Arduvaz Kayacı-Kayağan Taşı
 

Arduvaz Kayacı-Kayağan Taşı
Arduvaz Kayacı-Kayağan Taşı

ARDUVAZ, ince ve düzgün yapraklar halin*de kat kat ayrılabilen çok sert ve sağlam bir kayaçtır. İyi bir arduvaz ince taneli ve ağır olur. Rengi genellikle kurşuni, bazen de mor ya da yeşildir.
Arduvaz bir başkalaşım kayacıdır. Yeryü*zünde daha önce oluşmuş bir kayacın, özellik*le sıcaklık ve basınç gibi çevre koşullarının etkisiyle yapısal değişikliğe uğraması sonu*cunda oluşan yeni kayaçlara başkalaşım kaya*cı denir. Arduvaz örneğinde, başkalaşıma uğrayarak zamanla arduvaza dönüşen ana kayaç genellikle şeyi gibi yumuşak bir kayaç-tır.

Çamurtaşı ya da kiltaşı da denen şeyller, milyonlarca yıl önce, yağmur sularının ve ırmakların aşındırdığı yaşlı bir kaya kütlesin*den kopan çok küçük kil parçacıklarının çökelip birikmesiyle oluşmuştur. Zamanla üstte biriken yeni çökeltilerin yaptığı basınçla alttaki tortullar sıkışır ve katı bir kayaç haline gelir.

Eğer bu tortul kayaçlar dağların oluş*makta olduğu bölgelerde, örneğin okyanus sırtlarının yakınındaysa, bu dağoluş sürecin*den doğan basıncın ve sıcaklığın etkisiyle şeyi katmanları arduvaza dönüşür. Bu sırada kayacın yapısındaki kilin katmanlar halinde yeniden yapılanması, arduvaza kolayca yap*raklara ayrılma özelliği kazandırır.

Türkiye'de en çok Nevşehir yöresinde bu*lunan arduvaz açık taşocaklarından çıkarılır. Bunun için önce arduvazın çevresindeki kaya*lar kara barutla parçalanır. Çok güçlü bir patlayıcı olan dinamit arduvaz bloklarını çat*latabileceği için bu işe elverişli değildir. Ocak*tan çıkarılan arduvaz blokları, özel bir keski*ye çekiçle vurarak daha küçük parçalara ayrılır. Daha sonra döner çelik testerelerle kesilerek 3 mm kalınlığında yapraklar elde edilir. En sonunda da çelik bıçaklı makineler*le yontularak istenen biçim ve boyutlara getirilir.

Çok dayanıklı olan bu yapraklar özellikle çatıların kaplanmasında kullanılır. Arduvaza damtaşı denmesinin nedeni budur. Ama bu*gün, çok pahalı olan arduvaz çatı kaplamaları yerini daha ucuz gereçlere bırakmıştır. Bilar*do masalarının üstünü kaplamakta ve kara*tahta yapımında da arduvazdan yararlanılır. Bir zamanlar okullarda yalnız yazı tahtası olarak değil kâğıt yerine de küçük arduvaz levhalar kullanılır ve üstüne yumuşak ardu*vazdan yontulmuş ince çubuklarla yazılırdı.