu hepimize hınç ve güvensizlikle bakıyordu. Yüz binlerce çocuğunu memesinden sökerek alıp götürdüğümüz bu anaya şimdi kendimiz pişmanlığımızı getiriyoruz. Kumar oynadık ve kaybettik” diye düşünmektedir.

Cemal Paşaya sorulan :

- Paşam bu harbe niçin girdik? sorusuna cevap ilginçtir.

- Aylık vermemek için! Hazine tamtakırdı. Para bulabilmek için ya bir tarafa boyun eğmelihttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif ya öbür tarafla birleşmeli idik.

İlimhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif İhtisas ve tecrübe sahibi Mustafa Kemalhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif vatan ve istiklal düşüncesiyle milletin nesi var nesi yoksa yüzde kırkını vatan savunması için vermesi gerektiği düşüncesindedir.

Sakaryahttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif Dumlupınarhttp://www.izafet.com/images/smilies/smilev.gif İzmir ve Lozan... hepsi böyle ödenmiştir.

Mustafa Kemal büyük harbe girmek karşıtı idi: çünkü O kafa ve sanat adamı idi.

Mustafa Kemal Kurtuluş Harbini bırakmak fikrinde asla bulunmadı : çünkü O vatan adamı idi.

İşte bütün kitabın özü : İlim ve vatan adamı olunuz.

Kavaklı Mustafa’yı gemiden kaçırır ve boğdurur. Bu olayı haber alan
Ruslar Filistin Not : Kitap özetlerindeki fikirler yazarların özel fikirlerini yansıtmaktadır. Fransızlarla anlaşmışlar ve Osmanlı’ yı arkadan vurmuşlardır. Osmanlı’ ya karşı görünüşte bağımlı olan Araplar her zaman kendi halifeliklerini istiyordu. Müslüman Araplar arasında Arap Halifeliği hükümeti peşinde olanlar vardı ve 1. Dünya savaşı çıktığında bu düşüncelerini gerçekleştirmek için ve İngilizlerin vereceklerini vaadettikleri imtiyazlardan dolayı Osmanlı’ ya ihanet etmişlerdi.