Pakistan
 

http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1255466799


Pakistan
Pakistan İslam Cumhuriyeti

Ülkenin Resmi Tam Adı: Pakistan İslam Cumhuriyeti

Kısa Şekli : Pakistan

Eski Adı: Batı Pakistan

Yönetim biçimi: Başkanlık Tipi Cumhuriyet

Başkenti: Islamabad

İdari Bölümleri: 4 eyalet, 1 bölge, 1 başkent bölgesi; Balochistan, Federal yönetim Bölgesi, Islamabad Başkent Bölgesi, North-West Frontier Province, Punjab, Sindh

Bağımsızlık Günü: 14 Ağustos 1947 (İngiltere'den)

Milli Bayramları: Cumhuriyet Günü, 23 Mart (1956)

Anayasası: 10 Nisan 1973

Üye Olduğu Uluslararası Örgüt ve Kuruluşlar: AsDB (Asya Kalkınma Bankası), C (beklemede), CCC (Gümrük İşbirliği Konseyi), CP, ECO (Ekonomik İşbirliği Örgütü), ESCAP (Asya ve Pasifikler Ekonomik ve Sosyal Komisyonu), FAO (Tarım ve Gıda Örgütü), G-19, G-24, G-77, IAEA (Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı), IBRD (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası), ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü), ICC (Milletlerarası Ticaret Odası), ICFTU (Uluslararası Serbest Ticaret Birlikleri Konfederastonu), ICRM (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi), IDA (Uluslararası Kalkınma Birliği), IDB (İslam Kalkınma Bankası), IFAD (Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu), IFC (Uluslararası Finansman Kurumu), IFRCS (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Toplulukları Federasyonu), IHO (Uluslararası Hidrografi Örgütü), ILO (Uluslarası Çalışma Örgütü), IMF (Uluslararası Para Fonu), IMO (Uluslararası Denizcilik Örgütü), Inmarsat (Uluslararası Denizcilik Uydu Teşkilatı), Intelsat (Uluslararası Telekomünikasyon ve Uydu Örgütü), Interpol (Uluslararası Polis Teşkilatı), IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi), IOM (Uluslararası Göçmen Teşkilatı), ISO (Uluslararası Standartlar Örgütü), ITU (Uluslararası Haberleşme Birliği), MINURSO (BM Bati Sahra Referandum Misyonu), MONUC (BM Kongo Operasyonu), NAM, OAS (gözlemci), OIC (İslam Konferansı Örgütü), OPCW (Kimyasal Silahları Yasaklama Organizasyonu), PCA (Daimi Hakemlik Mahkemesi), SAARC (Güney Asya Bölgesel işbirliği Teşkilatı), UN (Birleşmiş Milletler), UNAMSIL (BM Sierra Leone Misyonu), UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı), UNESCO (Eğitim-Bilim ve Kültür Örgütü), UNHCR (BM Mülteciler Yüksek Komiserliği), UNIDO (Endüstriyel Kalkınma Örgütü), UNIKOM (BM Irak-Kuveyt Gözlem Misyonu), UNMIBH (BM Bosna Hersek Misyonu), UNMIK (BM Kosova Geçici Yönetimi), UNMOP (BM Prevlaka Gözlem Misyonu), UNOMIG (BM Gürcistan Gözlem Misyonu), UNTAET (BM Doğu Timor Geçiş Yönetimi), UPU (Dünya Posta Birliği), WCL (Dünya Emek Konfederasyonu), WFTU (Dünya İşçi Sendikaları Federasyonu), WHO (Dünya Sağlık Örgütü), WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı), WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü), WToO (Dünya Turizm Örgütü), WTrO (Dünya Ticaret Örgütü)
Güney Asya’da (20° 46’ - 36° 55’) kuzey enlemleri ve (60° 52’-92°41’) doğu boylamları arasında yeralan, doğusunda Hindistan, batısında Afganistan veİran, kuzeydoğusunda Çin ve güneyinde Umman Denizi ile komşu olan bir ülke.

Târihi

Pakistan Devleti, yirminci yüzyılda kurulmuş genç bir devlettir. Pakistan’ın 15 Ağustos 1947 yılından evvelki târihi Hindistan ile aynıdır. (Bkz. Hindistan)
“Pakistan” adı ilk olarak, İngiltere’de öğrenim gören Müslüman öğrenciler tarafından 1940 yılında ortaya kondu. Pakistan, Pencap, Afgan, Keşmir, Sind ve Belucistan isimlerinin başharflerinin yanyana gelmesinden meydana gelip, mânâ itibariyle “temiz ülke” demektir. Hindistanlıların, İngilizlerin egemenliğinden kurtulmaya çalıştıkları sırada, bölgedeki Müslümanlar birleşerek 1947 yılında bir dominyon kurdular. Bu dominyon, İngiliz Milletler Cemiyetine dâhil durumdaydı. Bu yıllarda Pakistan liderliğini M. Ali Cinnah yürütmekteydi.

Pakistan 1956 yılında cumhûriyet oldu. İki yıl sonra General M. Eyüb Han darbe yaparak idâreyi ele geçirdi. 1960 yılında ve 1965’te yeniden başkan seçildi. Bunun 1969 yılında istifâ etmesi üzerine Doğu Pakistan’da ayaklanmalar başgösterdi. Daha sonra General Ağa M.Yahya Han idâreye el koydu. İdâreyi ele alır almaz ülkede sıkıyönetim îlân etti. 1970 seçimleri sonucunda Doğu Pakistan, Avamî Partisi büyük çoğunluk elde etti. Fakat seçimlerden bir yıl sonra Yahya Han, Millet Meclisini dağıttı. Bunun üzerine ülkede grevler ve isyanlar artmaya başladı. Bundan dolayı hükümet kuvvetleri Doğuya taarruzlar tertipledi.

Fakat çok geçmeden Hindistan’dan kuvvet desteği alan doğulular, bağımsızlıklarını îlân ederek Bangladeş Devletini kurdular. Ayrıca çarpışmalar kesilmedi. Binlerce insan öldürüldü. 10 milyonu aşkın Doğulu Hindistan’a göç etti. Nihâyet Pakistan-Hindistan Harbi patlak verdi. Doğu Pakistan’daki, Pakistan birlikleri kuşatılınca, ateş-kes imzâlandı. Her iki taraf da birliklerini geri çekti. İki ülke arasındaki münâsebetler 1976 yılında yeniden normal hâle getirildi.

Bu esnâda Pakistan başkanlığına, Pakistan Halk Partisi Başkanı Zülfikâr Ali Butto geldi. 1973 yılında yeni bir anayasa kabul edildi. Pakistan, bundan böyle “Federal İslâm Cumhûriyeti” adını aldı. Butto, aynı yıl Başbakan oldu.

1977 yılının Haziran ayında, General Ziyâ-ül Hak, askerî bir ihtilâlle idâreye el koydu. Butto başbakanlıktan alındı. Evvelce, Butto’nun siyâsî muhâlifi öldürüldüğünden, ihtilâl sonrası Butto, bu suçtan mesul tutuldu. 1974 yılında işlenmiş bulunan bu cinâyet sebebiyle, Butto 1979 yılında îdâm edildi. Bunun üzerine Pakistan-ABD münâsebetleri gerginleşti. Bu hadiselerden sonra halk Amerikan üslerine ve görevlilerine tepki gösterdi. 1981 yılında Sovyet Rusya’nın Afganistan’ı işgâli üzerine, ABD Pakistan ile anlaşmak mecburiyetinde kaldı. İki ülke arasında altı yıllık askerî ve ekonomik yardım programı hazırlanarak imzâlandı.

Afganistan işgâli iki milyon civârında Afganlının, Pakistan’a göç etmesine sebep oldu. 1988 Ağustosu’nda esrârengiz bir uçak kazâsında devlet Başkanı General Muhammed Ziyâ-ül-Hak’ın ölmesi üzerine yerine Gulam İshak Han geçti. Yapılan seçimleri sol eğilimli Pakistan Halk Partisi kazandı ve Müslüman bir devletin ilk kadın başbakanı olarak Benâzir Butto hükûmeti kurdu. Bâzı yolsuzluklar ve iç asâyişin sağlanmaması üzerine Devlet başkanı Gulam İshak Han 1990’da Benazir Butto’yu görevden alarak yerine Nevaz Şerif’i başbakanlığa atadı. 1993’te yapılan seçimleri kazanan Benâzir Butto tekrar başbakanlığa getirildi.


http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1255466847

Fizikî Yapı

GüneyAsya’da yeralan Pakistan, yaklaşık olarak 803.943 km2lik bir yüzölçüme sâhiptir. Normal olarak dört ana bölgeye ayrılır; Pencab, Sind, Belucistan ve Kuzeybatı Sınır Bölgesi.
Pakistan’ın büyük bir bölümü dağlık arâzidir. Kuzeydeki dağlar oldukça yüksek ve karlıdır. 7700 m yükseklikteki Tiriş Mir Dağı ülkenin en yüksek noktasıdır. Batı bölgeler, İran Yaylasının bir devamı olup, bir seri yayla ile doludur. Bölgenin etrafı dağlarla çevrili durumdadır. İran Yaylası çoğunlukla çıplak ve kurak, bazı bölgeler ise sulaktır. Pakistan


Fizikî Yapısı içinde en önemli göze çarpan husus İndus Nehridir. Pakistan’ın ikinci çölü, Pencab bölgesindeki Tar Çölüdür. Pakistan’ın kuzey dağlarının tamâmı ormanlık bir arâzidir.

İklim

Pakistan iklimi, umûmiyetle sıcak ve kuraktır. Fakat çoğu yerde hava sıcaklığı geniş ölçüde değişmektedir. Dağlarda sıcaklık yüksekliğe bağlı olarak değişir. Dolayısıyla bütün Pakistan’da bölgeler kutup iklimi veya aşırı sıcak iklim arasında değişebilen iklime sâhiptir. Yaylalarda ise hava sıcaklığı, mevsimden mevsime çeşitli farklılıklar gösterir. Haziran ayında hemen hemen 46°C’yi bulan hava sıcaklığı ocak-şubat aylarında 4°C’ye kadar inebilir.

Kuzey bölgeler çoğunlukla yağış alan sahalardır. Dolayısıyla Himalayalar bölgesinin güneyinde ormanlık alanlar mevcuttur. Batı Pakistan ise umûmiyetle yeşil alanlarla doludur. Güneyde Makran kıyı bölgesi, Karaçi ve Haydarabad Okyanus iklimi tesiri altındadır.

Tabiî Kaynaklar

Pakistan’ın yeraltı kaynakları fazla zengin değildir. Daha çok tabiî gaz ve demir filizi mevcuttur. Bundan başka kömür, petrol, kromit, kireçtaşı ve alçıtaşı da bulunmaktadır.
Pakistan’ın, kuzey bölgeleri ve buradaki dağlar tamâmen ormanlık alanlardır. Bu ormanlarda çok çeşitli vahşî hayvanlar yaşamaktadır. Leopar, siyah ayı, kahverengi ayı ve ayrıca Sibirya dağkeçisi bulunur. Bu bölgelerde mavi koyun da yetiştirilir. Yaylalık sahalarda ve batı bölgelerde geyik, ayı, çakal, sırtlan, vahşî cins kediler ve çok çeşitli sürüngen ve kemirgen hayvanlar mevcuttur. Ülkenin umûmiyetle bitki örtüsü ormanlık ve çayırlıktır. 100’den fazla türde kuşa, bu yeşil sahalarda çok rastlanmaktadır.

Pakistan’ın, yer üstü kaynaklarının en önemlisi İndus Nehridir. Tibet bölgesinden doğar, Süleyman Bölgesi ve Tar Çölünün arasındaki bölgede, kuzeyden gelen iki ana kol birleşir veİndus Nehrini meydana getirir. Bu kollardan batıda olanı esas olarak Tibet’ten doğar, Hayber Geçidinin doğusunda ve Sayda’nın güneyinde Swat Suyu ile birleşir, Pencap üzerinden İndus Nehrine katılır. Doğu kolu ise Sutley, Ravi, Cenab ve Jelum (veya Şelum) nehirlerinin birleşmesinden meydana gelmiştir. Geçtiği yerlere verimlilik getiren İndus Nehri, Sukkur’da üç kola ayrılır ve Haydarabad’ın güneyinde ve Karaçi’nin doğusunda geniş bir delta meydana getirerek Umman Denizine dökülür.

Nüfus ve Sosyal Hayat

Pakistan, yaklaşık olarak, 130.129.000 nüfûsa sâhiptir. Yıllık nüfus artış oranı ortalama olarak % 3 dolaylarındadır. Nüfus yoğunluğu ise 148 civârındadır (1993).
Pakistan nüfûsunu umûmiyetle Pencablılar meydana getirir. Nüfûsun üçte ikisine yakın bir bölümünü teşkil ederler.
Pencablı Pakistanlılar nüfusun % 66’sını meydana getirirken, geri kalan nüfusu Puştular (İranlılar), Sindliler, Urdular ve Beluciler teşkil etmektedir. Bunlardan en kalabalık olanı Sindliler nüfusun % 13’ünü ve diğerleri de sırasıyla İranlılar % 8’ini, Urdular % 7,5’ini ve Beluciler % 2,5’ini meydana getirirler. Çok az sayıda diğer küçük gruplar da mevcuttur. Sovyet işgâlinden sonra 1,5 milyona yakın Afganistanlı mülteci, Pakistan’a göç etmiştir. Bunların büyük kısmı hâlâ Pakistan’da yaşamaktadır.


Nüfûsun % 70’i kırlık sahalarda ve % 30 kadarı da şehirlerde yaşar. Başşehir İslâmabad yaklaşık 250.000 nüfûsa sâhiptir. Şehir, Himalaya Dağlarının yeşil tepeleriyle çevrilidir. Deniz seviyesinden yaklaşık 600 m yukardadır. Pakistan’ın diğer büyük şehirleri Karaçi, Lahor, Ravalpindi, Haydarabad, Multan ve Peşaver olup hepsi İslâmabad’dan daha kalabalık nüfûsa sâhiptir. Karaçi, Pakistan’ın en büyük ve en gelişmiş şehri olup nüfûsu 5.208.132’dir. Milletlerarası havaalanı mevcuttur. Ülkenin eğitim ve öğretim sahasında önde gelen şehirlerinden biridir. Karaçi’nin kuzeyinde yer alan Haydarabad diğer bir gelişmiş şehir olup, özellikle kutu tipi binâlarıyla dikkati çeker. Pencab bölgesinin başşehri durumundaki Lahor bir endüstri ve ticâret merkezidir.

Pakistan halkı, umûmiyetle Urdu dilini konuşur. Urdu dili Osmanlı idâresinin Asya’ya yayılması sıralarından îtibâren buralarda teşekkül etmiştir. Osmanlıordusu bölgeye geldiğinde Osmanlıca konuşurdu. Bölge halkı, askerin konuşmasına ordu dili, dedi ve dilin ismi biraz daha değişerek bugünkü adını aldı. Pakistan, uzun yıllar İngiltere zulmü altında kaldı. Bütün devlet dâirelerinde ve hükümet işlerinde Hindistan’da olduğu gibi İngilizce kullanılırdı. Bu yüzden İngilizce resmî dil hâline gelmiştir. Halkın çoğu İngilizce bilmektedir.

Pakistan halkının % 99’una yakın bir bölümü Müslümandır. Pakistan, Hindistan’da yaşamış ve zamanla güçlenmiş olan Müslümanların, Hindistan’dan ayrılarak kurdukları bir devlettir. Ülke hayâtına her bakımdan İslâmiyet hâkimdir.

Kardeş Müslüman ülke Pakistan’ın, çoğu âdetleri Türk âdetlerine benzemektedir. Halkın yediği yiyecekler ve pişirdiği yemekler hemen hemen Türkiye’dekinin aynısıdır. Giyim eşyâsı, ev eşyâları ve dînî günler gibi birçok özellikler Türkiye ile benzerlik arz eder.
Eğitim ve öğretim oranı % 30 dolaylarındadır. 5-19 yaş arası gençlerin % 40’ından fazlası okula gitmektedir. Okullar çoğunlukla devlet kontrolündedir. Ülkede 12 üniversite vardır. Karaçi Üniversitesi meşhurdur.

Siyâsî Hayat

Mahallî idâre bakımından Pakistan Federal başşehirli 4 bölgeye ve kabile sahalarına ayrılmıştır. 14 Ağustos 1947’de bağımsızlığını kazanmış olan Pakistan, esas olarak bir Federal İslâm Cumhûriyetidir. İki meclisli bir senatosu bulunur. Federal yasama yetkisi Millî Meclis ve Senato’nun elindedir. Millî Meclis, doğrudan halk tarafından seçilen 237 üyeden meydana gelir. 87 sandalyeli Senato’nun üyelerini ise eyâlet meclisleri seçer. İki meclis ve eyâlet meclislerinin 5 senelik bir dönem için birlikte seçtiği Cumhurbaşkanı aynı zamanda Silahlı Kuvvetler Başkomutanıdır. Geniş yetkilere sâhiptir.
BM ve alt kuruluşlarına üyedir. Ayrıca AT ile anlaşma hâlindedir.

Ekonomi

Pakistan ekonomisi büyük ölçüde tarıma dayanır. Halkın yarıdan fazlası tarımla uğraşır. Ekili alanların yaklaşık % 50’si pirinç ve buğdaydır. Bunlardan başka yetişen diğer tarım ürünleri arpa, mısır, darı, pamuk lifi ve pamuktur. Pakistan’ın en çok gelir getiren kıymetli ürünü Jüt’tür. Çay, tütün, şekerkamışı, meyve ve sebze de yetiştirilmektedir. Tarım ürünlerinin memleket ekonomisine olan katkısı % 30 dolaylarındadır.

Pakistan endüstrisi orta seviyede olup, son zamanlarda gelişme içerisine girmiştir. En önemli endüstri dalı tekstildir. Özellikle pamuklu mâmüller önemli gelir kaynağıdır. Jüt îmâlâtçılığı ise yüksek bir seviyededir. Diğer endüstri kolları; kâğıt, kereste, çimento, kauçuk, kimyevî maddeler, gübre, şeker, sigara, gıdâ maddeleri ve eczâcılık ürünleridir.

Endüstrinin ve sanâyinin gelişmesine, hiç şüphesiz yeni bulunan tabiî gaz sebep olmuştur. Diğer yeraltı kaynaklarından kömür, krom ve demir endüstri için önemli mâdenlerdir. Tuz, alçıtaşı ve kireçtaşı ülkenin diğer minerallerini meydana getirir. Çalışan nüfûsun yaklaşık % 16’sı endüstri ve sanâyi alanında istihdam edilmektedir. İhrâcât hacmi, ithâlâtının üçte ikisine yaklaşmıştır. Daha çok Suudi Arabistan, Japonya, ABD, Kuveyt, Çin ve Türkiye ile yapmaktadır. Dışarıya pamuk ve pamuklu mâmüller, yünlü kumaşlar, pirinç, kürk, deri ve kimyevî maddeler satılmaktadır. Son zamanlarda AT ülkeleri, Körfez ülkeleri, Almanya ve Endonezya ile ticârî münâsebetleri artmıştır.

Pakistan, dünyâ ülkeleri arasında, ekonomik bakımdan 137’nci sırayı işgâl eder. Ekonomik büyüme hızı % 2’nin üstüne çıkmıştır. Turizm, Pakistan’ın önemli bir gelir kaynağıdır. Ülkenin demiryolu ve karayolu ulaştırma sistemi orta seviyededir. Hava yolu ulaştırması ise oldukça gelişmiş durumdadır.

Pakistan, atom reaktörlerine sâhip ülkelerden biridir. Yabancı milletlerin yardımı olmadan, yaptığı reaktör, 1962 yılında işlemeye başladı.
Ulaşım daha çok karayoluna dayanır. Karaçi’den çıkan ana kara ve demiryolları Lahor ve Ravalpindi üzerinden Peşaver’e uzanır. Karayolları 110.128 km, demiryolları ise 12.620 km uzunluğa ulaşmıştır. Önemli hava alanları Lahor, Revalpindi, Peşaver ve Karaçi’dedir. Karaçi aynı zamanda önemli bir liman şehridir.

Genel İstatistiki Bilgiler

Konum: Güney Asya'da, Arap Denizi kıyısında, Hindistan, İran ve Afganistan arasunda, kuzeyde Çin sınırında yer alır.

Coğrafi Konumu: 30 00 Kuzey derecesi, 70 00 Doğu boylamı
Bulunduğu Kıta: Asya

Yüzölçümü: 803,940 km²

Sınırları: toplam: 6,774 km

Sınır Komşuları: Afganistan 2,430 km, Çin 523 km, Hindistan 2,912 km, Iran 909 km

Denize Kıyısı (Sahil şeridi): 1,046 km

İklimi: Daha fazla sıcak ve kuru çöl iklimi hakimdir. Kuzeybatıda ılıman, kuzeyde arktik iklim tipleri görülür.

Arazi Yapısı: Doğuda Indus ovası, kuzey ve kuzeybatıad dağlar, batıda Balochistan platosu yer alır.

Deniz Seviyesinden Yüksekliği: en alçak noktası: Hint Okyanusu 0 m
en yüksek noktası: K2 (Mt. Godwin-Austen) 8,611 m
Doğal Kaynakları: Toprak, doğal gaz, sınırlı petrol yatakları, kömür, demir, bakır, tuz, kireçtaşı

Arazi Kullanımı: tarıma uygun topraklar: %27

Devamlı Ekilen Alanlar: %1

Otlakları: %6

Ormanlık Arazisi: %5

Diğer Arazileri: %61 (1993 verileri)

Sulanan Arazisi: 171,100 km² (1993 verileri)

Ülkede Görülme Olasılığı Olan Doğal Afetler: Yaygın depremler, yağmur sonrası su baskınları

Nüfus: 144,616,639 (Temmuz 2001 verileri)

Nüfus Artış Oranı: %2.11 (2001 verileri)

Mülteci oranı: -0.84 mülteci/1,000 nüfus (2001 tahmini)

Bebek Ölüm Oranı: 80.5 ölüm/1,000 doğan bebek (2001 tahmini)

Ortalama Hayat Süresi: Toplam Nüfusun: 61.45 yıl

Erkeklerde: 60.61 yıl

Kadınlarda: 62.32 yıl (2001 verileri)

Ortalama Çocuk Sayısı: 4.41 çocuk/1 kadın (2001 tahmini)

HIV/AIDS - hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %0.1 (1999 verileri)

HIV/AIDS - hastalığı olan insan sayısı: 74,000 (1999 verileri)

HIV/AIDS - hastalıklarından ölenlerin sayısı: 6,500 (1999 verileri)

Ulus: Pakistanlı

Nüfusun Etnik Dağılımı: Punjabi, Sindhi, Pashtun (Pathan), Baloch, Muhajir

Din: Müslüman %97, Hıristiyan, Hindu, ve diğer %3

Diller: Punjabi %48, Sindhi %12, Siraiki %10, Pashtu %8, Urduca (resmi) %8, Balochi %3, Hindko %2, Brahui %1, İngilizce, Burushaski, ve diğer %8

Okur Yazar Oranı: 15 yaş ve üzeri için veriler

Toplam Nüfusta: %42.7

erkekler: %55.3

kadınlar: %29 (1998)

GSYİH: Satınalma Gücü paritesi - 282 milyar $ (2000 verileri)

GSYİH - reel büyüme: %4.8 (2000 verileri)

GSYİH - sektörel bileşim: tarım: %25.4

endüstri: %24.9

hizmet: %49.7 (1999 verileri)

Enflasyon oranı (tüketici fiyatlarında): %5.2 (2000 verileri)

İş Gücü: 40 milyon (2000 verileri)

Sektörlere Göre İşgücü Dağılımı: tarım %44, endüstri %17, hizmet %39 (1999 verileri)

İşsizlik oranı: %6 (1999/00 verileri)

Endüstri: Tekstil, gıda ürünleri, meşrubat, yapı malzemeleri, giysi, kağıt ürünleri, karides

Endüstrinin büyüme oranı: %3.8 (1999 verileri)

Elektrik Üretimi: 62.078 milyar kWh (1999)

Elektrik Tüketimi: 57.732 milyar kWh (1999)

Elektrik İhracatı: 0 kWh (1999)

Elektrik İthalatı: 0 kWh (1999)

Tarım Ürünleri: Pamuk, buğday, pirinç, şeker kamışı, meyve, sebze, süt, dana eti, koyun eti, yumurta

İhracat: 8.6 milyar $ (1999/00)

İhracat Ürünleri: Tekstil, pirinç, diğer tarım ürünleri

İhracat Ortakları: ABD %24, Hong Kong %7, İngiltere %7, Almanya %6,

Birleşik Arap Emirlikleri %6 (1999/00)

İthalat: 9.6 milyar $ (1999/00)

İthalat Ürünleri: Makine, petrol, petrol ürünleri, kimyasallar, taşıt araçları, hububat, yağ, bakliyat, un

İthalat Ortakları: Suudi Arabistan %8, Birleşik Arap Emirlikleri %8, ABD %6, Japonya %6, Malezya %4 (1999/00)

Dış Borç Tutarı: 38 milyar $ (2000 verileri)

Para Birimi: Pakistan Rupisi (PKR)

Para Birimi Kodu: PKR

Mali Yılı: 1 Temmuz - 30 Haziran

Cevap : Pakistan
 

Hindistan'ın kuzeybatısında yer alan Pakistan İslam Cumhuriyeti batıda İran, kuzeyde Afganistan, güneyde Umman Denizi'yle çevrilidir. Büyük bölümü dağlık olan Pakistan'ın kuzeydoğusunda uzanan Himalayalar'ın batı bölümü Hindukuş Dağları'yla birleşir. Ortalama yüksekliği 6.100 metre olan bu dağlarda K2 ya da GodwinAusten (8.611 metre) ve Nanga Parbat (8.126 metre) gibi dünyanın en yüksek tepeleri yer alır. Batıdaki Belucistan Yaylası'nda çöller, tuz gölleri ve dar bir kıyı ovası vardır. Ülkeyi kuzeyden güneye kesen İndus Irmağı ile kollan zamanla büyük bir ova oluşturmuştur. Kuzeydoğuda Karakurum Sıradağları Pakistan'la Hindistan arasında tartışma konusu olan Keşmir bölgesinden geçer.

Pakistan'ın başkenti yeni kurulan İslamabat, en büyük kentleri ise ülkenin başlıca limanı olan Karaçi ile Lahor'dur (bak. İslamabat; Karaçİ; Lahor). Karaçi 194759 yılları arasında Pakistan'ın İslamabat'tan önceki başkentiydi. Öbür önemli kentler arasında Haydarabat, Faysalabat, Ravalpindi, Multan ve Peşaver sayılabilir.

Halk
Pakistan halkı bölgeden bölgeye büyük farklılıklar gösterir. Kuzeybatıdaki dağlık bölgede savaşçı bir halk olan Peştular yaşar.

PAKİSTAN'A İLİŞKİN BİLGİLER

RESMİ ADI: Pakistan islam Cumhuriyeti.

YÖNETİM BİÇİMİ: İki meclisli, çok partili federal İslam cumhuriyeti.

YÜZÖLÇÜMÜ: 796.095 km2.

NÜFUS (1992): 130.129.000.

BAŞKENT: Islamabat.

BAŞLICA KENTLER VE NÜFUSLARI (1981): Karaçi (5.208.132), Lahor (2.952.689), Faysalabat (1.104.209), Ravalpindi (794.843), Islamabat (204.364).

DOĞAL YAPI: İndus Irmağı, kuzeyi ve batısı dağlık olan Pakistan'ı baştan başa geçer. Kuzeydeki dağlarda 7.000 metreyi geçen doruklar vardır.

BAŞLICA ÜRÜNLER: Buğday, pirinç, mısır, arpa, pamuk, canlı hayvan, kireçtaşı, kömür, alçıtaşı, kromit, petrol, doğal gaz.

DIŞARIYA SATILAN BAŞLICA ÜRÜNLER: Ham pamuk, dokuma ürünleri, iplik, pirinç.

EĞİTİM: 611 yaş arasında zorunludur; ama yasa bütün bölgelerde titizlikle uygulanamadığından okuma yazma bilmeyen sayısı yüksektir.

Fiziksel yapıları Afganistan'daki komşularına benzeyen bu insanlar, öbür Pakistanlılardan farklı olarak kabilelere ve gruplara bölünmüştür. Kabileler bazen kan davası güder ve aralarında savaşır. Pakistan'ın bu bölümündeki köyler ova köylerinden farklıdır. Birçoğunda, kabile savaşlarının sık yaşandığı günlerden kalma gözetleme kuleleri vardır. Asya'nın dört bir yanından gelen tüccarların mallarını takas ettiği Peşaver kenti Hayber Geçidi'nin eteğindedir. Pakistan'ın başkenti İslamabat ise doğudadır. İndus Irmağı'nın beş kolu olan Jhelum, Çinap, Ravi, Satleç ve Beas'ın aktığı Pencap'ın (beş ırmak ülkesi) halkı genellikle çiftçilikle geçinir.

Pakistan birçok dilin konuşulduğu bir ülkedir. Resmi dil Urdu olmakla birlikte, yaygın olarak kullanılan beş dil daha vardır. Ayrıca İngilizce konuşulur.
Pakistan halkının yaklaşık yüzde 97'si Müslüman'dır. Ülkede az sayıda Hindu ve Hıristiyan da vardır. Pakistan İslam ilkelerine göre yönetilir. Geleneksel değerler büyük önem taşır.

Bu nedenle kadınlar toplumsal yaşamın oldukça dışında tutulur. Gene de bazı değişimler gözlenmekte, geçmişte Müslüman erkeklerin birden fazla kadınla evlenmesine izin verilirken, bu gelenek yavaş yavaş kırılmaktadır. Pakistan'da kadın doktor, hemşire ve avukatların sayısı da son zamanlarda gittikçe artmaktadır.
Bu değişikliklerin büyük bölümü eğitimin yaygınlaştırılması ile gerçekleşmiştir. Ne var ki, Pakistan'da okuma yazma oranı hâlâ çok düşüktür. 1947'de ülkede yalnızca üç üniversite varken daha sonra, aralarında Karaçi, Haydarabat, Lahor ve Peşaver üniversiteleri de olan birçok yeni üniversite açılmıştır.

Tarım ve Sanayi

Kuru alanların sulanması, gübre ve nitelikli tohum kullanımı Pakistan'da tarımın gelişmesine yol açmıştır. Buğday, pamuk, pirinç, şekerkamışı ve tütün başlıca ürünlerdir. Ülkede sığır, manda, koyun ve keçi de yetiştirilir. Elde edilen post, yün ve deri dışarıya satılır. Pakistan'ın çalışan nüfusunun neredeyse yüzde 90'ını toprağı işleyen köylüler oluşturur. Ormancılık da giderek önem kazanmaktadır.
Pakistan doğal kaynaklar bakımından zengin bir ülke değilse de, doğal gaz, ham petrol, demir cevheri, kromit cevheri ve kireçtaşı yataklarına sahiptir. Düşük nitelikte kömür de çıkarılmaktadır. Santrallardan elde edilen elektrik enerjisinin artışı ülkede çeşitli tüketim sanayilerinin kurulmasına olanak vermiştir. Pakistan nükleer güce de sahiptir.
Sanayide bugün nüfusun yalnızca küçük bir bölümü çalışmakla birlikte, yün ve pamuklu dokuma gibi sanayiler gelişmektedir. Daha yeni sanayiler arasında sodyum silikat, çikolata, boya ve cila üretimi ile deri işleme sayılabilir. Dışarı satmak amacıyla el işleri ve çanak çömlek de yapılmaktadır.

Hindistan'dan Ayrılma

Pakistan 15 Ağustos 1947'de, daha önce Hindistan olarak bilinen ülkenin ikiye bölünmesiyle ortaya çıktı. Bu tarihten önce Hindistan'ı yöneten İngilizler 1947'de yönetimi ülke halkına bırakmayı kabul ettiler. Bağımsızlığın kazanılmasından sonra yeni sorunlar baş gösterdi. Hindistan halkı Sihler'den, Hindular' dan ve Müslümanlar'dan oluşuyordu. Hindular çoğunlukta olduğu için Müslümanlar bir Hindu hükümetinin kendilerine adaletli davranacağından kuşkuluydu (bak. HİNDULAR VE HİNDU DİNİ; İSLAM; SİHLER). Bu nedenle ülkenin ikiye bölünmesine karar verildi. Bölümlerden birine Pakistan, öbürüne Hindistan adı verildi. Pakistan'a Müslümanlar'ın çoğunlukta olduğu, Hindistan'a ise daha çok Hindular'ın yaşadığı bölgelerin bırakılması öngörülmüştü.
Müslümanlar birbirinden ayrı iki bölgede yaşadıklarından, yeni Pakistan Devleti de Doğu ve Batı Pakistan olmak üzere iki eyalete bölündü. İki eyalet arasında yer alan ve uzunluğu 1.500 kilometreyi aşan alanda Hindistan Cumhuriyeti'nin toprakları yer alıyordu.



Bu bölünmeye karşın, Hindistan'da çok sayıda Müslüman yaşamaktaydı; Pakistan'da da yüz binlerce Hindu vardı. Bu durum, özellikle sınırın Sihler'in yaşadığı bölgelerden geçtiği Pencap'ta ciddi sorunlara yol açtı. Sihler Hindular'ı destekleyerek sınırın iki yanında Müslümanlar'la savaşmaya başladı. Kanlı mücadelelerden sonra halk kitleler halinde göçe başladı. Sihler ve Hindular Pakistan'dan Hindistan'a, Müslümanlar da Hindistan'dan Pakistan'a geçmeye çalışıyordu.

Eski Hindistan, 1947'ye kadar İngiliz Hindistanı olarak bilinen bölge ile prensliklerden oluşuyordu. İngiliz Hindistanı, her biri yerel meclisler ve valilerce yönetilen Bombay, Bengal, Madras ve Pencap gibi eyaletlere ayrılmıştı. Bahavalpur, Keşmir ve Haydarabat gibi prenslikler ise Hintli mihracelerin yönetimindeydi. Pakistan'a komşu olan Müslüman eyaletlerin çoğu bu ülkeye, Hindu eyaletler ise Hindistan'a bağlandı. Ne var ki, iki üç yerde yeniden sorunlar çıktı. Bu yerlerden biri de, halkın büyük bölümünün Müslüman, mihracenin ise Hindu olduğu Keşmir'di (bak. Keşmir).

Bağımsızlıktan İslam Cumhuriyeti'ne

Pakistan 1947'den 1956'ya değin bir genel vali tarafından yönetildi. Pakistan'ın ilk genel valisi Muhammed Ali Cinnah oldu (bak. CİNnah, Muhammed Ali). 1956'da cumhuriyet olan ülke İngiliz Uluslar Topluluğu içinde kaldı ve 195869 yılları arasında Cumhurbaşkanı Eyüb Han tarafından yönetildi. Ne var ki, Doğu Pakistan'a ülkenin ekonomisine katkısı oranında yatırım yapılmadığı için, iki bölge arasında ekonomik eşitsizlik baş gösterdi. Huzursuzlukların ayaklanmaya dönüşmesi sonucunda Eyüb Han 1969'da görevinden istifa etti ve yerini Başkomutan Ağa Muhammed Yahya Han'a bıraktı.
Bengalliler'in çoğunlukta olduğu Doğu Pakistan 1971'de Batı Pakistan'dan bütünüyle ayrılarak Bangladeş Halk Cumhuriyeti adıyla bağımsızlığını ilan etti. İç savaşı, Pakistan'la Hindistan arasında çıkan büyük savaş izledi. Pakistan yenildi ve Bangladeş, Hindistan'ın da yardımıyla ayrı bir cumhuriyet oldu (bak.Bangladeş). Yahya Han'ın görevinden ayrılması üzerine yerini Zülfikâr Ali Butto aldı.



Savaştan sonra, eskiden Batı Pakistan olarak bilinen bölgede kalan Pakistan İngiliz Uluslar Topluluğu'ndan ayrıldı. 1977'de Genelkurmay Başkanı General Ziyaü'1Hak yönetime el koydu; kendini cumhurbaşkanı ilan ederek eski Cumhurbaşkanı Zülfikâr Ali Butto'yu tutuklattı. Butto 1979'da idam edildi. Aynı yıl seçimleri süresiz erteleyen, partileri kapatıp grevleri yasaklayan ve basına ağır bir sansür getiren Ziyaü'1Hak ülkede katı bir İslam düzeni kurdu. Bu baskıcı yönetim ülkede huzursuzlukların yeniden baş göstermesine yol açtı. 1985'te sınırlı koşullarda genel ve yerel seçimler yapıldı. Butto'nun kızı Benazir Butto'nun önderliğindeki sol eğilimli Pakistan Halk Partisi seçimlerden güçlü çıktı. Yumuşama siyasetiyle muhalefeti etkisizleştirmeye çalışan Ziyaü'1Hak daha sonra tutumunu sertleştirdi. Bu arada başbakanlık görevini de üzerine aldı. Ama Ağustos 1988'de bir uçak kazasında öldü. Aynı yılın kasım ayında yapılan seçimler sonucunda, Benazir Butto tarihte ilk kez bir Müslüman ülkenin kadın başbakanı oldu.

Pakistan'ın yoksulluk, uyuşturucu ticareti, komşu Afganistan'la olan sınır anlaşmazlıkları, sayılan 3 milyonu bulan Afganlı mülteciler ve etnik çatışmalar gibi, her biri çok önemli olan sorunları Benazir Butto döneminde de sürdü. Keşmir sorunu Hindistan'la Pakistan'ın savaşın eşiğine gelmesine yol açtı. Keşmir'de iki ülkenin denetimindeki bölgeleri birbirinden ayıran ateşkes hattında olaylar çıktı. Cemmu ve Keşmir'de, Pakistan'la birleşmek isteyen Müslümanlar'la Hint askerleri arasında çatışmalar başladı, gösteriler ve siyasal cinayetler giderek tırmandı. Pakistan'ın Karaçi ve Haydarabat kentlerinde de Müslüman önderlerin öncülüğünde gösteriler yapıldı; 100'e yakın kişi öldü. Gene bu sırada 1947'de Pakistan'a göç eden Müslüman Hintliler ile Karaçi'nin yerlisi olan Sindler arasında etnik çatışmalar başladı.

Ağustos 1990'da Cumhurbaşkanı Gulam İshak Han'ın Başbakan Benazir Butto'yu görevinden alarak yerine muhalefet önderi Gulam Mustafa Jatoi'yi ataması ve parlamentoyu feshetmesi ülkedeki siyasal gerginliği daha da artırdı.
Ekim 1990'daki genel seçimlerde en çok sandalyeyi kazanan İslamcı Demokratik İttifak'm lideri Nevaz Şerif başbakanlık görevini üstlendi. Aynı yıl Keşmir konusunda Hindistan'la ilişkilerde ortaya çıkan gerginlik daha sonra varılan anlaşmayla yumuşadı. Pakistan'ın nükleer silah ürettiği yolundaki iddialar, ABD yardımlarının geçici olarak askıya alınmasına yol açtı.




Bütün alanlarda şeriat kurallarım egemen kılma yönünde önemli adımlar atan Nevaz Şerif hükümeti ekonomik sorunlar, yaygın şiddet eylemleri ve yolsuzluklarla mücadelede beklenen başarıyı gösteremedi. İslamcı Demokratik İttifak içinde 1992'de beliren görüş ayrılıkları İslam Partisi'nin koalisyondan çekilmesini getirdi. Hükümet mezhep çatışmalarının büyük boyutlara vardığı Sind eyaletinde geniş çaplı bir operasyona girişti. Benazir Butto 1992 sonlarında hükümet karşıtı bir "uzun yürüyüş" düzenledi. Yüz binlerce kişi bu yürüyüşü destekledi.

Eylül 1992'deki sel felaketi 2.000 kişinin ölümüne, binlerce kişinin yaralanmasına yol açtı. Yaklaşık 3 milyon kişi evsiz kaldı. Özellikle Pencap eyaleti büyük zarar gördü. Maddi hasar 1 milyar ABD Doları'nı buldu.