Düzensiz Sıkı Bağ Doku
 

Düzensiz sıkı bağ doku

Düzensiz sıkı bağ doku; kalın demetler oluşturan kollajen fibrillerin farklı yönlere doğru yerleşim gösterdiği ve dağınık halde bulunduğu dokudur. Elastik fibriller de ağ şeklinde bir yapı göstererek bu dokuyu destekler. Zemin maddesi düzenli sıkı bağ dokusuna göre daha az yoğunluktadır. Hücreler, yoğun olarak bulunan fibrillerin arasından zorlukla ayırt edilirler. Farklılaşmamış mezenşimal hücreler ve makrofajlar dokuda bulunan hücrelerdir. Düzensiz sıkı bağ dokusu, dermiste,birçok organın kapsülünde, sinirlerin etrafındaki kılıfta, idrar yollarını döşeyen epitelin altında ve vücudun birçok bölgesinde yer alır.



Mezenşimal bağ doku

Mezenşimal bağ doku; embriyoda ilk olarak görülen bağ dokusu çeşididir.
Bu yüzden embriyonik bağ dokusu ya da mezenşim de denir. Erişkinlerde bulunmaz, ancak destek dokularda dağınık haldeki mezenşimal hücreler hasarlanma durumlarında doku onarımını sağlarlar. Küçük, mekik ya da yıldız şekilli hücreler, ince sitoplazmik uzantılarıyla birbirleriyle iletişim kurarak embriyoda ağ şeklinde bir yapı gösterirler. Hücresel iletişim bölgeleri neksuslardır. Hücreler, kollajen fibril içeren yapışkan hücrelerarası madde içersinde yer alır. Hızlı bölünme, yüksek farklılaşma özellikleri vardır. Bağ dokusu, kan dokusu, kıkırdak dokusu, kemik dokusu, kas dokusu, ürogenital sistem ve vücut boşluklarını döşeyen seröz zarları oluşturur.




Muköz bağ doku

Muköz bağ doku; embriyoda göbek kordonunda bulunan, çok zemin maddesi içeren bir bağ doku çeşididir.
Jöle kıvamındaki zemin maddesine göbek kordonunda Wharton peltesi denir. Zemin maddesi arasında ince kollajen fibriller yer alır, kollajen fibril miktarı fetus büyüdükçe artar. Gerçek hücreler; fibroblastlardır. Muköz bağ doku; dişi pulpasında, horozibiğinde ve maymunların eşey derisinin hipodermisinde az da olsa bulunur.






Gevşek bağ dokusu



Gevşek bağ doku, embriyo gelişmesine devam ederken, diğer dokular oluştuktan sonra kalan mezenşimden meydana gelir. Diğer dokuların aralarını dolduran, deriyi organlara bağlayan, kas aralarındaki boşlukları dolduran, epiteli içerdiği kan damarlarıyla besleyen ve solunum ve sindirim sistemindeki muköz zarları oluşturan dokudur. Seröz zarların yapısında bulunur. Yapısında en çok fibroblast hücreleri bulunmakla beraber, mezenşimden farklılaşan ya da kandan geçen makrofajlar, mast hücreleri, yağ hücreleri ve plazma hücreleri de yapısında yer alır. Süngerimsi bir yapıda olan dokuda içlerinde az miktarda zemin maddesi bulunan boşluklar vardır. Bu boşluklara areola, boşluklu dokuya ise, areolar doku denir. Areolar doku, gevşek bağ dokusu ile aynı anlamda kullanılabilmektedir. Kollajen, elastik fibriller daha yoğun olmakla beraber, retiküler fibriller de zemin maddesinde bulunmaktadır.

Sıkı bağ dokusu

Sıkı bağ dokusu; gevşek bağ dokusundan içerdiği fibrillerin, hücrelere ve zemin maddesine göre daha fazla olmasıyla ayrılır. Dokuda en çok bulunan hücre fibroblastlardır. Bağ dokuda bulunan serbest hücreler genellikle bulunmaz. İki çeşidi vardır:

• Düzenli sıkı bağ dokusu
• Düzensiz sıkı bağ dokusu

Düzenli sıkı bağ doku

Düzenli sıkı bağ doku; yapısındaki kollajen fibriller düzenli ve paralel demetler halindedir. Yoğun ve düzenli yerleşmiş fibril demetleri dokuda büyük yer kaplar. Kasların kemiklere bağlanma yerleri olan tendonların yapısı sıkı bağ dokusundadır. Tendondaki fibriller eğilip, bükülebilir ve çekmeye karşı dayanıklıdır. Kemikleri kemiklere bağlayan ligamentlerde de kollajen fibriller ve elastik fibriller bulunur. En çok; fasiya (kasların üstünü örten bağ dokusu kılıfı), aponörozlar (kasları kaslara bağlayan yoğun kollajen fibrillerden oluşan bağ dokusu örtüsü), periosteum (kemik zarı), sklera (gözakı) gibi yerlerde bulunur.


Düzensiz sıkı bağ doku

Düzensiz sıkı bağ doku; kalın demetler oluşturan kollajen fibrillerin farklı yönlere doğru yerleşim gösterdiği ve dağınık halde bulunduğu dokudur. Elastik fibriller de ağ şeklinde bir yapı göstererek bu dokuyu destekler. Zemin maddesi düzenli sıkı bağ dokusuna göre daha az yoğunluktadır. Hücreler, yoğun olarak bulunan fibrillerin arasından zorlukla ayırt edilirler. Farklılaşmamış mezenşimal hücreler ve makrofajlar dokuda bulunan hücrelerdir. Düzensiz sıkı bağ dokusu, dermiste,birçok organın kapsülünde, sinirlerin etrafındaki kılıfta, idrar yollarını döşeyen epitelin altında ve vücudun birçok bölgesinde yer alır.


Elastik bağ doku


Elastik bağ doku; bol miktarda elastik fibril demetlerinin bulunduğu dokudur.
Elastik fibril demetleri paralel şekilde ya da birbirleriyle ilişkili ağlar şeklinde yapılar oluştururlar. Fibrillerin arasında fibroblast hücreleri ve kollajen fibriller bulunur. Elastik bağ doku; omurgada omurlar arasındaki bağlarda, içi boşalabilen organların duvarlarında, kalbin bazı bölgelerinde ve solunum yollarında kısmen bulunur.



Retiküler bağ doku


Retiküler bağ doku; çoğunluğu retiküler fibrillerden oluşan, bunları sentezleyen retiküler hücreler ve ince kollajen fibril ağları bulunduran bağ dokusu çeşididir.
Bulunduğu organlara destek verir. Karaciğer sinuzoitleri etrafında, timus, lenf, dalak ve hemopoietik organlarda retiküler bağ dokusuna rastlanır.


Pigment doku


Pigment doku; pigment hücrelerinin (melanositler) vücutta yoğun olarak bulunduğu yerlerdeki bağ dokusuna denir. Özellikle belirli yerlerde yerleşim gösterir. Bunlar; gözün retinası ve irisinde yoğun olarak, deride ve pia materde daha az yoğunlukla bulunur. Soğukkanlı hayvanların derilerinde bölge bölge koyuluklar oluşturur. Hücrede, özellikle çekirdek yakınında yer alarak DNA'yı zararlı UV ışınlarına karşı korur.

Yağ doku


Yağ dokusu ya da Adipöz doku; omurgalılarda kısmen retiküler bağ dokudan, kısmen gevşek bağ dokudan meydana gelir. Dokuyu meydana getiren; mezenşimal hücrelerden farklılaşan yağ hücreleri; lipoblastlar (ya da adipositler)dir. Oluşan genç lipoblastların bir kısmı fibroblastlara, bir kısmı ise kübik epitel hücrelerine benzer. Bu evrede hücre içinde yağ birikimi görülmez. Bu hücreler önce etraflarına bazal laminayı sentezler, daha sonra iki farklı yağ dokusunu oluşturmak üzere farklılaşırlar. Bunlar:

• Tekdamlalı yağ dokusu (Beyaz yağ dokusu)
• Çokdamlalı yağ dokusu (Kahverengi yağ dokusu)dur.

Yağ dokusu, yağın trigliserit şeklinde depolandığı özelleşmiş bağ dokusudur. Yağ, yoğun besin alımı sırasında birikir, açlık sırasında yağ doku yağ asitlerini bırakarak, enerji gereksinimini karşılar. Normal ağırlıktaki bir insanda toplam vücut ağırlığının %10-15'i kadar yağ bulunur. Bu 40 günlük enerjiyi karşılayabilir. Yağın kullanılması halinde, oluşan hücre boşluklarına su dolar. Vücuttaki yağın %50'si hipodermiste, %10-15'i omentum ve mezenterde, %5-8'i kaslarda, %12'si böbreklerde, %15-20'si ise üreme organları etrafında yer alır. Yağ dokunun önemli görevleri; vücutta yağın yedek besin olarak depo edilmesi, organların, vücut parçalarının birbirlerine karşı kayganlığını sağlamak, mekanik etkileri önlemek, suda yaşayan memelilerde ısının korunması sağlamak ve derinin kurumasını önlemedir. Balıklarda kas içersine yağ depolanabilir. Bu eşeysel üretimde ya da göç sırasında gerekli duyulan enerjiyi sağlamak için kullanılır. Yırtıcı balıkların etleri yağda çözünmüş karotinoidlerden dolayı turuncu renkli görülür. Böceklerde trakenin bazı kısımlarında yağ küçük damlacıklar halinde birikir.

İnsanlarda Yağ Dokusu

Toplam vücut ağırlığının kadınlarda % 22 si, erkeklerde % 15 i yağ dokusundan oluşur. Bu oran yaş ilerledikçe değişir. Erkekler 45-50 yaşlarında, kadınlar 60 yaşlarında en yüksek yağ oranına sahip kilolarına ulaşıyor. Kadınlarda yağlar çoğunlukla kalça, karın ve bacak bölgesinde, erkeklerde ise karın ve bel bölgesinde birikiyor. İnsanın normal kilosu hücre içinde biriken yağ dokusuyla ilişkilidir. Bu miktar, yaşam şartları ve kişinin metabolizması ile belirlenir. Vücut, vital fonksiyonlarının devamlılığını sürdürebilmek için aldığı ve harcadığı enerjiyi dengede tutar.