|
10.Sınıf Kimya Gazların Özellikleri 10.Sınıf Kimya Gazların Yayılma Hızı 10.Sınıf
10.Sınıf Kimya Gazların Özellikleri 10.Sınıf Kimya Gazların Yayılma Hızı 10.Sınıf Kimya Kinetik Teori Gazlar 10.Sınıf Kimya Gazların Kimyasal Reaksiyonlarını Hesaplama 10.Sınıf Kimya Barometre Manometre Gazların Kısmi Basıncı
10.Sınıf Kimya Gazların Özellikleri 10.Sınıf Kimya Gazların Yayılma Hızı 10.Sınıf http://frmsinsi.net/images/forumsins...sinsi.net_.jpg Gazlar moleküller arası çekim kuvvetleri en az olan maddelerdir. Gaz molekülleri birbirinden bağımsız hareket ederler. Aralarındaki çekim kuvveti ancak ve sadece London çekim kuvvetidir. Büyük basınç ve düşük sıcaklıklarda sıvılaştırılabilirler. Gaz molekülleri bulundukları yeri her tarafına eşit oranda yayılarak doldururlar. Sonsuz oranda genişleyebilirler. Basınç altında yüksek oranda sıkıştırılabilirler. Yüksek basınçtan alçak basınca doğru çabucak akarlar. Sıcaklık ile basınç doğru orantılıdır. Düşük yoğunlukları vardır. Gazların fiziksel davranışlarını dört özellik belirler. Bunlar; Basınç (P), sıcaklık (T) ve hacim (V) gazların durumunu değiştirebilen etkenlerdir. Gazlar genellikle kokusuz ve renksizdirler. Bazılarının kokusu, rengi ve zehirliliği en belirgin özelliğidir. Br2 kahverengimsi kırmızı, I2 mor renkli, NO2 ve N2O3 kahve renkli, F2 ve C12 yeşilimsi sarı, NH3 keskin kokulu, oksijen, azot ve asal gazlar dışındakiler zehirlidirler. Basınç: Basınç, bir yüzeye uygulanan kuvvetin, o yüzeyin alanına bölünmesiyle bulunur. <font face="Times New Roman" size="3"> P(Pa) = F(N)/ A(m2) </font> Atmosfer basıncı barometre ile ölçülür. Bir barometredeki civa yüksekliğine barometre basıncı denir. Atmosfer koşulları ve yükseklikle değişir. Standart atmosfer (atm), civa civa yoğunluğu 13,5951 g/cm3 (0 oC ) ve yerçekimi ivmesi g = 9,80665 ms-2 olduğu durumda, 760 mm yükseklikteki bir civa sütununun oluşturduğu basınç olarak tanımlanabilir. <font face="Times New Roman" size="3"> 1 atm = 760 mm Hg 1 atm= 760 torr 1 atm = 101,325 N/ m<sup>2</sup> 1 atm = 101,325 Pa 1 atm = 1,01325 bar</font><strong> </strong> 02. Basit Gaz Yasaları Boyle Yasası: Sabit sıcaklıkta, sabit miktardaki gazın hacmi, basıncı ile ters orantılıdır. P a 1/V yada PV = a (a sabit ) Orantı işareti (a) yerine eşitlik ve orantı sabitini koyarsak, sabit bir sıcaklık ve miktardaki gazın basınç ve hacim çarpımı bir sabite eşittir. Bu sabit değerde gazın miktarı ve sıcaklığına bağlıdır. Örnek : 30 litre bir gazın, basıncı 6 atmosferden 3 atmosfere düşürüldüğünde hacmi ne olur? Çözüm: Gazın sadece bir P1, V1 hali belli olması PxV sabitini bulmaya yeterlidir. P1 = 6 atm, V1 = 30 L P1.V1 = P2V2 6 (atm) x 30 (L) = 3 atm x V2 V2 = 180 L atm / 3 (atm) V2 = 60 L bulunur. Charles Yasası: Sabit basınçtaki, gazın hacmi sıcaklıkla doğru orantılıdır. V a T veya V = bT (b Sabit) T (K) = t (oC) + 273,15 Örnek:. 25°C de 50 cm3 gaz 0°C ye soğutulursa hacmi ne olur? Çözüm: Sıcaklık mutlaka mutlak sıcaklık cinsine çevrilmelidir: bağıntısı kullanılarak bağıntısı kullanılarak ve V1 = 50 cm3, T1 = 25°C + 273 = 298 K, T2 = 0°C + 273 K alınarak 50/293 =V2 (cm3) / 273 V2 = 46,6 cm3 elde edilir. Normal (ideal ) Basınç ve sıcaklık : Gazların özellik olarak sıcaklık ve basınca bağlı olması nedeniyle, normal sıcaklık ve basınç kavramları kullanılır. Gazlar için normal sıcaklık 0oC =273.15 K ve normal basınç 1 atm =760 mmHg dır. Avagadro Yasası: Sabit sıcaklık ve basınçta, bir gazın hacmi miktarı ile doğru orantılıdır. Bu kuram iki farklı şekilde ifade edilir. 1. Aynı basınç ve sıcaklıkta, farklı gazların eşit hacimleri aynı sayıda molekül içerir. 2. Aynı basınç ve sıcaklıkta, farklı gazların aynı sayıdaki molekülleri eşit hacim kaplar. V a n veya V = c.n Normal koşullarda bir gazın 22.414 L�si 6,02x1023 molekül ya da 1 mol gaz bulunur. 1mol gaz = 22.4 L gaz (normal koşullarda) Birleşen Hacimler Yasası: Sıcaklık ve basıncın sabit olduğu tepkimelerde gazlar tamsayılarla ifade edilen basit hacim oranlarıyla birleşirler. 2 CO (g) + O2 (g) 2CO2 (g) 2L CO (g) + 1L O2 (g) 2 L CO2 (g) 03. İdeal Gaz denklemi Basit gaz yasalarından yararlanarak, hacim, basınç, sıcaklık ve gaz miktarı gibi dört gaz değişkenini içeren tek bir denklemde birleştirilerek ideal gaz denklemi elde edilir. 1. Boyle yasası, Basıncın etkisini tanımlar, P a 1/V 2. Charles yasası, Sıcaklık etkisini tanımlar, V a T 3. Avagadro Yasası, gaz miktarının etkisini tanımlar, V a n Bu gaz yasalarına göre, bir gazın hacmi, miktar ve sıcaklık ile doğru orantılı, basınç ile ters orantılıdır. Yani V a nT/P ve V= RnT/P Pv = nRT <font face="Times New Roman" size="3">İdeal gaz denklemine uyan bir gaza idael veya mükemmel gaz ismi verilir. İdeal gaz denkleminde gaz sabitinin değeri ideal şartlardaki birimlerden yararlanarak bulunur. R = PV/ nT = 1 atm x 22,4140 L / 1 mol x 273,15K = 0,082057 L atm/mol K = 0,082057 L atm mol-1 K<sup>-1</sup> elde edilir. SI sistemine göre R = PV/ nT = 101,325 Pa x 2,24140.10<sup>-2</sup> m<sup>3</sup> / 1 mol x 273,15K = 8.3145 m<sup>3</sup> Pa mol <sup>�1</sup> K<sup>-1</sup> R = 8,3145 J mol<sup>-1</sup> K<sup>-1</sup> Örnek: 800 ml bir kapta 275 <sup>o</sup>C de 0.2 mol O<sub>2</sub> nin oluşturduğu basınç ne kadardır ? PV = nRT P x 0,800 L = 0,2 x 0,082 L atm mol<sup>-1</sup> K<sup>-1</sup> x (273 + 275) K P = 11,2 atm</font> Genel Gaz Denklemi: Bazı durumlarda gazlar iki farklı koşulda tanımlanır. Bu durumda ideal gaz denklemi, başlangıç ve son durum olmak üzere iki kere uygulanır. PiVi = ni R Ti R = PiVi / ni Ti PsVs = ns R Ts R = PsVs / ns Ts PiVi / ni Ti = PsVs / ns Ts bağıntısına genel gaz denklemi denir. Mol kütlesi tayini : Bir gazın sabit sıcaklık ve basınçta kapladığı hacim bilinirse, gaz miktarı (n), mol cinsinden, ideal gaz denklemiyle bulunur. Gazın mol sayısı, gaz kütlesinin (m) molekül ağırlığına (M) bölümüne eşit olduğundan, gaz kütlesi bilinirse n = m / M den yararlanarak mol kütlesi bulunabilir. PV = mRT/M Gaz Yoğunlukları: Bir gazın yoğunluğu bulunurken d = m/V yoğunluk denkleminden yaralanılır. İdeal gaz denkleminde n/V yerine P/RT konulur. d = m/V = MP/ RT Sıvı ve katı yoğunlukları arasında belirli farklar vardır. a.Bir gazın yoğunluğu mol kütlesi ile doğru orantılıdır. Katı ve sıvıların ise yoğunlukları ve mol kütleleri arasında kayda değer bir ilişki yoktur. b.Gaz yoğunlukları basınç ve sıcaklığa bağlıdır. Basınç ile doğru orantılı, sıcaklık ile ters orantılıdır. Katı ve sıvıların yoğunlukları ile mol kütleleri arasında kayda değer bir bir ilişki olmakla beraber, basınca çok az bağlıdır. 04. Gaz Karışımları: Bir gaz karışımında gazlardan her birinin kendi yaptığı basınca kısmi basınç ismi verilir. Dalton�un kısmi basınçlar yasasına göre bir gaz karışımının toplam basıncı karışımın bileşenlerinin kısmi basınçlarının toplamına eşittir. PT = PA + PB nA/nT = PA / PT = VA / VT = XA Burada nA / nT terimine A� nın mol kesri XA ile gösterilir. Örnek: Bir su buharı-neon gaz karışımının toplam basıncı 0.593 atm dir Su buharının o sıcaklıktaki kısmi basıncı suyun o sıcaklıktaki buhar basıncına eşittir ve 29.3 Torr dur. Neonun kısmi basıncını bulunuz. <font face="Times New Roman" size="3">Çözüm: P toplam = 0.593 atm = 0.593 atm x 760 Torr / atm = 450,68 Torr </font><font face="Times New Roman"> </font> <span style="font-size: 11pt; color: black"><span> </span><span> </span></span> <font face="Times New Roman"> </font><font face="Times New Roman" size="3"> Psu buharı = 29.3 Torr Ptoplam = P su buharı + P neon 450,68 Torr = 29.3 Torr + Pneon Pneon = 450,68 - 29.3 = 421,38 Torr </font><font face="Times New Roman" size="3"> Pneon = 421,38 Torr / 760 Torr.atm-1 = 0.55 atm</font> 05. Kinetik- Molekül Kuramı: Gaz moleküllerinin aralarında çok büyük boşluklar bulunması onların büyük oranda sıkıştırılabilmesini sağlar. Sıvılarda ve katılarda moleküller birbirine çok sıkışık durumdadırlar. Büyük basınçlarda bile çok az bir hacim değişmesi gözlenebilir, pratikçe sıkıştırılamazlar. moleküllerinin yere düşmeden havada asılı kalmaları onların birbirleri ile devamlı çarpışma halinde olmaları ile açıklanır. Gaz moleküllerin devamlı hareket halinde olmaları gazların kinetik teorisi ile açıklanır. Gazların kinetik teorisi aşağıdaki bilgileri ortaya koyar. 1.Gaz molekülleri arasındaki boşluklar o kadar büyüktür ki bu büyük boşluklar yanında gaz moleküllerinin hacimleri ihmal edilecek kadar küçük boyuttadır. 2.Gaz molekülleri neden havada asılı kalıyor yere düşmüyor sorusuna da bir cevap olarak gaz molekülleri devamlı hareket halinde ve birbirleri ile çarpışmaktadırlar. Bir gazın bir molekülü 25°C de l atmosferde bir saniyede yaklaşık 10 9 çarpışma yapar. Gaz moleküllerinin çeperlere çarpması ise gaz basıncını oluşturur. 3. Gaz molekülleri hareketli olduğundan dolayı sahip oldukları kinetik enerjileri sıcaklıkla orantılıdır. Bir cismin hızı arttıkça kinetik enerjisi de artar.Moleküllerin hızları farklı olmasından dolayı ortalama hız alınır. Sabit sıcaklıkta tüm farklı gaz moleküllerinin eşit kinetik enerjiye sahip olacağı düşünülürse yüksek molekül ağırlıklı bir gaz molekülünün, düşük molekül ağırlıklı gaz molekülüne göre daha düşük hızlı olacağı bulunur. 4. Gaz moleküllerinin kabın duvarları veya birbirleri ile çarpışmaları mükemmel elastiktir. Çarpışan moleküller arasında enerji alışverişi olabilir. Fakat çarpışan moleküllerin toplam enerjisi öncekinin aynısıdır. 06. Graham'ın Gazların Yayılma Kanunu: Yayılma (difüzyon), rastgele molekül hareketi sonucu moleküllerin göç etmesidir. İki yada daha fazla gazın yayılması, moleküllerin karışıp bulunduğu yerde homojen bir karşım oluşturması ile sonuçlanır. Dışa yayılma (efüzyon) gaz moleküllerinin bulundukları kaptaki bir delikten dışa doğru kaçmasıdır. İki değişik gazın dışa yayılma hızları mol kütlelerinin kare kökü ile ters orantılıdır. A nın dışa yayılma hızı /B nin dışa yayılma hızı = (ums)A / ( ums)B = ((3RT/MA) / (3RT/MB))1/2 = (MB/MA) 1/2 Graham yasası ancak bazı koşullarda uygulanabilir. Dışa yayılma için gerekli gaz basıncı moleküllerin bağımsız olarak kaçışına olanak sağlayacak şekilde yani fışkırmayacak biçimde çok küçük olmalıdır. Delikler moleküller geçerken çarpışma olamayacak şekilde küçük olmalıdır. Örnek: Bir delikten yayılan gaz miktarlarının karşılaştırılması. 2.2 x 10-4 mol N2(g) küçük bie delikten 105 saniye dışa yayılmaktadır. Aynı delikten 105 saniyede ne kadar H2(g) dışa yayılır? H2 molekülleri N2 den daha az kütleye sahiptir. Gazlar aynı sıcaklıkta karşılaştırıldığında H2 molekülleri daha büyük hıza sahiptir. x mol H2 / 2.2x10-4 mol N2 = (MN2 /MH2) 1/2 = ( 28.014 / 2.016) 1/2 =3.728 x mol H2 = 3.728 x 2.2x10-4 = 8.2 x 10-4 mol H2 Örnek: Dışa yayılma zamanlarının mol kütleler ile ilişkisi. Küçük bir delikten bir Kr(g) örneği 87.3 s de kaçar ve aynı koşullarda bilinmeyen bir gaz için bu süre 42.9 s dir. Bilinmeyen gazın mol kütlesi nedir? bilinmeyen dışa yayılma zamanı / Kr nin dışa yayılma zamanı = 42.9 s / 87.3 s = (Mx / MKr ) 1/2 = 0.491 Mx = ( 0.491)2 x MKr = (0.491)2 x 83.80 = 20.2 g/mol 07. Gerçek ( İdeal olmayan) Gazlar İdeal gaz bağıntısı tanıtılırken gerçek gazlarında uygun koşullarda ideal gaz yasasına uyduğu belirtilmişti. Bir gazın ideal gaz koşulundan ne kadar saptığının ölçüsü sıkıştırılabilirlik faktörü olarak belirlenir. Bir gazın sıkıştırılabilirlik faktörü PV/nRT oranıdır. İdeal gaz bağıntısından (PV = nRT ) bir ideal gaz için bu oranın PV / nRT =1 olduğunu biliyoruz. Gerçek bir gaz için deneysel olarak belirlenen PV /nRT oranının 1'e yakınlığı gazın ne kadar ideal davrandığının ölçüsüdür. Bütün gazlar yeterince düşük basınçlarda ( 1atm den düşük) ideal davranırlar. Fakat artan basınçlarda saparlar. Çok yüksek basınçlarda ise sıkıştırılabilirlik faktörü daima 1 den büyüktür. * Gerçek gazlar yüksek sıcaklık ve düşük basınçlarda idealliğe yaklaşırlar. * Gerçek gazlar düşük sıcaklık ve yüksek basınçlarda ideallikten uzaklaşırlar. Van der Waals denklemi Gerçek gazlar için bir kaç denklem çıkarılmıştır. Bunlar ideal gaz denkleminden çok daha geniş bir sıcaklık ve basınç aralığında kullanılabilirler. ( P + n2a/V2) ( V-nb) = nRT Örnek: 1.00 mol Cl2 (g) 273 K de 2.00 L lik bir hazcim kaplıyor. Basıncı van der Waals denklemini kullanarak hesaplayınız. a= 6.49 L2 atm mol-2 ve b= 0.0562 L mol -1 P = nRT/ ( V-nb) - n2a/V2 n = 1.00 mol V = 2.00 L T = 273K R =0.08206 L atm mol-1 K-1 n2 a = ( 1.00)2 mol 2 x 6.49 L2atm/mol2 = 6.49 L2 atm nb = 1.00 mol x 0.0562 L mol -1 = 0.0562 L P = 1.00 mol x 0.08206 L atm mol -1 K -1 x 273 K /( 2.00 -0.0562)L - 6.49 L2 atm / (2.00)2 L2 P = 11.5 atm - 1.62 atm = 9.9 atm |
10.Sınıf Kimya Gazların Özellikleri 10.Sınıf Kimya Gazların Yayılma Hızı 10.Sınıf
10.Sınıf Kimya Gazların Özellikleri 10.Sınıf Kimya Gazların Yayılma Hızı 10.Sınıf Kimya Kinetik Teori Gazlar 10.Sınıf Kimya Gazların Kimyasal Reaksiyonlarını Hesaplama 10.Sınıf Kimya Barometre Manometre Gazların Kısmi Basıncı
Çok küçük yarıçaplı bir delik veya porözlü bir duvardan gazın daha yüksek basınçlı bir yerden daha düşük basınçlı bir yere hareketi diffüzyon olarak adlandırılır. Eğer gazın hareketi bir delik veya gözenekli bir yerden geçmek yerine gazın kendi içerisinde meydana geliyorsa olay effüzyon olarak adlandırılır. Gazın yayılma hızı karakteristik özelliklerine bağımlıdır. 1829 yılında Thomas Graham bir grup gaz ile deneylerde gazların yayılma hızlarının oranlarını karşılaştırdı. Sabit sıcaklık ve basınçta çeşitli gazlarla yaptığı deneylerde gazların yayılma hızının gazların yoğunluklarının karekökleri ile ters orantılı olarak değiştiğini gösterdi. http://frmsinsi.net/images/forumsins...sinsi.net_.jpg Alternatif ve sık olarak kullanılan diğer bir ilişki gazların molar kütlesi ile yayılma hızları arasındaki ilişkidir. http://frmsinsi.net/images/forumsins...sinsi.net_.jpg A nın dışa yayılma hızı /B nin dışa yayılma hızı = (ums)A / ( ums)B = ((3RT/MA) / (3RT/MB))1/2 = (MB/MA) 1/2 Graham yasası ancak bazı koşullarda uygulanabilir. Dışa yayılma için gerekli gaz basıncı moleküllerin bağımsız olarak kaçışına olanak sağlayacak şekilde yani fışkırmayacak biçimde çok küçük olmalıdır. Delikler moleküller geçerken çarpışma olamayacak şekilde küçük olmalıdır. Örnek: Bir delikten yayılan gaz miktarlarının karşılaştırılması. 2.2 x 10-4 mol N2(g) küçük bie delikten 105 saniye dışa yayılmaktadır. Aynı delikten 105 saniyede ne kadar H2(g) dışa yayılır? H2 molekülleri N2 den daha az kütleye sahiptir. Gazlar aynı sıcaklıkta karşılaştırıldığında H2 molekülleri daha büyük hıza sahiptir. x mol H2 / 2.2x10-4 mol N2 = (MN2 /MH2) 1/2 = ( 28.014 / 2.016) 1/2 =3.728 x mol H2 = 3.728 x 2.2x10-4 = 8.2 x 10-4 mol H2 Örnek: Dışa yayılma zamanlarının mol kütleler ile ilişkisi. Küçük bir delikten bir Kr(g) örneği 87.3 s de kaçar ve aynı koşullarda bilinmeyen bir gaz için bu süre 42.9 s dir. Bilinmeyen gazın mol kütlesi nedir? bilinmeyen dışa yayılma zamanı / Kr nin dışa yayılma zamanı = 42.9 s / 87.3 s = (Mx / MKr ) 1/2 = 0.491 Mx = ( 0.491)2 x MKr = (0.491)2 x 83.80 = 20.2 g/mol |
10.Sınıf Kimya Gazların Özellikleri 10.Sınıf Kimya Gazların Yayılma Hızı 10.Sınıf
10.Sınıf Kimya Gazların Özellikleri 10.Sınıf Kimya Gazların Yayılma Hızı 10.Sınıf Kimya Kinetik Teori Gazlar 10.Sınıf Kimya Gazların Kimyasal Reaksiyonlarını Hesaplama 10.Sınıf Kimya Barometre Manometre Gazların Kısmi Basıncı
http://frmsinsi.net/images/forumsins...sinsi.net_.jpg Bu kısımda; gazların bu davranışlarının nedenleri konusunu açıklayabilmek için teorik bazı yaklaşımlardan yararlanacağız. Bunun için gazlara moleküler dünyadan bakmamız gerekir. Maddenin moleküler kavramı gazların moleküler davranışını da açıklayabilir. Bu yaklaşım Gazların Kinetik-Moleküler Teorisi olarak bilinir. 1800 yıllarda Ludwig Boltzmann, James Clerk Maxwell ve R. J. E. Clausius teorinin geliştirilmesi için çalışmışlardır. Geliştirilen teori için postülatlar[*] Gazlar moleküler olarak adlandırılan taneciklerden oluşur. ve belirli bir gazın molekülleri tamamen birbirine özdeştir. Farklı gazlara ilişkin moleküller ise farklı kütle ve boyuttadır. Kap içindeki gaz moleküleri ortamın sıcaklığına da bağımlı olarak sürekli ve tamamen gelişigüzel hareket ederler. Gaz moleküllerinin gerek kendi aralarında gerekse kabın cidarı ile yaptıkları çarpışmalar tamamen esnektir. Gaz molekülerinin cidarla çarpışmaları sonucu basınç olarak bilinen olay ortaya çıkmaktadır. Basınç, gaz moleküllerinin birim yüzeye uyguladıkları kuvvettir. Kap içindeki gaz moleküllerinin sabit sıcaklıktaki basınçları zamanla değişim göstermez, moleküller çarpışmaları sırasında sürtünme kuvvetleriyle karşılaşmazlar. Böylece hareket enerjileri kayba uğramaz. Gaz ortamdaki molekülerin kinetik enerjileri ortamın mutlak sıcaklığı ile doğru orantılıdır. Düşük basınçlarda gaz moleküleri arasındaki mesafeler, molekül çaplarına oranla çok fazladır. Böylece moleküller arasındaki uzaklığın karesiyle ters orantılı olarak değişen moleküller arası çekim kuvveti ihmal edilebilecek kadar düşük değerdedir. Gaz molekülerinin kendi hacimleri, işgal ettikleri kabın hacmine oranla çok küçüktür ve hesaplamalarda ihmal edilebilir. şeklindedir. Kinetik teorinin matematiksel analizi için; m; molekül kütleli, ve u; hızına sahip n' tane gaz molekülünün kübik bir hacim içinde olduğunu düşünelim. Üç eksen doğrultusunda eşit olasılıkla hareket eden taneciğin hız bileşenleri ux, uy ve uz olsun. Molekülün bileşke hızı ise; http://frmsinsi.net/images/forumsins...sinsi.net_.jpg eşitliği ile verilebilir. u hızı hız kareleri ortalamalı hızı olarak adlandırılır. yz- ux hızıyla geri döneceği için; düzleminde ve x ekseni doğrultusunda bir tek gaz molekülü taneciğinin çepere çarparak sahip olabileceği momentum değişimi, elestik çarpma sonucu http://frmsinsi.net/images/forumsins...sinsi.net_.jpg olacaktır. kübün bir kenar uzunluğu L ise, bir saniyede ux/2L defa x ekseni tarafındaki sağ yüzeye çarpacak olan gaz molekülünün momentum değişimi http://frmsinsi.net/images/forumsins...sinsi.net_.jpg olacaktır. Aynı gaz molekülü için x ekseni doğrultusundaki zıt yz yüzeyinde de momentum değişimi olacağından, x ekseni doğrultusundaki bir molekülün birim saniyedeki momentum değişimi http://frmsinsi.net/images/forumsins...sinsi.net_.jpg olacaktır. y ve z eksen doğrultusundaki momentum değişimleri de sırasıyla http://frmsinsi.net/images/forumsins...sinsi.net_.jpg ve http://frmsinsi.net/images/forumsins...sinsi.net_.jpg olacaktır. Bu nedenle tek bir molekül için üç eksen boyunca saniyedeki momentum değişimi için http://frmsinsi.net/images/forumsins...sinsi.net_.jpg yazılabilir. Kab içindeki molekül sayısı n' olduğundan bir saniyede toplam momentum değişimi http://frmsinsi.net/images/forumsins...sinsi.net_.jpg olacaktır. momentum değişim hızı F kuvvetini oluşturduğundan, birim yüzeye etkiyen kuvvet, basınç olarak aşağıdaki bağıntı ile verilebilir. http://frmsinsi.net/images/forumsins...sinsi.net_.jpg Burada A toplam yüzey ve P basınçtır. Kübik bir yapının toplam yüzeyi A=6L2 olacağından, basınç; http://frmsinsi.net/images/forumsins...sinsi.net_.jpg ifadesi ile verilebilir. Kübün hacmi V=L3 olduğundan son eşitlik için http://frmsinsi.net/images/forumsins...sinsi.net_.jpg ve http://frmsinsi.net/images/forumsins...sinsi.net_.jpg bağıntıları yazılabilir. Bu sonuç kinetik teorinin temel ifadesidir. |
10.Sınıf Kimya Gazların Özellikleri 10.Sınıf Kimya Gazların Yayılma Hızı 10.Sınıf
10.Sınıf Kimya Gazların Özellikleri 10.Sınıf Kimya Gazların Yayılma Hızı 10.Sınıf Kimya Kinetik Teori Gazlar 10.Sınıf Kimya Gazların Kimyasal Reaksiyonlarını Hesaplama 10.Sınıf Kimya Barometre Manometre Gazların Kısmi Basıncı
Çoğu kimyasal olaylar iki yönlü tepkimelerdir. Örnek olarak sabit sıcaklıkta kapalı bir kapta : tepkimesini inceleyelim. Kaba önce bir miktar X ve Y koyalım. Zamanla X ve Y nin reaksiyona girmesinden dolayı miktarı azalacak, Z ve T nin miktarı artacaktır. Oluşan Z ve T reaksiyona girip tekrar X ve Y oluşturacaktır. Bir müddet sonra X ve Y’den Z ve T oluşma hızı ile, Z ve T den X ve Y oluşma hızı birbirine eşit olur. Bu duruma denge durumu denir. Bu sırada maddelerin konsantrasyonu değişmemekle birlikte her iki yönde reaksiyon eşit hızda sürmektedir. (Dinamik denge) Denge tepkimelerinin çift okla gösterilmesinin sebebi budur. Her iki yöndeki reaksiyon için hız bağıntısını yazalım. İleri yöndeki RH1 = k1 [X] . [Y] Geri yöndeki RH2 = k2 [Z] . [T] Denge durumu RH1 = RH2 dir. Değerleri yerine koyup düzenlersek; k1 [X] . [Y] = k2 [Z] . [T] K’ya kimyasal denge sabiti denir. Bu eşitlik sözle aşağıdaki şekilde ifade edilir. NOT : Denge sabitine katı ve sıvı fazdaki maddeler yazılmaz, gaz fazındaki ve suda çözünmüş durumdaki maddeler yazılır. Bazı reaksiyonlar için denge sabitini yazalım. NİÇİN DENGE? Bazı reaksiyonlar tek yönlü bazı reaksiyonlar çift yönlüdür. Bunun izahını şöyle yapabiliriz: [*]Maksimum düzensizliğe eğilim.[*]Minimum enerjiye eğilim. Bir kimyasal reaksiyonda minimum enerjiye eğilim ilkesi denklemi bir tarafa, maksimum düzensizliğe eğilim ilkesi diğer tarafa destekliyorsa bu tür reaksiyonlar genellikle denge reaksiyonudur. Maksimum düzensizlik: Sıvılar katılara göre daha düzensiz, gazlar sıvılara göre daha düzensizdir. Mol sayısı fazla olan gaz, az olan gaza göre daha düzensizdir. Bir katı bir sıvıda çözünürse düzensizliği artar. Bir gaz bir sıvıda çözünürse düzensizliği azalır. Minimum Enerji: Bir reaksiyonda ısının bulunduğu taraf (endotermikte sol, ekzotermikte sağ taraf) minimum enerji eğiliminin olduğu taraftır. denklemine göre; Maksimum düzensizlik sola doğru eğilimli ve minimum enerji sağa doğru eğilimlidir. denklemine göre; Maksimum düzensizlik sola doğru eğilimli ve minimum enerji sağa doğru eğimlidir. DENGE SABİTİ İLE İLGİLİ HESAPLAMALAR Denge sabiti ile ilgili hesaplamalar yapılırken reaksiyona giren maddelerin başlangıç miktarları yazılır, dengeye ulaşıldığında harcanan ve oluşan maddeler hesaplanarak denge anındaki derişimler hesaplanır. Örnek - 1 tepkimesine göre 1 lt'lik bir kapta 4 mol N2 ve 7 mol H2 alınarak dengeye ulaşıldığında kapta 4 mol H2 bulunuyor. Buna göre reaksiyonun denge sabiti Kd'nin değeri kaçtır? Çözüm Bu resim ekranınıza sığabilmesi için küçültülmüştür. Bu alana tıklayarak büyük resimi görebilirsiniz. Orjinal resimin boyutları 638x217. http://frmsinsi.net/images/forumsins...sinsi.net_.jpg KISMİ BASINÇLAR TÜRÜNDEN DENGE SABİTİ (Kp) Kp ile Kd arasında Kp = Kd.(RT)Dn ilişkisi vardır. Dn : (Ürünlerin mol sayısı - Girenlerin mol sayısı) R : Gaz sabiti T : Mutlak sıcaklık (°K) DENGE SABİTİNİN DEĞİŞİMİ [*]Bir denge reaksiyonu ters çevrilirse, K denge sabiti olarak alınır. tepkimesinin denge sabiti 25 ise tepkimesinin denge sabiti 1/25'tir. [*]Bir tepkimenin katsayıları n ile çarpılırsa, K'nın n'ninci kuvveti alınır. tepkimesinin denge sabiti 4 ise tepkimesinin denge sabiti (4)2 = 16'dır. Herhangi bir tepkime diğer tepkimelerin toplamından oluşuyorsa, bu tepkimenin K (denge sabiti), diğer tepkimelerin denge sabitlerinin çarpımına eşittir. DENGEYE ETKİ EDEN FAKTÖRLER Dengedeki bir sisteme dışarıdan herhangi bir etki yapıldığında denge reaksiyonu sağa veya sola kayarak tekrar dengeye gelmek ister. Yani dışarıdan yapılan etkiye ters şekilde etki verir. Buna Le Chatelier prensibi denir. 1. Derişim [*]Tepkime dengede iken kaba X gazı eklemek hangi değişikliklere yol açar.
Basıncın artması hacmin azalması demektir. Basınç artarsa reaksiyon mol sayısı fazla olan taraftan az olan tarafa kayar. Mol sayısı eşit olan reaksiyonlarda basınç - hacim değişiminin dengeye etkisi olmaz. 3. Sıcaklık Sıcaklık k sabitini değiştirir. Denge sabitleri yalnızca sıcaklıkla değişir. Denge tepkimelerinde ısı tıpkı bir madde gibi düşünülmelidir. Ekzotermik reaksiyonlarda ısı sağ tarafa yazıldığından sıcaklık arttırılınca reaksiyon sola kayar. K sabiti küçülür. Endotermik reaksiyonlarda ısı sol tarafa yazıldığından sıcaklık arttırıldığında reaksiyon sağa kayar. K sabiti büyür. Not 1 : Dengedeki bir tepkimeye katalizör kullanılması dengeyi etkilemez. Ancak dengeye ulaşmamış reaksiyonlarda katalizör kullanılması, dengeye ulaşma hızını arttırır. Not 2 : Dengedeki bir reaksiyona, reaksiyona girmeyen herhangi bir madde eklemek dengeyi etkilemez. [img]images/smilies/maxiiismile (11).gif[/img] DENGEYİ KONTROL Herhangi bir anda reaksiyonun dengede olup olmadığının incelenmesi olayıdır. Herhangi bir andaki bulunan derişimler denge ifadesinde yerine yazılır. Bulunan değer Kd'ye eşit çıkarsa sistem dengededir, denilir. Bulunan değer Kd'den büyükse reaksiyon sola doğru işliyor, bulunan değer Kd'den küçükse reaksiyon ürünler yönüne (sağa doğru) işliyor, demektir. Örnek - 2 1 lt'lik bir kapta 2 mol X, 3 mol Y, 1 mol T ve 1 mol Z bulunduğu anda; I. Sistem dengededir. II. Zamanla X ve Y miktarı artar. III. Reaksiyon sağa doğru ilerler. ifadelerinden hangisi ya da hangileri doğrudur? Çözüm Dengeyi kontrol etmek için verilen derişimler yerine konularak bulunan değer K' olsun. Gerçek denge sabiti Kd = 3 olduğundan tepkime sağa doğru kayacaktır. X ve Y miktarları azalacak, Z ve T miktarları ise artacaktır. Buna göre Cevap Yalnız III olur. Şayet K' = Kd olsaydı, sistem dengededir ifadesi doğru olurdu. |
10.Sınıf Kimya Gazların Özellikleri 10.Sınıf Kimya Gazların Yayılma Hızı 10.Sınıf
10.Sınıf Kimya Gazların Özellikleri 10.Sınıf Kimya Gazların Yayılma Hızı 10.Sınıf Kimya Kinetik Teori Gazlar 10.Sınıf Kimya Gazların Kimyasal Reaksiyonlarını Hesaplama 10.Sınıf Kimya Barometre Manometre Gazların Kısmi Basıncı
Moleküllerin birbirleri üzerine çekim uygulamadıkları düşünülen ve kabul edilen gaza ideal gaz denir. İdeal gaz kavramına uyan gazlar pek azdır.(H2, He gibi). Gerçek gazlar ideal gaz kavramından az yada çok saparlar. Gazlar yüksek sıcaklık ve düşük basınçta ideal davranırlar. Barometre : Açık hava basıncını ölçen aletlerdir. Deniz seviyesinde 76 cm Hg sütununun yüksekliğine yada yaptığı basınca 1 atmosfer denir. h yüksekliği kullanılan sıvının cinsine ve atmosfer basıncına bağlıdır. Borunun çapına bağlı değildir. Civa yerine ( d=13,6 gr/cm3) su kullanılsaydı (d=1gr/cm3) okunacak değer, h1.d1=h2.d2 76.13,6 = 1.h2 den h2= 1033 cm yani 10,33 metre olurdu. Bu kadar yüksek bir değerle uğraşmak yerine civa ile daha küçük bir değerle hesap yapmak daha kolaydır. Suyun buharlaşma özelliği bulunduğundan borunun üzerindeki boşluğu doldurarak basıncın yanlış okunmasına sebep olabilir fakat civa metaldir ve kolay buharlaşmaz. Manometre : Kapalı kaplardaki gazların basıncını ölçen aletlerdir. İki çeşittir. 1- Açık uçlu Manometreler :Bu tür manometrelerde sistem atmosfer basıncına açıktır. a) Gazın basıncı atmosfer basıncından Büyükse : Civa açık kolda yükselir ve gazın basıncı atmosfer basıncıyla h yüksekliğinin toplamına eşittir. b) Gazın basıncı atmosfer basıncından küçükse :Civa gaza doğru yükselir. Gazın basıncı, Atmosfer basıncından h yüksekliği çıkarılarak bulunur. c) Gazın basıncı atmosfer basıncına eşitse civa seviyeleri eşit olur. 2-Kapalı uçlu Manometreler: Bu tür manometrelerde sistem atmosfer basıncına kapalıdır. Civa seviyeleri arasındaki fark gazın basıncına eşittir. P ile V ilişkisi: gazların sabit mol sayıda ve sabit sıcaklıkta basınçlarıyla hacimleri ters orantılıdır. P1V1=P2V2 P1/T1=P2/T2 V1/T1=V2/T2 P1/n1=P2/n2 V1/n1=V2/n2 Sıcaklık : Bir maddenin ortalama kinetik enerjisidir. Gaz hesaplamalarında kesinlikle oC ile hesaplama yada yorum yapılmaz. Verilen CC 0K cinsinden sıcaklığa çevrilmelidir. T= t 0C + 273 Farklı iki gazın sıcaklıkları eşitse ortalama kinetik enerjileri de eşittir. Kinetik enerji sadece sıcaklığa bağlıdır. Gazların yayılma hızları molekül ağırlıklarının kareköküyle ters orantılıdır. (Graham Difüzyon Kanunu) Yayılma hızı sıcaklığa ve molekül ağırlığına bağlıdır. İki niceliğin eşit olduğu şartlarda moleküllerin hızları da eşittir. Örneğin sıcaklıkları eşit olan CO2 (44) ve N2O ( 44) gazlarının ortalama hızları birbirine eşittir. Gazların Özkütlesi : 1. N.Ş.A da Özkütle : Normal şartlar altında bir gazın özkütlesi molekül ağırlığının 22,4 e bölünmesiyle bulunur. d= MA/22,4 2. Herhangi bir şarttaki özkütle: İdeal gaz denklemi: PV=nRT (paran varsa ne rahatsın) (P=atm, V=litre R=22,4/273=0,082 T= kelvin cinsinden sıcaklık) PV=m/MA.R.T ve m=d.V dir. m yerine yazılırsa, PV=(d.V/MA).R.T P.MA=dRT Gazların Kısmi basıncı: Karışım halinde bulunan gazların her birinin tek başına yaptığı basınca kısmi basınç denir. Gazların kısmi basınçları toplamı her zaman toplam basınca eşittir. Pt=P1 + P2 + P3 +...............Pn Pgaz= Ptoplam . (ngaz/ntoplam) Gazların kısmi basınçları eşitse mol sayıları da eşittir. Mol sayısı büyük olan gazın kısmi basıncı da büyüktür. Birleşik kaplarda son basıncı bulma: Birleşik kaplarda musluklar açıldıktan sonraki basıncı hesaplamak için, P1V1 + P2V2 + P3V3 + PnVn = PsonVson bağıntısı kullanılır. Gazların Kullanım Alanlarına Örnekler Metan Gaz aletleri test gazı, motor testleri, reaktör soğutucu, yakıt Karbonmonoksit Katalizör geri kazanımı ve indirgeyici atmosfer oluşturmak Propan İtici gaz, yakıt, sınai soğutucu, termostat dolumları Bütan Yakıt, itici gaz, organik kimya sanayi Neon Lambalar, elektron tüpleri, plazma işleri, kriyojenik soğutma Sülfürhekzaflorür Elektrik sanayi, cam izolasyon, kaçak kontrolu Ksenon Aydınlatma, kalibrasyon gazı olarak Kapalı bir kapta bulunan bir gaz karışımında, gazlardan her birinin o kap içerisinde tek başına yaptığı basınca o gazın kısmi basıncı denir. E Gazların kısmi basınçları ile mol sayıları doğru orantılıdır. E Gazların kısmi basınçları toplamı, toplam basınca eşittir. ÖRNEK 7: Kapalı bir kapta eşit kütlede CH4 ve O2 gazları bulunmaktadır. Toplam basınç 600 mmHg olduğuna göre her bir gazın kısmi basıncı kaçar mmHg�dır? (CH4= 16, O2 = 32) ÇÖZÜM: Gazların kısmi basınçları mol sayılarıyla doğru orantılı olduğuna göre bağıntısını yazabiliriz. Bu durumda basınç oranı olduğuna göre toplam basıncın üçte ikisi (�ü) CH4�e üçte biri () O2�ye aittir. Yani 3 mmHg�nın 2 mmHg�sı CH4 1mmHg�sı O2�dir. 200 kat 200 kat 200 kat 600 mm x y x = 400 mmHg y = 200 mmHg 400 mmHg 200 mmHg |
10.Sınıf Kimya Gazların Özellikleri 10.Sınıf Kimya Gazların Yayılma Hızı 10.Sınıf
Gazlarda Molar Hacim 10.Sınıf Kimya Gazların Özellikleri 10.Sınıf Kimya Gazların Yayılma Hızı 10.Sınıf Kimya
Bir maddenin 1 mol ünün hacmine molar hacim denir. Katılar ve sıvıların molar hacimleri maddeden maddeye değişir. Ancak aynı koşullarda bütün gazların molar hacimleri birbirine eşittir.Sıcaklığın 0°C (273 K), basıncın 1 atm olduğu koşullara normal koşullar; sıcaklığın 25 °C (298 K), basıncın 1 atm olduğu koşullara oda koşulları denir. Bütün gazların molar hacimleri, normal koşullar altında (NKA) 22,4 litre, oda koşullarında 24,5 litredir. Buraya kadar öğrendiklerimizi birkaç gaz için şöyle özetlenebilir. 6,02x1023 H2 molekülü = 1 mol H2 molekülü = 2 g = 22,4 L (NKA) 6,02x1023 CH4 molekülü = 1 mol CH4 molekülü = 64 g = 22,4 L (NKA) 6,02x1023 SO2 molekülü = 1 mol SO2 molekülü = 64 g = 22,4 L (NKA) Aynı koşullarda gazların molar hacimlerinin eşit olması, hacimleri eşit olan gazların mol sayılarının eşit olması demektir. Başka bir deyişle aynı koşullarda bulunan iki gazın hacimleri oranı, gazların mol sayıları oranına eşittir. Not: Soy gazların dışındaki gaz halinde bulunan elementler (H2, O2, N2, Cl2…) doğada çift atomlu moleküller halinde bulunur. Bu nedenle oksijen gazının formülü O değil O2, hidrojen gazının formülü H2 dir. Formül Türleri Bileşiklerin formüllerle gösterildiğini biliyorsunuz. Kimyada üç tür formül vardır. Bunlar basit formül, molekül formülü ve yapı formülüdür. Basit formül: Bir bileşiği oluşturan atomların türlerini ve sayıca birleşme oranlarını gösteren formüldür. Basit formüle kaba formül veya ampirik formül de denir. Molekül formülü: Bir bileşiğin bir molekülünü oluşturan atomların türlerini ve gerçek sayılarını gösteren formüldür. Örneğin; benzen molekülü 6C, 6 H atomundan oluşur ve molekül formülü C6H6 dır. Benzende C ve H atomlarının birleşme oranı 6/6 ya da 1/1 dir. C6H6, atomların birleşme oranını gösterecek şekilde (CH) yazılarak bileşiğin basit formülü elde edilebilir. C2H4 ve C3H6 bileşiklerinin basit formülleri aynı olup CH2 dir. (Basit formül) x n = Molekül formülü (n = 1, 2, 3, 4, 5, 6, …) Örneğin; benzen için; (CH) x n = C6H6 oluğundan n=6 dır. Yapı formülü: Bileşiği oluşturan atomların birleşme şekillerini gösteren formüldür. Örneğin; suyun basit ve molekül formülleri H2O, yapı formülü H – O – H tır. Yapı formülü bileşik hakkında en ayrıntılı bilgiyi veren formüldür. Bir bileşikteki atomların cinsi, bağıl birleşme oranları ve bileşiğin kütlece yüzde bileşimi basit formül, molekül formülü veya yapı formülü yardımıyla bulunabilir. Ancak bileşiğin mol kütlesi, molekül formülü veya yapı formülü yardımıyla hesaplanabilir. Bileşiklerin Yüzde Bileşimi Bir bileşiğin 100 gramında bulunan elementlerin kütlelerine, bileşikteki elementlerin kütlece yüzdeleri denir. Örneğin; 100 g CaCO3 bileşiğinde 40 g Ca, 12 g C ve 48 g O vardır. Bileşikteki elementlerin kütlece yüzdeleri; %40 Ca, %12 C ve %48 O dur. 1. X in atom kütlesi Y nin atom kütlesinin iki katıdır. Buna göre XY2 bileşiği için, I. Molekül kütlesi II. Bileşikteki X in kütlece yüzdesi III. NK daki hacmi niceliklerinden hangileri hesaplanabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III 2. Atomik kütle birimi (akb) için verilen, I. Bir tane hidrojen atomunun kütlesi 1 akb dir. II. Bir akb nin gram cinsinden değeri 1/N dir. III. Bir tane karbon atomunun kütlesinin 12/N sidir. ifadelerinden hangileri doğrudur? ( C:12 H: 1 N: Avogadro sayısı) A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 3. Gaz halindeki 1 tane X2 molekülünün kütlesi m gramdır. Buna göre, işleminin sonucu aşağıdakilerden hangisini verir? (N: Avogadro sayısı) A) Bir mol X2 gazının kütlesidir. B) Bir mol X2 gazının NK daki hacmidir. C) X2 gazının N K daki öz hacmidir. D) Bir mol X2 gazının atom sayıdır. E) Bir mol X atomunun kütlesidir. 4. Normal koşullarda 11,2 L hacim kaplayan O2 gazının atom sayısına eşit sayıda atom içeren CH4 gazına ilişkin, I. 0,25 mol dür. II. 0,8 mol H atomu içerir. III. 3,2 gramdır. yargılarından hangileri doğrudur? (C:12 H:1) A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 5. Bir tane XO2 molekülünün kütlesi m gramdır. Buna göre 1 mol O atomu içeren XO2 bileşiği kaç gramdır? (N: Avogadro sayısı) A) m . N B) C) D) E) 2 m.N 6. Normal koşullardaki hacmi ve kütlesi bilinen Cx Hy gazı ile ilgili, I. Atomlar arası molce birleşme oranı nedir? II. Mol kütlesi kaçtır? III. 1 molekülün kütlesi kaç gramdır? sorularından hangileri cevaplanabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) II ve III E) I ve II 7. Azot elementlerinin atom kütlesi 14, Avogadro sayısı N ise; I. 1 tane azot atomu gramdır. II. 1 tane azot molekülü 28 gramdır. III. 1 mol azot atomu normal şartlarda 22,4 litredir. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) II ve III E) I, II ve III 8. Avogadro sayısı 6,02 . 1023 yerine, 6, 02 .1024 alınsaydı oksijen elementinin, I. 1 tane atomunun kütlesi II. 1 mol atomunun kütlesi III. 1 mol molekülünün kütlesi niceliklerinden hangilerinin değeri 10 kat artardı? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) II ve III E) I, II ve III 9. Bir tane N atomunun kütlesi için; I. 14 gramdır. II. 14 akb dir. III. yargılarından hangileri doğrudur? (N : 14) A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) II ve III E) I, II ve III 10. Avogadro sayısı ile ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır? A) 6,02.1023 tür. B) 1 atom gram Co taki atom sayısına eşittir. C) 1 molekül gram CO2 deki molekül sayısına eşittir. D) NK da 11,2 L hacim kaplayan H2 gazındaki atom sayısına eşittir. E) NK da 22,4 L hacim kaplayan O2 deki atom sayısına eşittir. 11. N tane karbon atomunun kütlesi aşağıdaki işlemlerden hangisi ile bulunur? (C: 12) A) B) 12 x N C) D) E) 12. . 2 mol K2 CO3 bileşiğine ilişkin, I. Molekül sayısı II. Mol – atom sayısı III. Atom sayısı nicelikleri, aşağıdaki bağıntılardan hangisinde doğru gösterilmiştir? (N: Avogadro sayısı) I II III A) 2 N 2 x6xN 2 x 6 B) 2x6 2 N 2x6xN C) 2N 2x6 2x6xN D) 2 2x6xN 2x6 E) 2 2x6 2x6xN 13. C elementinin bağıl atom kütlesini hesaplayabilmek için, I. CO2 nin kütlesi II. CO2 nin NK daki hacmi III. O2 gazının molekül kütlesi niceliklerinden en az hangilerinin bilinmesi gerekir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 14. Hidrojen atomunun kütlesi 1, Avogadro sayısı N olduğuna göre, değeri aşağıdakilerden hangisidir? A) Bir H2 molekülünün kütlesi B) Bir H atomunun kütlesi C) Bir gram H2 deki atom sayısı D) Bir gram H2 deki molekül sayısı E) Bir mol H2 deki molekül sayısı 15. I. 6,02.1022 tane O2 molekülü II. 16 g. O2 gazı III. 1, 204 . 1023 tane atom içeren O2 gazı Yukarıdaki O2 gazlarının aynı koşullarda hacimleri arasında nasıl bir bağıntı vardır? (O:16) A) II > III > I B) II > I > III C) III > I > II D) II > I = III E) I = III > II 16. Normal koşullarda 11,2 litresi 14 gram olan X gazı için; I. 1 gramında tane atom vardır. II. 1 molekülün kütlesi gramdır. III. Öz kütlesi 1,25 gr/L dir. yargılarından hangileri doğrudur? (N = Avogadro sayısı) A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 17. 1 mol MgSO4 bileşiği n mol kristal suyu içermektedir (MgSO4 .nH2O). Bileşikteki n ’i bulabilmek için, I. MgSO4 un molekül kütlesi II. H2O nun molekül kütlesi III. H2O nun bileşikteki kütlece yüzdesi verilerinden hangileri bilinmelidir? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 18. İki bileşiğin basit formülleri aynıdır. Bu bileşikler için; I. Molekül formülleri aynıdır. II. Kütlece yüzde bileşimleri aynıdır. III. Bileşikteki elementlerin kütlece birleşme oranları aynıdır. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 19. 2m g XY2 ve m g X2Y4 gazları için; I. Aynı koşulardaki hacimleri II. Aynı koşullardaki öz kütleleri III. İçerdikleri toplam atom sayıları değerlerinden hangileri farklıdır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 20. XY2 ve Z2Y bileşiklerinin eşit kütlelerinin içerdikleri atom sayıları aynıdır. Buna göre bu bileşiklerin; I. Mol kütleleri II. Eşit kütlelerindeki mol sayıları III. Kütlece yüzde bileşimleri niceliklerinden hangileri kesinlikle doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III MOL KAVRAMI İLE İLGİLİ SORULAR Örnek1 : CH4 bileşiğinin yapısındaki C ve H atomlarının kütlece yüzdeleri nedir? Çözüm : CH4’ün mol kütlesini bulalım C’nin atom ağırlığı 12 ve H’nin atom ağırlığı 1 olduğundan 12 + 4 . 1 = 16 gram olarak bulunur. Buradan elementlerin yüzdelerini orantı kurarak bulalım 16 gr. CH4 de 12 gr. C varsa 100 gr’ da x gr. C vardır. X = %75 Bileşiğin kütlece %75’I karbondur. %25’I de Hidrojen olur. Örnek2 : 3 mol NaOH bileşiği kaç gramdır ? (Na:23 , O:16 , H:1) Çözüm: Önce NaOH’nin mol kütlesini bulalım. NaOH= 23 + 16 + 1=40 gram Orantı kurularak 3 mol NaOH’nin kaç gram olduğunu bulalım. 1 mol NaOH 40 gram ise 3 mol NaOH x gramdır. X= 120 gram 3 mol NaOH bileşiğinin 120 gram olduğu bulunur. Örnek 3: 12 gram C3H4 bileşiği kaç moldür? (C: 12 H:1) Çözüm : Önce C3H4 ‘ün 1 molünün ağırlığını bulalım. C3H4 = 3.12 + 4.1 = 40 gram. Orantı kurularak mol sayısı bulunur. 40 gram C3H4 1 mol ise 12 gram C3H4 x moldür. X= 0,3 mol 12 gram C3H4 ‘ün 0,3 mol olduğu bulunur. Örnek 4 : Aşağıdaki bazı bileşikler ve mol kütleleri verilmiştir. Hangisi yanlıştır? (C:12 H:1 ) Bileşik Mol kütlesi A) C3H4 40 B) C4H8 54 C) C2H2 26 D) C2H6 30 Çözüm : Bileşiklerin mol kütlelerini hesaplayalım. C3H4 : 3.12+4.1=40 C4H8 : 4.12+8.1=56 C2H2 : 2.12+2.1 = 26 C2H6 : 2.12+6.1 = 30 Buna göre A,C,D’nin doğru B’nin yanlış olduğu bulunur. Örnek 5 : SO3’ün bileşiğindeki S’nin kütlece % si kaçtır ? (S:32 O:36) A) 20 B) 25 C) 40 D) 60 Çözüm : Önce SO3 ‘ün mol kütlesini bulalım. SO: 32+3.16=80 gram Orantıyla bileşikteki S’nin yüzdesi hesaplanır. 80 gram SO3 de 32 gram S varsa 100 gram SO3 de x gram S vardır. X=%40 olarak bulunur. Örnek 6: C3HX + 4O2 3CO2 + 2H2O Denkleminde bulunan C3HX bileşiğindeki x’in değeri nedir ? A) 1 B) 2 C)3 D) 4 Çözüm : Ürünlerde 2H2O da toplam 4 tane H olduğundan reaksiyona girenlerde 4 H olması için x=4 olmalıdır. Örnek 7 : 6,02.1023 tane FE atomu =1mol FE atomu 6,02.1023 tane H2O molekülü = 1 mol H2O molekülüdür. Örnek 8 : Mol karbon (C) atomu : 6,02.1023 tane C atomu = 1 atom –g C = 12 g. Örnek 9 : 1 mol sodyum (Na) atomu : 6,02.1023 tane Na atomu = 1 atom – gram Na=23 gr Örnek 10 : 1 mol Ca(NO3)2 kaç gramdır ? (Ca= 40 ; N= 14 ; O=16 ) A) 164 B) 150 C) 116 D) 102 Çözüm : Ca(NO3)2 +Toplam = 164 g dır . Örnek 11 : H2O molekülünün bağıl molekül kütlesi H2O = 2.1 + 16 = 18 gram 1 mol H2O molekülü = 6,02.1023 tane H2O molekülü = 1 molekül gram H2O = 18 gram Örnek 12 : 1 mol H2 SO4 kaç gramdır ? ( H=1 , g= 32 , O=16) A) 78 B) 88 C)98 D) 108 Çözüm : H2 SO4 +98 gram Örnek 13 : 8,8 gram CO2 kaç moldür ? (C=12 , O=16 ) A) 0,02 B)0,2 C) 0,3 D) 0,4 Çözüm : CO2 = 12+16.2 = 44 gram 1 mol CO2 44 gram ise x mol CO2 8,8 gram X= 8,8 X= 0,2 mol 44 Örnek 14 : 0,4 mol Fe atomu kaç gramdır ? (Fe= 56 ) Çözüm : 1 mol Fe atomu 56 gram ise 0,4 mol Fe atomu x x= 0,4 . 56 x= 22,4 gram 1 Örnek 15 : 126 g HNO3 içinde kaç mol oksijen atomu bulunur ? (H=1 N=14 O=16) A) 3 B)6 C)9 D) 12 Çözüm : Önce 1 mol HNO3 ‘ün kaç gram olduğunu bulmamız gerekir. HNO3 = 1 + 14 + (3.16) = 15+ 48 = 63 gram 1 mol HNO3 içinde 1 mol H atomu 1 mol N atomu ve 3 mol O atomu bulunur. 63 g HNO3 ‘de 3 mol O atomu 126g HNO3 ‘de x 2 X= 126.3 = 6 63 olduğundan , 6 mol O atomu vardır Örnek 16 : 0,2 mol Ca kaç tane atom içerir ? A) 12,04.1023 B)6,02.1023 C) 3,01.1023 D)1,204.1023 Çözüm: 1 mol Ca 6,02.1023 tane ise 0,2 mol Ca x X=6,02.1023 . 0,2 X=1,204.1023 Örnek 17 : Bakır II sülfat (CuSO4) bileşiğinde Cu’nun kütlece % si kaçtır ? ( Cu= 64 S=32 O=16 ) A)60 B)40 C)20 D) 10 Çözüm : 1 mol CuSO4 = 64+32+(4.16) = 64+32+64 = 160 g dır. 160 g CuSO4 ‘da 64 g Cu varsa 100 g CuSO4 ‘da x vardır X= 100 . 64 = 40 g 160 X=40 g %40 dır. Örnek 18 : Mol Mg atomu, 1 mol S atomu, 4 mol oksijen atomundan oluşan bileşikteki kükürtün kütlece yüzdesi nedir ? ( Mg= 24 ; S= 32 O=16 ) A)26,67 B)53,34 C) 80,01 D) 84 Çözüm : 1 Mol Mg atomu 1 Mol S atomu 1 mol MgSO 4 tir 4 mol O atomu 1 mol MgSO 4 = 24 + 32 + (4.16) = 24+32+64 = 120 g dır. 120 g MgSO 4 da 32 g S atomu varsa 100 g MgSO 4 de x vardır X=100.32 = 3200 = 26,67 S 120 120 O halde kükürtün kütlece yüzdesi % 26,67 dir. Örnek 19 : 1 mol H2 ile 1 mol H2O’nun aşağıda verilen hangi özellikleri aynıdır ? A) Mol kütleleri B)Molekül Sayıları C) Atom sayıları D) Molekül Yapıları Çözüm : Cevap B Örnek 20 : 160 gr SO3 bileşiğinde kaç mol oksijen atomu vardır? ( S=32 O=16) Çözüm : SO3 = 32 + (16.3) = 32 + 48 = 80 1 SO3 80 gr ise x SO3 160 gr X= 160 = 2 80 Oksijeni sorduğundan ; 2.3 = 6 mol oksijen atomu vardır. Örnek 21 : 4 mol C2H6 kaç gramdır ? ( H=1 C=12 ) Çözüm : C2H6 = 12.2 + 6.1 = 30 1 mol C2H6 30 gram ise 4 mol C2H6 x gramdır 4. 30 = 120 gram Örnek 22 : Aşağıdaki bileşiklerden hangisinin molekül ağırlığı yanlış hesaplanmıştır ? A) CH3OH = 32 B) C2H5OH = 56 C) CH3COOH = 60 D) C4H10 =58 Çözüm : Cevap B çünkü ; C2H5OH= 24+(1.5)+16+1= 46 çıkar. Örnek 23 : 10 gram C2H6 kaç moldür ? ( C=12 , H=1 ) Çözüm : C2H6 = (12.2)+(1.6)= 24+6=30 1 mol C2H6 30 gram ise x mol C2H6 10 gram dır x= 10 1 tür. 3 Örnek 24 : Fe2O3 bileşiğinde oksijenin yüzdesi nedir ? Çözüm : Fe2O3 = (56.2)+(16.3)=160 160 g Fe2O3 de 48g O varsa 100 g Fe2O3 x vardır X= 100.48 = 4800 = %30 160 Örnek 25 : H2O bileşiğinde oksijen yüzdesinin hidrojen yüzdesine oranı aşağıdakilerden hangisidir? ( H= 1 , O = 16) Çözüm : H2O = (1.2)+16 = 18 H2 = 2 O = 16 2 = 8 Örnek 26 : 3 mol CO2 kaç tane oksijen atomu içerir ? Çözüm : 1 mol 6,02.1023 3 mol x x= 3 . 6,02.1023 =18,06.1023 eder. Oksijen atomunu sorduğu için ; 18,06.1023 . 2 = 36,12.1023 eder. Örnek 27 : 0,2 molü 9,2 gram olan bileşiğin formülü aşağıdakilerden hangisidir ? (N=14 O=16) A) N2O B)NO C) NO2 D) N2 O3 Çözüm : Cevap C NO2 = 14+(16.2) = 14+32 = 46 0,2 molü 9,2 gram ise 1 molü x X= 9,2 = 46 gram 0,2 Örnek 28 : 1 mol Ca3(PO4)2 bileşiği kaç gramdır ? (Ca : 40 , P:31, O=16 ) Çözüm : Ca3(PO4)2 = (40.3)+(31.2)+(16.4).2 = 120+62+64.2 = 120+62+128 = 310 gram Örnek 29 : Bir tane O2 molekülünün kütlesi kaç gramdır? Çözüm : Mol kütlesi : 2.16=32 gramdır. 6,02.1023 tane O2 molekülü 32 gram ise 1 tane O2 molekülü X X= 32 = 5,316.10-23 g/molekülüdür. 6,02.1023 Örnek 30 : 3,01 . 1021 tane NH3 molekülü kaç moldür ? Çözüm : 6,02.1023 tane molekül içerir 6,02.1023 tane molekül 1 mol ise 3,01. 1021 tane molekül x mol X= 3,01 . 1021 = 5.10-3 moldür 6,02.1023 Örnek 31 : 18,06.1022 tane oksijen atomu içeren NaNO3 kaç moldür ? Çözüm : 3.6,02.1023 . 1023 tane O atomu içerir. 12 mol O atomu içerdiğinde 1 mol ise 3 mol O atomu içerdiğinde x mol X= 3 = 0,25 moldür. 12 Örnek 32 : 3 mol oksijen atomu içeren Al2(SO4)3 bileşiği kaç moldür ? Çözüm : 3 . 6,02.1023 tane O atomu içerdiğinde 1 mol ise 18,06 . 1022 tane O atomu içerdiğinde x mol X= 18,06 . 1022 = 0,1 moldür. 3.6,02.1023 Örnek 33 : N .Ş .da 5,6 litre hacim kaplayan SO2 gazı kaç moldür ? Çözüm : N .Ş .da hacmi 22,4 litredir. 22,4 litresi 1 mol ise 5,6 litresi x mol X= 5,6 = 0,25 moldür. 22,4 Örnek 34 : N .Ş .da 4,48 litre hacim kaplayan C2H6 gazı ; Kaç moldür ? Kaç tane molekül içerir? Kaç gramdır ? Kaç tane C atomu içerir ? ( C : 12 H:1 ) Çözüm : a. n= V n= 4,48 n=0,2 moldür. 22,4 22,4 b. 22,4 litresi 6,02 . 1023 tane molekül içerirse 4,48 litresi x tane molekül X= 4,48 . 6,02.1023 = 1,204 . 1023 tane molekül içerir. 22,4 c. 22,4 litresi 30 gram ise 4,48 litresi x gram X= 4,48 . 30 = 6 gramdır. 22,4 d. 22,4 litresi 2. 6,02. 1023 tane C atomu içerirse 4,48 litresi x tane C atomu X= 4,48 . 2 . 6,02.1023 22,4 X= 0,4 . 6,02.1023 tane C atomu içerir. Örnek 35 : X ve Y elementlerinin oluşturduğu X2Y ve XY2 bileşiklerinin mol kütleleri sırasıyla 62 ve 55 dir. X ve Y’nin atom kütleleri kaçtır ? X Y A) 16 23 B) 23 16 C) 23 12 D) 12 23 E) 12 16 Çözüm : X2Y=62 XY2 =55 İse 2X+Y=62 X+2Y=55 olur ve buradan X=23 Y= 16 olarak hesaplanır. Örnek 36 : 1 mol XI’nın kütlesi, 1 mol CX4’ün kütlesinin 8 katı ise X’in atom kütlesi kaçtır ? Çözüm : XI= 8 X + 127 = 8 (12+4x) X=1 Örnek 37 : Aşağıda iki bileşiğin 0,2’şer mollerinin kütleleri verilmiştir. X2Y= 6,8 gram X2YZ4 = 19,6 gram Buna göre, Z’nin bir molü kaç gramdır? Çözüm : Bileşiklerin birer mollerinin kütleleri bulunur. X2Y= 34 X2YZ4 = 98 Taraf tarafa çıkarılırsa 4Z= 64 Z=16 Örnek 38 : Aynı bir M metalinin oksijen ile yaptığı oksit bileşikleri M2O3 ve MO2’dir. Bu bileşiklerin 0,5’er mollerinin kütleleri arasında 34 gramlık fark bulunduğuna göre M’nin atom kütlesi kaçtır? (O:16) Çözüm : Bileşiklerin birer mollerinin kütleleri arasındaki fark 68 gram’dır. M2O3 - MO2 =68 M+16 =68 M=52 Örnek 39 : 1,6 gram M metali tamamen oksitlendiğinde oluşan bileşiğin kütlesi 2,0 gram olduğuna göre bileşiğin basit formülü nedir ? (M:64 O:16) Çözüm : Oksit MxOy şeklinde düşünülürse ; X= 1,6/64 = 0,025 Y= 0,4/16 = 0,025 M0,025 . O0,025 MO olarak bulunabilir . Örnek 40 : Kütlesi 1,04 gram olan M metali oksijen ile tamamen yakıldığında kütlesi 1,52 gram oluyor. Buna göre yanma sonucu oluşan oksit bileşiğindeki M metal atomunun değerliği kaçtır ? (M:52 O:16 ) Çözüm : M metali yakıldığında oluşan oksit 1,52 gram ise; oksidin yapısında 1,04 gram M 0,48 gram oksijen vardır. x.52/y.16=1,04/0,48 x/y = 2/3 Oksit M2O3 tür . M atomunun değerliği (+3) olarak bulunur. Örnek 41 : Metalleri ametallerden ayıran en önemli özellik hangisidir ? Çözüm : Elementler metaller ve ametaller olmak üzere ikiye ayrılırlar. Metalleri, ametallerden ayıran en önemli özellik,elektriksel iletkenliktir. Metaller, yapısındaki serbest elektronların örgü boşluklarındaki hareketi ile elektrik akımı iletirken ametaller iletmez. |
Powered by vBulletin®
Copyright ©2000 - 2025, Jelsoft Enterprises Ltd.