Şengül Şirin |
05-25-2009 08:48 PM |
Temel Parçacıklar > Kuarklarla Leptonların Özellikleri
Kuarklarla Leptonların Özellikleri Parçacıklarda; spin, elektrik yükü ve kütle, en önemli özellikler arasında. Elektrik yükleri elektron yükünün büyüklüğü olan e, spinler ise ћ =h/2π cinsinden ölçülüyor.
Burada h Planck sabiti, ћ'ın değeri ise 1.055x10-34 J-s. Ayrıca kuarkların, leptonlarda bulunmayan bir başka çeşit yükü daha var. Sırasıyla bakalım...
1. Kuarklarla leptonların hepsinin spini aynı ve ћ cinsinden, 1/2.
2. Kuarklar elektrik yükü taşıyor. Ancak yükleri; elektron yükünün, alışık olduğumuz gibi tamsayı katları şeklinde olmayıp, e cinsinden; ±1/3 veya ±2/3 kesirleri şeklinde. Şöyle ki:* Yukarı, tılsım ve üst kuarkların yükü +2/3, * aşağı, garip ve alt kuarkların yükü -1/3, * karşıt kuarkların yükleri de, karşıtlarının yükünün zıttı oluyor.
Leptonlardan;
* elektron, muon ve tau; aynı -e yüküne,
* bunların karşıt parçacıkları; yani karşıt elektron, karşıt muon ve karşıt tau; bunun zıttı olan +e yüküne,
* nötrinolar ve karşıt nötrinolar ise 0 yüke sahipler.
3. Kuarklarla leptonların, hepsinin kütleleleri var ve birbirinin karşıtı olan parçacıkların kütleleri aynı. Fakat parçacıklar arasında, kütle açısından siklet farkları bulunuyor. Şöyle ki, kuarklarda;
* yukarı kuark tılsım kuarktan, tılsım kuark da üst kuarktan,
* aşağı kuark garip kuarktan, garip kuark da alt kuarktan daha hafif. Yani kuarkları, kütle açısından üç sınıfa ayırmak mümkün.
Leptonlarda nötrinolar diğer üçünden çok çok daha hafifken; * elektron, muondan; muon da taudan,
* elektron nötrinosu, muon nötrinosundan; muon nötrinosu da tau nötrinosundan, daha hafif veya daha az enerji taşıyor.
Yani leptonları da aralarında, kütle açısından üç sınıfa ayırmak mümkün. Gerçi 'Lepton' sözcüğü Grekçe'de, 'küçük kütleli' kastıyla 'ince' anlamına geliyor. Fakat bu biraz yanıltıcı. Çünkü örneğin tau leptonu, elektrondan 3,500 kat daha ağır. Nötrinolar ise yüksüz ve çok küçük kütlelere sahipler. O kadar ki; kütleleri, bugünkü kütle ölçüm tekniklerinin duyarlılık düzeyinin altında kalıyor. Dolayısıyla, teorik olarak kütlelerinin olmadığı dahi söylenebiliyor. Gözlenmeleri çok zor.
|