|
Nijerya
http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1257777369 Nijerya Nijerya Federal Cumhuriyeti Ülkenin Resmi Tam Adı: Nijerya Federal Cumhuriyeti Kısa Şekli : Nijerya Yönetim biçimi: Başkanlık Tipi Cumhuriyet Başkenti: Abuja İdari Bölümleri: 36 eyalet ve 1 bölge; Abia, Abuja Federal Başkent Bölgesi, Adamawa, Akwa Ibom, Anambra, Bauchi, Bayelsa, Benue, Borno, Cross, Delta, Ebonyi, Edo, Ekiti, Enugu, Gombe, Imo, Jigawa, Kaduna, Kano, Katsina, Kebbi, Kogi, Kwara, Lagos, Nassarawa, Nijer, Ogun, Ondo, Osun, Oyo, Plato, Nehirler Bölgesi, Sokoto, Taraba, Yobe, Zamfara Bağımsızlık Günü: 1 Ekim 1960 (İngiltere'den) Milli Bayramları: Bağımsızlık günü, 1 Ekim (1960) Üye Olduğu Uluslararası Örgüt ve Kuruluşlar: ACP, AfDB (Afrika Kalkınma Bankası), C, CCC (Gümrük İşbirliği Konseyi), ECA (Birleşmiş Milletler Afrika Ekonomik Komisyonu), ECOWAS (Batı Afrika Ekonomik Topluluğu), FAO (Tarım ve Gıda Örgütü), G-15, G-19, G-24, G-77, IAEA (Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı), IBRD (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası), ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü), ICC (Milletlerarası Ticaret Odası), ICFTU (Uluslararası Serbest Ticaret Birlikleri Konfederastonu), ICRM (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi), IDA (Uluslararası Kalkınma Birliği), IFAD (Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu), IFC (Uluslararası Finansman Kurumu), IFRCS (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Toplulukları Federasyonu), IHO (Uluslararası Hidrografi Örgütü), ILO (Uluslarası Çalışma Örgütü), IMF (Uluslararası Para Fonu), IMO (Uluslararası Denizcilik Örgütü), Inmarsat (Uluslararası Denizcilik Uydu Teşkilatı), Intelsat (Uluslararası Telekomünikasyon ve Uydu Örgütü), Interpol (Uluslararası Polis Teşkilatı), IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi), ISO (Uluslararası Standartlar Örgütü), ITU (Uluslararası Haberleşme Birliği), MINURSO (BM Bati Sahra Referandum Misyonu), MONUC (BM Kongo Operasyonu), NAM, OAU (Afrika Birliği Teşkilatı), OIC (İslam Konferansı Örgütü), OPCW (Kimyasal Silahları Yasaklama Organizasyonu), OPEC (Petrol İhraç Eden Ülkeler Teşkilatı), PCA (Daimi Hakemlik Mahkemesi), UN (Birleşmiş Milletler), UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı), UNESCO (Eğitim-Bilim ve Kültür Örgütü), UNHCR (BM Mülteciler Yüksek Komiserliği), UNIDO (Endüstriyel Kalkınma Örgütü), UNIKOM (BM Irak-Kuveyt Gözlem Misyonu), UNITAR (BM Eğitim Araştırma Enstitüsü), UNMEE (BM Etyopya-Eritre Misyonu), UNMIBH (BM Bosna Hersek Misyonu), UNMIK (BM Kosova Geçici Yönetimi), UNMOP (BM Prevlaka Gözlem Misyonu), UNMOT, UNTAET (BM Doğu Timor Geçiş Yönetimi), UNU, UPU (Dünya Posta Birliği), WFTU (Dünya İşçi Sendikaları Federasyonu), WHO (Dünya Sağlık Örgütü), WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı), WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü), WToO (Dünya Turizm Örgütü), WTrO (Dünya Ticaret Örgütü) Batı Afrika’da, İngiliz Milletler Topluluğu üyesi federal bir cumhûriyet. Târihi Bugünkü Nijerya topraklarında ilk yaşayanların, mîlattan 700 yıl öncesine rastladığı tahmin edilmekte, fakat bunların kimler olduğu hakkında kesin bir hükme varılamamaktadır. Nijerya’nın târihini, Arapça yazılmış kayıtlara dayalı olarak, kuzey bölgelerde 9. yüzyıl başlarında kurulmuş, Konem-Boru ve batı bölgelerde de yedi Hausa şehir devletleriyle başlatmak mümkündür. On ikinci yüzyıldan îtibâren kurulmaya başlanmış Yoruba veIfe krallıkları, 14. yüzyıldan îtibâren kıtayı aydınlatmaya başlayan İslâm ışıklarıyla eriyip gitmişlerdir. İslâmiyetin yayılmasıyla, mevcut şehir devletleri ve birçok kabîle Müslümanlıkla şereflenmişlerdir. Buna göre Kuzey Nijerya tamâmen İslâmlaşmış ve geri kalan bölgeler de İslâmiyetin nüfûzu altına girmişti. Nijerya’ya ilk olarak 15. yüzyılda Avrupa sömürgeciliğini ve zulmünü getirenler, Portekiz ve İngiliz esir tüccarı denizciler olmuştur. Bir yanda doğudan parlayan İslâm güneşi köleliği önleyici, eritici ışıklarıyla Afrikalılara hayat getirirken, diğer yanda bozulmuş dinlerinin taassubu ve maddî hırslarla dolmuş Avrupalılar, Nijerya’nın zenci insanlarını esir yapıyor ve satıyordu. Böylece, Avrupalıların işgalleriyle Atlantik esir ticâreti başlamıştı. 350 yıl kadar süren bu vahşet, 20.000.000 Nijeryalı’nın esir olarak satılmasıyla Avrupa târihinde kara bir leke olarak kalmıştır. İngiltere, 19. yüzyıl başlarından îtibâren, Nijerya içişlerine karışmaya başladı. İlk olarak Lagos, 1861 yılında bir İngiliz kolonisi hâline geldi. 1885’te Gine Körfezi civârı, İngiltere’nin himayesine girdi. Bundan sonra İngiltere, Nijerya’yı iki himâye bölgesine ayırdı. İkisini birden bir vali yönetiminde tuttu. Birinci Dünyâ Harbinden sonra başlayan milliyetçilik hareketleri, Nijeryalılar arasında yabancılara karşı isyan etme ve bağımsızlığı elde etme düşüncesini getirdi. 1950 yılında, idâre gücünü, merkezî otoriteyle üç ayrı bölgenin meclisleri arasında paylaştıran yeni bir federal sistem getirildi. 1954 yılında îlân edilen anayasa, kuzey, batı ve doğu bölgeleri güçlü bir merkezi hükümete bağlı olarak, Nijeryalılara sâhip oldukları kânûnî hakları verdi. İngiltere, iş başına kendi çıkarlarını koruyacak bir hükümeti getirmeyi plânlıyordu. Ülkede üç büyük parti kuruldu ve 1959 yılında seçimler yapıldı. Bu seçimlerde kuzey bölgenin Nijerya Halkları Kongresi (NPC) kazandı ve parti lideri Ebubekir Tafawa Balewa başbakan oldu. Müslümanların çoğunlukta olduğu kuzey bölge iktidara gelince, ilk iş olarak 1960 yılında bağımsızlığı elde etti. Nijerya bundan sonra 1963 yılında Cumhûriyeti îlân etti ve akabinde 1965 yılında yeni seçimler yapıldı. Fakat bundan sonra Nijerya’da iç karışıklıklar başladı. 30 Mayıs 1967’de Doğu Bölgesi Biafra Cumhûriyeti adıyla isyan ettiyse de, Nijerya hükümeti dış güçlerin yardımıyla bu isyanı bastırdı. Fakat bu iç harp 30 aydan fazla sürdü ve 20. yüzyılın en kanlı ve korkunç çatışmalarından biri oldu. Biafra bölgesi binlerce ölü ve birçok harap olmuş binayla doldu. 1970 yılından sonra olay yatıştı ve bu arada bulunan petrol yatakları Nijerya’nın hayâtını değiştirdi. 29 Haziran 1975’te General Muhammed yeni bir askerî darbeyle iş başına geldi. Çok geçmeden 1976’da yapılan üçüncü ihtilâl teşebbüsü başarısızlıkla bitti. Fakat, General Muhammed öldürüldü ve yerine, yardımcısı General Olesegun Obasanjo geçti. General İbrâhim Babangida devlet başkanı olup, askerî bir rejim kuruldu. Bundan sonra NijeryaFederal Hükümeti, petrol gelirlerinin getirdiği refah düzeyi ile iç olayları önlemeye başladı ve bugün için Nijerya Afrika’nın en gelişmiş ülkelerinden biri hâline geldi. 4 Temmuz 1992’de seçimlerle tekrar demokratik düzene geçilmeye ilk adım atıldı. Sivil yönetime geçiş târihi olarak çeşitli zamanlar belirlendi ise de en son olarak 27 Ağustos 1993’e ertelendi. Fizikî Yapı Nijerya, güney batı Afrika kıyısında, 3° 57’ ve 13° 54’ kuzey enlemleriyle 2° 39’ ve 14° 38’ doğu boylamları arasında yer alır. Doğusunda Kamerun, kuzeydoğusunda Çad, kuzeyinde Nijer ve batısında Benin devletleri yer alır. Güneyi, Gine Körfeziyle Atlantiğe açılır. Yüzölçümü yaklaşık olarak 923.773 km2dir. Nijerya, esas olarak dört coğrafî bölgeye ayrılır kıyıdaki mangrovlı (Afrika’da bataklıklarda yetişen bir cins ağaç) bataklık bölgesi, tropikal ormanlık bölge, Savana bölgesi ve kuzeydeki yarı çöl bölge. Yaklaşık 100 km kadar iç bölgeye giren kıyı bölgesi, hemen hemen 36.000 km2 lik geniş bir deltaya ve mangrov ağaçlarıyla dolu bataklıklara sâhiptir. Bölgede yüzlerce nehir ve kolları mevcuttur. Nijerya toprakları, kıyılardan îtibâren tedricen kesilmiş ve dağlık arâzilerle kırılmış, hafif ondüleli bir yayla görünümündedir. Lagos’tan Kamerun sınırına kadar olan şerit, ekvatoral ormanlık araziyle örtülüdür. Nijerya’nın ikinci ormanlık bölgesi, Savana bölgesidir. Ülkeyi baştan başa (yaklaşık 320 kilometreyi aşkın bir mesâfede) kateden Nijer Nehrinin batı bölgesi, dağlık bir arâzidir. Bu yüksek dağlar arasında Adamawa Dağları yaklaşık 80 km uzunluğundadır. Ülkenin en yüksek yeri, yine bu dağlar üzerindeki Dimlang Tepesi olup, yaklaşık 2042 metredir. Ülkenin güneydoğusunu ise Kamerun Dağlarının batı yamaçları örter ve bütün güneydoğu sınırı boyunca uzanırlar. Bu dağlar, ortalama 1500 m yüksekliğinde olup, bâzı yerleri 2000 metreye ulaşır. Kuzey Nijerya ise nispeten yarıçöl olup, Büyük Sahra Çölünün güneye doğru bir devamı şeklindedir. İklim Nijerya, tropikal iklimin tesirinde, yüksek sıcaklıkların olduğu bir ülkedir. Yıllık ortalama yağış miktarı, bölgeden bölgeye farklılıklar gösterir. Kıyıdan îtibâren iç bölgelere doğru uzanan yeşillik ve ormanlık bölgeler, yılda ortalama olarak 1000 ilâ 1500 mm civârında yağış alır. Lagos civarında birkaç kilometre genişliğinde olan ekvatoral ormanlık arâzi, doğu sınırına doğru 160 kilometreye kadar genişler. Bu bölge ve Nijer Nehri deltası, en güneyi yüzlerce tatlı ve tuzlu sularla beslenmiş, sert ve yumuşak tahtalı, kıymetli ağaç ceşitleriyle doludur. Kıyı bölgesinin nem miktarı yaklaşık % 75 civârında olup, en fazla yağışı mayıs ve haziran aylarında alır. Ortalama sıcaklık ise 29-30°C civarındadır. Savana bölgesiyse yılda ortalama olarak, en fazla ağustos ayında olmak üzere, 1000 mm yağış alır. Jos Yaylasında bu rakam, 1500 milimetreyi geçmektedir. Sıcaklık ise 28-33°C arasında olup, mart-nisan aylarında 37°C’ye kadar yükselebilmektedir. Kuzey bölgelerde çöl iklimi mevcuttur. Kış aylarında Büyük Sahradan güneye doğru şiddetli esen rüzgârlar, berâberlerinde toz ve kum getirirler. Tabiî Kaynakları Nijerya toprakları, kıyıdan îtibâren kuzey sınırı Nijer’e kadar, ormanlarla kaplıdır. Kıyı bölgesindeki ekvator ormanları, kuzeydeki ormanlara nazaran daha sık ve geniştir. Kamerun sınırına doğru bu genişlik, 160 kilometreyi bulabilmektedir. Uzun otların ve karışık cins ağaçların bulunduğu savana bölgesindeki ormanlar ise 550 km genişliğine ulaşır. Bu ormanlarda genellikle sert ve yumuşak tahtalı ağaç türleri vardır. Doğu Nijerya’da ise, daha çok palmiye ağaçları yer alır. Dünyânın en uzun nehirlerinden biri olan Nijer Nehri boyları ve en güney uçta yer alan delta bölgesindeki ormanlar daha çok boz renkli palmiyeler, baobob, akasya ve salkım ağaçları ile doludur. Nijer’den doğan Nijer Nehri, 4180 km uzunluğunda olup, ülkenin hayat kaynağıdır. Lakoja bölgesindeki ikinci büyük nehir olan Benue ile birleşir ve güneyde delta bölgesine kadar 280 km yol kateder. Delta bölgesinde ise yüzlerce irili ufaklı nehir mevcuttur. Nijer Nehri üzerinde kurulu Kainiji Barajı ile elektrik elde edilmektedir. Nijerya topraklarının büyük bir kısmı yüksek demir ve alüminyum konsantrasyonu ihtivâ eder. Yağmurlar sebebiyle de toprak kızıl renk almıştır. Dolayısıyla, sert örtü hâlindeki bu kızıl killi topraklar verimsizdir. Çad Gölü çevresinde ise toprak siyah renkli olup, ekime müsâit değildir. Güney ormanları bölgesindeki topraklar kireç bakımından kifâyetsizdir. Buna rağmen güneydeki bitki çeşidi ve yoğunluğu kuzeyden daha fazladır. Nijerya ormanlarında çok çeşitli yırtıcı hayvan yetişir. Aslan, kaplan, leopar bol bulunur. Bundan başka maymun, suaygırı, antilop, kuzeye doğru fil, zürafa ve gergedan da sık rastlanan hayvanlardandır. Nüfus ve Sosyal Hayat Dünyânın nüfus bakımından dokuzuncu ülkesi olan Nijerya, yaklaşık 89.666.000 nüfûsuyla Afrika’nın en kalabalık ülkesidir. Nüfus artışının en yüksek olduğu ülkelerden biridir. Halkın büyük bir bölümünü yerli kabîleler teşkil eder. Ayrıca Avrupalı beyazlar da mevcuttur. Nüfus, birbirinden birçok bakımlardan farklı, yüzlerce çeşit gruplardan teşekkül eder. Bunların en güçlü ve geniş olanı Housa-Fulani kabîleleridir. On dördüncü yüzyılda Müslümanlıkla şereflenen bu insanlar, ülke idâresini ellerinde tutmaktadırlar. Ayrıca güneybatıda Yoruba, güneydoğuda İbo kabîleleri de güçlüdür. Bundan başka Tıv, Iraw, İbibio, Efik veIfe kabîleleri, sayıca kalabalık diğer kabilelerden birkaçıdır. Kuzeyde bulunan ve ülke yönetiminde başrolü oynayan Hausa-Fulani kabîleleri genellikle ticâret ve çiftçilikle uğraşırlar. Ülke idâresinde ve hayat tarzlarında, İslâm kâidelerine bağlı kalırlar. Nijerya nüfûsunun yarıdan çoğu Müslümandır. Ülkede, genellikle Avrupalı olan bir miktar Hıristiyan vardır. Bâzı kabîleler ise hâlâ putperesttir. Müslüman Nijeryalıların kültür düzeyleri oldukça yüksektir. Ülke genelinde okuma-yazma oranı % 50’dir. Nijerya’da toplam 13 üniversite mevcuttur. Nijerya’da, yüzlerce çeşit kabile gruplarının, yine yüzlerce çeşit dili vardır. Bugün için Afro-Asyatik ve Nijer-Kongo âilelerinden gelme 300’den fazla yerli dil tespit edilmiştir. Ülke, uzun yıllar İngiltere zulmü ve sömürgesi altında kaldığı için, resmî dâireler ve okullarda İngilizce kullanılmış ve ülkenin resmî dili hâline gelmiştir. Bundan başka Arapça da konuşulmaktadır. Yerli dillerinin en yaygın ve sosyal hayatta tesirli olanları Hausa,Yoruba ve İbo dilleridir. Kabîleler arasında âdet, örf, dil, din ve yaşantı bakımından birçok farklılık varsa da, ekonomik hayatta nüfûsun çoğunluğu tarım ve ticârette birleşir. Birçok köy ve klanların yönetim unsurunun temelini, büyük ölçüde genişlemiş ve poligami türde âileler meydana getirir. Bu âileler politik, sosyal ve ekonomik sistemler îtibâriyle, âileye has bir organize ile, gıdâ üretiminde en güçlü olma amacındadır. Fakat bu âileler hiçbir zaman Avrupa’daki ayrıcalıklı zümreler hâlinde değildir ve âile reisleri veya klan başkanları bir Avrupa diktatörü şeklinde hareket etmezler. İslâmiyetin, Nijerya’ya getirdiği barış, huzur ve seâdet, 600 yıldan beri insanlık sıfatlarından habersiz bu insanların hayatlarına yepyeni ufuklar kazandırmıştır. Nitekim Avrupalıların boyunduruğundan kurtulmaları, bu sâyede kazanmış oldukları birlik ve berâberlikle gerçekleşmiştir. Bugün için Nijerya, Afrika ülkelerine nazaran refah seviyesi yüksek olan bir ülkedir. Mevcut petrol yataklarından elde edilen gelirler, ülkedeki iç karışıklıkları önlediği gibi ülke insanlarına geniş iş imkânları sağlamıştır. Nijerya’nın başşehri Lagos’tur. Önemli bir ticârî limandır. Oldukça modern binâlarla doludur. Milletlerarası bir havaalanına sâhiptir. Ülkenin en büyük ve gelişmiş şehri Ibadan’dır. Önemli bir endüstri merkezi olup, Afrika’nın açık pazar bölgesidir. Diğer önemli şehirleri ise Sokoto Nehrinin doğusundaki Sokoto şehri, Kaduna Nehri üzerinde Kaduna şehri, Kano, Zaria, Port Harcourt, Jos Benin Nsukka, Oyo Yolo ve Mubi’dir. Siyâsî Hayat Nijerya federal bağımsız bir cumhûriyettir. Federal hükümet merkezinden başka 19 eyâlet bölgesine ayrılır. Devlet başkanı seçimle başa gelir. Parlamento iki meclisten meydana gelir. Ayrıca her eyâletin bir hükümeti ve eyâlet başkanı olur. Eyâlet başkanlarının ülke idâresindeki önemi çok büyüktür. Anayasaya göre devlet başkanı, eyâletlerin üçte ikisinin desteğini almak zorundadır. Millet Meclisi 449 sandalyeden meydana gelir. Senato ise 95 üyelidir. Nijerya, bağımsızlığından bu yana askeri darbelerin en çok yapıldığı ülkelerden olup günümüzde askerî rejim tarafından idâre edilmektedir. 1992’de seçimler yapıldı. Sivil hükümete geçiş olarak 27 Ağustos 1993 târihi tesbit edildi. Ekonomi Ekonomi daha çok tarıma dayanır. Yerfıstığı, pamuk, palmiye ağaçları, sebze ve meyve türleri, kakao, kauçuk tahıl ürünleri, hurma ve yerfıstığı yağı, kereste ve kolacevizi bol miktarda üretilir. Kakao ve kauçuk üretiminde dünyânın altıncı ülkesidir. Ülke topraklarının % 25’i ekime müsâittir. 1960’lı yıllarda bulunan petrol, Nijerya ekonomisini geniş ölçüde ferahlattı. Afrika’da hemen hemen en istikrarlı ekonomiye sâhip ülkelerden biri hâline geldi. Güneyde delta bölgesi, petrol yatakları bakımından oldukça zengindir. Dünyânın yedinci büyük petrol üreticisi durumunda olan Nijerya’nın ihracatının büyük bir bölümünü, petrol ve yan ürünleri teşkil etmektedir. Ayrıca doğal gaz bakımından da oldukça zengindir. 1980 yılında petrokimyâ ve doğal gaz tesisleri tamamlanmış ve rafineri sayısı arttırılmıştır. Nijerya ham petrolden başka ayrıca kömür, kalay, kireçtaşı, kolimbit ve demir mâdenleri de üretmektedir. Mevcut nehir sularından, hidroelektrik santralleri kurmak sûretiyle, elektrik enerjisi üretilmektedir. Bunlardan en büyüğü Kainiji Barajıdır. İhrâcâtının % 95’ini ham petrol teşkil eder. Çeşitli gıdâ maddeleri ve otomobil parça takımları, diğer önemli ihraç ürünleridir. Gıdâ maddeleri ihrâcâtının büyük bir bölümünü kakao meydana getirir. Ayrıca tütün, palmiye ürünleri, yerfıstığı, pamuk ve soya diğer ihraç ürünlerini teşkil eder. Nijerya, kereste, kauçuk ve hayvan derilerinden de büyük gelirler elde etmektedir. İhrâcâtını daha çok İngiltere, Almanya ve Japonya’ya yapar. ABD, Almanya ve Hollanda’dan ise çeşitli makina, ilâç ve elektronik malzemeler, ithal etmektedir. Kişi başına düşen millî gelir 370 dolardır. İş gücünün % 60’ı tarım, % 20’si ticâretle ilgilidir. Doğal gaz ve petrokimyâ endüstrisi yanında, ormancılık, balıkçılık, tekstil, çimento ve sigara endüstrileri de önemlidir. OPEC üyesi olan Nijerya, büyük bir demir-çelik endüstrisine ve geniş bir inşaat sektörüne sâhiptir. Ulaşım: Ulaşımın geliştiği ülkede yollar genelde kuzey-güney istikâmetini tâkip eder. Uzunluğu yaklaşık 124.000 kilometreyi bulan karayolunun % 50’si asfalt kaplıdır. Demiryolu ulaşımı gelişmiş olup toplam uzunluğu 3805 kilometredir. Lagos ve Kano havaalanları en işlek uluslararası havalimanlarıdır. Genel İstatistiki Bilgiler Konum: Batı Afrika'da, Gine Körfezi kıyısında, Benin ile Kamerun arasında yer almaktadır. Coğrafi Konumu: 10 00 Kuzey derecesi, 8 00 Doğu boylamı Bulunduğu Kıta: Afrika Yüzölçümü: 923,768 km² Sınırları: toplam: 4,047 km Sınır Komşuları: Benin 773 km, Kamerun 1,690 km, Cad 87 km, Nijer 1,497 km Denize Kıyısı (Sahil şeridi): 853 km İklimi: Çeşitlidir güneyde ekvator iklimi, orta kısımlarda tropikal, kuzeyde çöl iklimi görülür. Arazi Yapısı: Güneyde alçak bölgeler, orta kısımda tepelikler ve platolar, güneydoğuda dağlar, kuzeyde ovalar yer alır. Deniz Seviyesinden Yüksekliği: en alçak noktası: Atlas Okyanusu 0 m en yüksek noktası: Chappal Waddi 2,419 m Doğal Kaynakları: Doğal gaz, petrol, kalay, demir, kömür, kireçtaşı, kurşun, çinko, işlenebilir topraklar Arazi Kullanımı: tarıma uygun topraklar: %33 Devamlı Ekilen Alanlar: %3 Otlakları: %44 Ormanlık Arazisi: %12 Diğer Arazileri: %8 (1993 verileri) Sulanan Arazisi: 9,570 km² (1993 verileri) Ülkede Görülme Olasılığı Olan Doğal Afetler: Periyodik kuraklıklar Nüfus: 126,635,626 (Temmuz 2001 verileri) Nüfus Artış Oranı: %2.61 (2001 verileri) Mülteci oranı: 0.28 mülteci/1,000 nüfus (2001 tahmini) Bebek Ölüm Oranı: 73.34 ölüm/1,000 doğan bebek (2001 tahmini) Ortalama Hayat Süresi: Toplam Nüfusun: 51.07 yıl Erkeklerde: 51.07 yıl Kadınlarda: 51.07 yıl (2001 verileri) Ortalama Çocuk Sayısı: 5.57 çocuk/1 kadın (2001 tahmini) HIV/AIDS - hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %5.06 (1999 verileri) HIV/AIDS - hastalığı olan insan sayısı: 2.7 milyon (1999 verileri) HIV/AIDS - hastalıklarından ölenlerin sayısı: 250,000 (1999 verileri) Ulus: Nijeryalı Nüfusun Etnik Dağılımı: Nijerya, nüfusu oldukça yüksek olan Afrika ülkesi olarak 250 civarında etnik grubu barndırır. Bunlardan en popülerleri: Hausa ve Fulani %29, Yoruba %21, Igbo (Ibo) %18, Ijaw %10, Kanuri %4, Ibibio %3.5, Tiv %2.5 Din: Müslüman %50, Hıristiyan %40, yerel inançlar %10 Dil: İngilizce (resmi), Hausa, Yoruba, Igbo (Ibo), Fulani Okur Yazar Oranı: 15 yaş ve üzeri için veriler Toplam Nüfusta: %57.1 erkekler: %67.3 kadınlar: %47.3 (1995 verileri) GSYİH: Satınalma Gücü paritesi - 117 milyar $ (2000 verileri) GSYİH - reel büyüme oranı: %3.5 (2000 verileri) GSYİH - sektörel bileşim: tarım: %40 endüstri: %40 hizmet: %20 (1999 verileri) Enflasyon oranı (tüketici fiyatlarında): %6.5 (2000 verileri) İş Gücü: 66 milyon (1999 verileri) Sektörlere Göre İşgücü Dağılımı: tarım %70, endüstri %10, hizmet %20 (1999 verileri İşsizlik oranı: %28 (1992 verileri) Endüstri: Ham petrol, kömür, kalay, palmiye yağı, pamuk, kauçuk, ağaç, tekstil, deri ve post, çimento ve yapı malzemeleri, gıda maddeleri, ayakkabılar, kimyasallar, gübre, matbaa, seramik, çelik Endüstrinin büyüme oranı: %1.5 (2000 verileri) Elektrik Üretimi: 18.7 milyar kWh (1999) Elektrik Tüketimi: 17.372 milyar kWh (1999) Elektrik İhracatı: 19 milyon kWh (1999) Elektrik İthalatı: 0 kWh (1999) Tarım Ürünleri: Kakao, palmiye yağı, mısır, pirinç, darı, manyok, patates, kauçuk, büyükbaş hayvan, koyun, keçi, domuz, kereste, balık İhracat: 22.2 milyar $ (2000 verileri) İhracat Ürünleri: Petrol ve petrol ürünleri %95, kakao, kauçuk İhracat Ortakları: ABD %36, Hindistan %9, İspanya %8, Brezilya %6, Fransa %6, (1999) İthalat: 10.7 milyar $ (2000 verileri) İthalat Ürünleri: Makine, kimyasallar taşıt araçları, sanayi malları, gıda ve canlı hayvanlar İthalat Ortakları: İngiltere %11, Almanya %10, ABD %9, Fransa %8, Çin %6 (1999) Dış Borç Tutarı: 32 milyar $ (2000 verileri) Para Birimi: Naira (NGN) Para Birimi Kodu: NGN Mali Yılı: Takvim yılı |
Nijerya-Tarihi-Ekonomisi'tarım ve Sanayi
3 Eklenti(ler)
Nijerya-Tarihi-Ekonomisi'tarım ve Sanayi
Nijerya, güney kıyısı Gine Körfezi'nin doğu ucunda yer alan bir Batı Afrika ülkesidir. Büyüklüğü İngiltere, Fransa ve Benelüks ülkelerinin toplamı kadar olan Nijerya'nın komşuları batıda Benin, kuzeyde Nijer, kuzeydoğuda Çad ve doğuda Kamerun'dur. Ülkenin Atlas Okyanusu kıyılarından içeriye doğru 100 km kadar uzanan bataklık mangrov ormanları kuşağı, daha içerde yerini tropik yağmur ormanları kuşağına bırakır. Yağmur ormanlarının kuzeyinde, uzun otları ve ağaçlarıyla savan bitki örtüsü görülür. Daha kuzeye gidildikçe otlar kısalır, ağaçlar seyrekleşir ve ülkenin en kuzeyi kurak Sahel bölgesine girer. Dünyanın büyük ırmaklarından biri ve Afrika'nın üçüncü büyük ırmağı olan Nijer Irmağı, büyük kolu Benue Irmağı ile birlikte, ülkenin ortasında büyük bir "V" çizdikten sonra kıyıda birçok kola ayrılarak çok büyük bir deltayla denize dökülür (bak. NİJER IRMAĞi). NİJERYA'YA İLİŞKİN BİLGİLER RESMİ ADI: Nijerya Federal Cumhuriyeti. YÖNETİM BİÇİMİ: Geçici askeri yönetim. YÜZÖLÇÜMÜ: 923.768 km2. NÜFUS (1992): 89.666.000. BAŞKENT: Abuja. BAŞLICA KENTLER VE NÜFUSLARI (1992): Lagos (1.347.000), Ibadan (1.295.000), Kano (699.900), Ogbomosho (660.600), Oshogbo (441.600), ilorin (430.600). DOĞAL YAPI: Kıyıdan iç bölgelere doğru sırasıyla bataklık mangrov ormanları, yağmur ormanları, savanlar, yarı çöl ve çöl kuşakları yer alır. İç bölgelerde, yüksekliği 1.690 metreye kadar ulaşan bir yayla vardır. BAŞLICA ÜRÜNLER: Yam (bir tür yerelması), süpürge darısı, manyok, mısır, darı, yerfıstığı, palmiye yağı, kakao, pirinç, pamuk; kalay, kömür; petrol. EĞİTİM: İlköğretim parasızdır. Ormanlarda maun, ceviz ve sapelli gibi kerestesi değerli ağaçlar vardır. Nijer ve Benue ırmaklarının kuzeyindeki Hausaland düzlükleri deniz düzeyinden ortalama 600 metre yüksekliktedir. Ülkenin öbür önemli akarsulan Sokoto, Kaduna ve Gongola ırmaklarıdır. İklim ve Yabanıl Yaşam Ülkenin güneyindeki sıcak ekvator iklimi, kuzeyde yerini daha kuru bir iklime bırakır. Güneyde yıl boyunca nem ve sıcaklık yüksektir; ortalama sıcaklık 27°C'dir. Buna karşılık, kuzeyde aralıkta 10°C'ye kadar düşen sıcaklık, mayısta 38°C'ye kadar yükselebilir. Güneyde yıl boyunca görülen yağış, kasımdan mayısa kadar oldukça azdır. Kuzeyde kasım ve mayıs arasında yağışsız, kurak bir mevsim görülür. Savanlarda yaşayan büyük memeliler arasında antilop, zürafa, sırtlan ve aslan sayılabilir. Ormanlarda fil ve şempanze, ırmaklarda timsah ve suaygırı vardır. Ülkede pars, maymun ve yaban domuzu da yaşar. Savanlarda devekuşu ve leylek; ormanlarda papağan, boynuzgaga, tukan ve birçok başka kuş türü vardır. Görülen yılan türleri arasında siyah kobra, yeşil mamba, dev engerek ve piton sayılabilir. Çok sayıdaki böcek türleri içinde en zararlıları, insanlara ve hayvanlara uyku hastalığı bulaştıran çeçe sineği ile sıtma ve sarıhumma mikrobu taşıyan sivrisinektir. Halk Afrika kıtasındaki toplam nüfusun yaklaşık altıda birini Nijeryalılar oluşturur. Ülkedeki en büyük dört etnik grup, kuzeyde Hausalar ve Fulaniler, batıda Yorubalar, doğuda ise İbolar'dır. Bazıları yalnızca birkaç bin kişiden oluşan 250 kadar etnik grubun her biri kendi dilini konuşur. Edolar, İbibiolar, İjolar, Kanuriler, Nüpeler, Tivler, Çambalar ve Ekoiler öbür önemli etnik gruplardan bazılarıdır. Ülkenin resmi dili İngilizce'dir. Hausa, Fulani, Yoruba ve İbo konuşulan öbür önemli dillerdir. Nüfusun hemen hemen yarısı Müslüman, yüzde 35'i Hıristiyan'dır; geri kalanlar kendi geleneksel dinlerine bağlıdır. Nüfus artışı çok hızlıdır ve nüfusun yarıdan çoğu 15 yaşın altındadır. Eğitim için büyük harcamalar yapılan Nijerya'da 13 üniversite ve 50 binden fazla üniversite öğrencisi vardır. Ama çocukların çoğu ilkokuldan sonra okumaz. Son yıllarda sağlık hizmetleri ve konut yapımında büyük gelişme gerçekleşmiştir. Lagos'un yerini alacak olan yeni başkent Abuja ülkenin ortasındaki yüksek düzlük bölgede kurulmaktadır. Nijerya'nın öbür önemli kentleri arasında kuzeydeki ticaret merkezi Kano, pamuk üretim bölgesindeki Kadıma ve kakao sanayisinin merkezi olan İbadan sayılabilir. Tarım ve Sanayi Nijeryalıların yarıdan çoğunun geçimi toprağa bağlıdır. Bunların çoğu çiftçilik eden köylülerdir. 1960'larda, tüketilen tüm besin maddeleri ülkede üretiliyor, yerfıstığı ve palmiye yağı gibi bazı tarım ürünleri de dışarı satılıyordu. Ama 1970'lerde hükümetin sanayiye öncelik vererek tarımı ikinci plana iten politikası sonucu Nijerya 1980'lerde dışarıdan çok miktarda besin maddesi almak zorunda kaldı. Bu durumda hükümet tarımda Nijerya'nın yeniden kendi kendine yeterli duruma gelmesi için çalışmalara girişti. Ormancılık ve balıkçılık da Nijerya'daki önemli ekonomik etkinlikler arasındadır. Nijerya'nın en önemli ürünü petroldür. Nijer deltasından çok miktarda petrol ve doğal gaz çıkarılır. Port Harcourt, Warri ve Kaduna'da petrol rafinerileri vardır. Nijerya' nın dışarıya sattığı malların yüzde 90'dan fazlasını petrol oluşturur. Kuzeydeki yüksek düzlüklerde yer alan Jos yakınlarında çıkarılan kalay ve kolumbit de dışan satılır. Az bulunan niyobyum ve tantal metallerini içeren bir cevher olan kolumbitin dünyadaki başlıca üreticisi Nijerya'dır. Açık ocak yöntemiyle işletilen madenler arazide büyük çukurlar oluşmasına yol açar. Enugu yakınında da kömür ocakları vardır. Kainji, Jebba ve Shiroro Gorge'deki hidroelektrik santrallardan elektrik enerjisi elde edilir. Nijer Irmağı'nın büyük bölümünde gemiler işler. Doğudaki Cross Irmağı'nda salapuryalar çalışır. Başlıca limanlar Lagos, Port Harcourt, Burutu ve Calabar'dır. Lagos'tan kuzeydoğuya uzanan bir demiryolu İbadan, Zaria ve Kano kentlerini birbirine bağlar. Port Harcourt'dan gelerek Kaduna'da bu hatla birleşen bir başka demiryolu da kalay ve kömür madenlerinin bulunduğu bölgeye hizmet verir. Nijerya'da gelişmiş bir karayolu ağı vardır. Kano, Lagos ve Maiduguri'deki havaalanları ülkenin dış dünyayla havayolu bağlantısını sağlar. Tarih Nijerya çok eskiçağlardan beri Afrika'daki göç yolları üzerindedir. 2.000 yılı aşkın bir süre önce Bantular, bugünkü NijeryaKamerun sınırındaki bölgeden önce doğuya, sonra da güneye doğru büyük bir göç hareketi gerçekleştirmiştir. Günümüzde Nijerya'da yaşayan İbolar, İbibiolar ve İjolar Bantular'ın torunlarıdır. İÖ 500 ile İS 200 arasında Jos Yaylası'nda gelişen Nok uygarlığı seramik sanatının olağanüstü güzel örneklerini vermiştir. Daha sonra bölgede İfe ve Benin uygarlıkları gelişti. 7. ve 11. yüzyıllar arasında yeni bir göç dalgasıyla Yorubalar bugünkü Batı Nijerya'ya geldiler. Aynı dönemde, Hami ırkından olan Hausalar kuzeye yerleşerek Kano gibi, surlarla çevrili kentleri olan yedi devletin oluşturduğu bir konfederasyon kurdular. Daha sonra gelen Fulaniler kuzeyi istila ettikten sonra güneye yayıldılar. Ormanlık bölgelerde egemen olan Yorubalar'ın en ünlü krallıkları batıda Oyo, doğuda da Benin'di. Yorubalar güçlerinin doruğuna 16. yüzyılda ulaştılar. Portekizliler ilk kez 1472'de Nijerya kıyılarına, Lagos'a geldiler. Bu kıyı 16. yüzyıldan 19. yüzyıla değin köle ticaretinin merkezi oldu. Örneğin birçok Siyah Brezilyalı Yoruba soyundan gelmiştir. Avrupalı sömürgecilerin 1815'te köle ticaretine son vermesinden sonra bu kıyıdaki ticaret büyük ölçüde İngilizler'in denetimine girdi. İngiltere'nin 1851'de ele geçirdiği Lagos, 1861'de bir koloni olarak tahta bağlandı ve İngiliz egemenliği Nijer deltasına yayıldı. 1890'da İngiltere ve Fransa arasında varılan bir anlaşma ile Nijerya'ya komşu iki Fransız sömürgesi olan Benin ve Nijer'in Nijerya ile olan sınırları belirlendi, 19. yüzyılın sonlarında İngiltere, Kuzey Nijerya ve Güney Nijerya'da kurduğu iki protektorayla buralardaki denetimini güçlendirdi. Bu bölgeler 1914'te birleştirilerek Nijerya Kolonisi adlı tek bir yönetim kuruldu. İngiliz yönetiminin son yılı olan 1959'da Doğu, Batı ve Kuzey olmak üzere üç yönetim bölgesi oluşturuldu. Ekim 1960'ta bağımsızlığını kazanan Nijerya'da 1963'te cumhuriyet ilan edildi. Federal yönetimin güçsüzlüğünden ve bölgeler arası çekişmelerden kaynaklanan sorunlar Ocak 1966'da bir askeri darbeyle sonuçlandı. İbo kökenli subayların gerçekleştirdiği darbeyi yedi ay sonra Hausa kökenli subayların darbesi izledi ve General Yakubu Govvon devlet başkanlığına getirildi. 1967'de İbolar'ın önderi Odumegvvu Ojukvvu, ülkenin doğu kesiminin Biafra adıyla bağımsız bir ülke olduğunu ilan etti. 30 ay süren çok kanlı bir iç savaş sonunda Ocak 1970'te federal hükümet ülkenin bütününe egemen oldu ve Biafra'ın varlığı sona erdi. 1970'lerde ve 1980'lerde merkezi hükümet ulusal birliği sağlamaya çalıştı. Yerel yönetimler yeniden örgütlendi. 1979'da kabul edilen yeni anayasa ile Nijerya 19 eyaletten oluşan federal bir cumhuriyete dönüştürüldü. Petrolden sağlanan gelire dayanan ekonomi 1970'lerde hızla gelişti. Ama 1980'lerde petrol fiyatlarının düşmesinden kaynaklanan ekonomik sorunlar yaşayan Nijerya, 1990'lara da politik belirsizlik ve askeri yönetim altında girdi. Ekonomik durumu düzeltmek için 1989'da uluslararası mali kuruluşların onayıyla uygulamaya konan yapısal uyum programı yaygın kitlesel tepkilere yol açtı. Askeri yönetimin başında bulunan Tümgeneral İbrahim Babangida sert önlemlere başvurarak olayları durdurmaya çalıştı. Öte yandan sivil yönetime geçişte yalnızca yasaklı olmayan siyasetçilerin üye olabileceği iki partiye izin verdi. Nisan 1990'daki darbe girişiminin bastırılmasından sonra, sivilleşme programı çerçevesinde orduda büyük çaplı bir yeniden yapılanmaya gidildi. Ülkenin çeşitli eyaletlerinde 1991'de tırmanma eğilimi gösteren dinsel ve etnik çatışmalar siyasal istikrarsızlığa yeni bir öğe kattı. Uzun bir aradan sonra Kasım 1991'de yapılan nüfus sayımının sonuçlan Mart 1992'de açıklandı. Ortaya çıkan rakam ülke nüfusunun yıllarca uluslararası kaynaklarda kullanılan tahmini düzeyin 2030 milyon kadar altında olduğunu gösterdi. Rafinerilerin kötü yönetimi yüzünden Nisan 1992'de büyük bir petrol krizi yaşandı. Dünyanın 13. büyük petrol üreticisi olan Nijerya Avrupa'dan petrol ithal etmek zorunda kaldı. Temmuzda yüzde 25 gibi çok düşük bir katılımla yapılan genel seçimlerde Sosyal Demokrat Parti parlamentonun iki kanadında da çoğunluğu kazanarak Ulusal Cumhuriyetçi Birlik Partisi'ni geride bıraktı. Devlet başkanlığı seçimi, aday belirleme uygulamasında usulsüzlük iddiasıyla iki kez iptal edilirken, sivil yönetime geçiş tarihi de Ağustos 1993'e ertelendi. |
Nijerya Federal Cumhûriyeti
7 Eklenti(ler)
http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1257777369 NİJERYA DEVLETİN ADI: Nijerya Federal Cumhûriyeti BAŞŞEHRİ: Lagos NÜFUSU: 89.666.000 YÜZÖLÇÜMÜ: 923.773 km2 RESMİ DİLİ: İngilizce DİNİ: İslâm PARA BİRİMİ: Naira http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1257777369 Batı Afrika’da, İngiliz Milletler Topluluğu üyesi federal bir cumhûriyet. Fizikî Yapı http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1257777369 Nijerya, güney batı Afrika kıyısında, 3° 57’ ve 13° 54’ kuzey enlemleriyle 2° 39’ ve 14° 38’ doğu boylamları arasında yer alır. Doğusunda Kamerun, kuzeydoğusunda Çad, kuzeyinde Nijer ve batısında Benin devletleri yer alır. Güneyi, Gine Körfeziyle Atlantiğe açılır. Yüzölçümü yaklaşık olarak 923.773 km2dir. Nijerya, esas olarak dört coğrafî bölgeye ayrılır kıyıdaki mangrovlı (Afrika’da bataklıklarda yetişen bir cins ağaç) bataklık bölgesi, tropikal ormanlık bölge, Savana bölgesi ve kuzeydeki yarı çöl bölge. Yaklaşık 100 km kadar iç bölgeye giren kıyı bölgesi, hemen hemen 36.000 km2 lik geniş bir deltaya ve mangrov ağaçlarıyla dolu bataklıklara sâhiptir. Bölgede yüzlerce nehir ve kolları mevcuttur. Nijerya toprakları, kıyılardan îtibâren tedricen kesilmiş ve dağlık arâzilerle kırılmış, hafif ondüleli bir yayla görünümündedir. Lagos’tan Kamerun sınırına kadar olan şerit, ekvatoral ormanlık araziyle örtülüdür. Nijerya’nın ikinci ormanlık bölgesi, Savana bölgesidir. Ülkeyi baştan başa (yaklaşık 320 kilometreyi aşkın bir mesâfede) kateden Nijer Nehrinin batı bölgesi, dağlık bir arâzidir. Bu yüksek dağlar arasında Adamawa Dağları yaklaşık 80 km uzunluğundadır. Ülkenin en yüksek yeri, yine bu dağlar üzerindeki Dimlang Tepesi olup, yaklaşık 2042 metredir. Ülkenin güneydoğusunu ise Kamerun Dağlarının batı yamaçları örter ve bütün güneydoğu sınırı boyunca uzanırlar. Bu dağlar, ortalama 1500 m yüksekliğinde olup, bâzı yerleri 2000 metreye ulaşır. Kuzey Nijerya ise nispeten yarıçöl olup, Büyük Sahra Çölünün güneye doğru bir devamı şeklindedir. İklim Nijerya, tropikal iklimin tesirinde, yüksek sıcaklıkların olduğu bir ülkedir. Yıllık ortalama yağış miktarı, bölgeden bölgeye farklılıklar gösterir. Kıyıdan îtibâren iç bölgelere doğru uzanan yeşillik ve ormanlık bölgeler, yılda ortalama olarak 1000 ilâ 1500 mm civârında yağış alır. Lagos civarında birkaç kilometre genişliğinde olan ekvatoral ormanlık arâzi, doğu sınırına doğru 160 kilometreye kadar genişler. Bu bölge ve Nijer Nehri deltası, en güneyi yüzlerce tatlı ve tuzlu sularla beslenmiş, sert ve yumuşak tahtalı, kıymetli ağaç ceşitleriyle doludur. Kıyı bölgesinin nem miktarı yaklaşık % 75 civârında olup, en fazla yağışı mayıs ve haziran aylarında alır. Ortalama sıcaklık ise 29-30°C civarındadır. Savana bölgesiyse yılda ortalama olarak, en fazla ağustos ayında olmak üzere, 1000 mm yağış alır. Jos Yaylasında bu rakam, 1500 milimetreyi geçmektedir. Sıcaklık ise 28-33°C arasında olup, mart-nisan aylarında 37°C’ye kadar yükselebilmektedir. Kuzey bölgelerde çöl iklimi mevcuttur. Kış aylarında Büyük Sahradan güneye doğru şiddetli esen rüzgârlar, berâberlerinde toz ve kum getirirler. Nijerya toprakları, kıyıdan îtibâren kuzey sınırı Nijer’e kadar, ormanlarla kaplıdır. Kıyı bölgesindeki ekvator ormanları, kuzeydeki ormanlara nazaran daha sık ve geniştir. Kamerun sınırına doğru bu genişlik, 160 kilometreyi bulabilmektedir. Uzun otların ve karışık cins ağaçların bulunduğu savana bölgesindeki ormanlar ise 550 km genişliğine ulaşır. Bu ormanlarda genellikle sert ve yumuşak tahtalı ağaç türleri vardır. Doğu Nijerya’da ise, daha çok palmiye ağaçları yer alır. Dünyânın en uzun nehirlerinden biri olan Nijer Nehri boyları ve en güney uçta yer alan delta bölgesindeki ormanlar daha çok boz renkli palmiyeler, baobob, akasya ve salkım ağaçları ile doludur. Nijer’den doğan Nijer Nehri, 4180 km uzunluğunda olup, ülkenin hayat kaynağıdır. Lakoja bölgesindeki ikinci büyük nehir olan Benue ile birleşir ve güneyde delta bölgesine kadar 280 km yol kateder. Delta bölgesinde ise yüzlerce irili ufaklı nehir mevcuttur. Nijer Nehri üzerinde kurulu Kainiji Barajı ile elektrik elde edilmektedir. Nijerya topraklarının büyük bir kısmı yüksek demir ve alüminyum konsantrasyonu ihtivâ eder. Yağmurlar sebebiyle de toprak kızıl renk almıştır. Dolayısıyla, sert örtü hâlindeki bu kızıl killi topraklar verimsizdir. Çad Gölü çevresinde ise toprak siyah renkli olup, ekime müsâit değildir. Güney ormanları bölgesindeki topraklar kireç bakımından kifâyetsizdir. Buna rağmen güneydeki bitki çeşidi ve yoğunluğu kuzeyden daha fazladır. Nijerya ormanlarında çok çeşitli yırtıcı hayvan yetişir. Aslan, kaplan, leopar bol bulunur. Bundan başka maymun, suaygırı, antilop, kuzeye doğru fil, zürafa ve gergedan da sık rastlanan hayvanlardandır. Nüfus ve Sosyal Hayat Dünyânın nüfus bakımından dokuzuncu ülkesi olan Nijerya, yaklaşık 89.666.000 nüfûsuyla Afrika’nın en kalabalık ülkesidir. Nüfus artışının en yüksek olduğu ülkelerden biridir. Halkın büyük bir bölümünü yerli kabîleler teşkil eder. Ayrıca Avrupalı beyazlar da mevcuttur. Nüfus, birbirinden birçok bakımlardan farklı, yüzlerce çeşit gruplardan teşekkül eder. Bunların en güçlü ve geniş olanı Housa-Fulani kabîleleridir. On dördüncü yüzyılda Müslümanlıkla şereflenen bu insanlar, ülke idâresini ellerinde tutmaktadırlar. Ayrıca güneybatıda Yoruba, güneydoğuda İbo kabîleleri de güçlüdür. Bundan başka Tıv, Iraw, İbibio, Efik veIfe kabîleleri, sayıca kalabalık diğer kabilelerden birkaçıdır. Kuzeyde bulunan ve ülke yönetiminde başrolü oynayan Hausa-Fulani kabîleleri genellikle ticâret ve çiftçilikle uğraşırlar. Ülke idâresinde ve hayat tarzlarında, İslâm kâidelerine bağlı kalırlar. Nijerya nüfûsunun yarıdan çoğu Müslümandır. Ülkede, genellikle Avrupalı olan bir miktar Hıristiyan vardır. Bâzı kabîleler ise hâlâ putperesttir. Müslüman Nijeryalıların kültür düzeyleri oldukça yüksektir. Ülke genelinde okuma-yazma oranı % 50’dir. Nijerya’da toplam 13 üniversite mevcuttur. Nijerya’da, yüzlerce çeşit kabile gruplarının, yine yüzlerce çeşit dili vardır. Bugün için Afro-Asyatik ve Nijer-Kongo âilelerinden gelme 300’den fazla yerli dil tespit edilmiştir. Ülke, uzun yıllar İngiltere zulmü ve sömürgesi altında kaldığı için, resmî dâireler ve okullarda İngilizce kullanılmış ve ülkenin resmî dili hâline gelmiştir. Bundan başka Arapça da konuşulmaktadır. Yerli dillerinin en yaygın ve sosyal hayatta tesirli olanları Hausa,Yoruba ve İbo dilleridir. Kabîleler arasında âdet, örf, dil, din ve yaşantı bakımından birçok farklılık varsa da, ekonomik hayatta nüfûsun çoğunluğu tarım ve ticârette birleşir. Birçok köy ve klanların yönetim unsurunun temelini, büyük ölçüde genişlemiş ve poligami türde âileler meydana getirir. Bu âileler politik, sosyal ve ekonomik sistemler îtibâriyle, âileye has bir organize ile, gıdâ üretiminde en güçlü olma amacındadır. Fakat bu âileler hiçbir zaman Avrupa’daki ayrıcalıklı zümreler hâlinde değildir ve âile reisleri veya klan başkanları bir Avrupa diktatörü şeklinde hareket etmezler. İslâmiyetin, Nijerya’ya getirdiği barış, huzur ve seâdet, 600 yıldan beri insanlık sıfatlarından habersiz bu insanların hayatlarına yepyeni ufuklar kazandırmıştır. Nitekim Avrupalıların boyunduruğundan kurtulmaları, bu sâyede kazanmış oldukları birlik ve berâberlikle gerçekleşmiştir. Bugün için Nijerya, Afrika ülkelerine nazaran refah seviyesi yüksek olan bir ülkedir. Mevcut petrol yataklarından elde edilen gelirler, ülkedeki iç karışıklıkları önlediği gibi ülke insanlarına geniş iş imkânları sağlamıştır. Nijerya’nın başşehri Lagos’tur. Önemli bir ticârî limandır. Oldukça modern binâlarla doludur. Milletlerarası bir havaalanına sâhiptir. Ülkenin en büyük ve gelişmiş şehri Ibadan’dır. Önemli bir endüstri merkezi olup, Afrika’nın açık pazar bölgesidir. Diğer önemli şehirleri ise Sokoto Nehrinin doğusundaki Sokoto şehri, Kaduna Nehri üzerinde Kaduna şehri, Kano, Zaria, Port Harcourt, Jos Benin Nsukka, Oyo Yolo ve Mubi’dir. Siyâsî Hayat Nijerya federal bağımsız bir cumhûriyettir. Federal hükümet merkezinden başka 19 eyâlet bölgesine ayrılır. Devlet başkanı seçimle başa gelir. Parlamento iki meclisten meydana gelir. Ayrıca her eyâletin bir hükümeti ve eyâlet başkanı olur. Eyâlet başkanlarının ülke idâresindeki önemi çok büyüktür. Anayasaya göre devlet başkanı, eyâletlerin üçte ikisinin desteğini almak zorundadır. Millet Meclisi 449 sandalyeden meydana gelir. Senato ise 95 üyelidir. Nijerya, bağımsızlığından bu yana askeri darbelerin en çok yapıldığı ülkelerden olup günümüzde askerî rejim tarafından idâre edilmektedir. 1992’de seçimler yapıldı. Sivil hükümete geçiş olarak 27 Ağustos 1993 târihi tesbit edildi. Ekonomi Ekonomi daha çok tarıma dayanır. Yerfıstığı, pamuk, palmiye ağaçları, sebze ve meyve türleri, kakao, kauçuk tahıl ürünleri, hurma ve yerfıstığı yağı, kereste ve kolacevizi bol miktarda üretilir. Kakao ve kauçuk üretiminde dünyânın altıncı ülkesidir. Ülke topraklarının % 25’i ekime müsâittir. 1960’lı yıllarda bulunan petrol, Nijerya ekonomisini geniş ölçüde ferahlattı. Afrika’da hemen hemen en istikrarlı ekonomiye sâhip ülkelerden biri hâline geldi. Güneyde delta bölgesi, petrol yatakları bakımından oldukça zengindir. Dünyânın yedinci büyük petrol üreticisi durumunda olan Nijerya’nın ihracatının büyük bir bölümünü, petrol ve yan ürünleri teşkil etmektedir. Ayrıca doğal gaz bakımından da oldukça zengindir. 1980 yılında petrokimyâ ve doğal gaz tesisleri tamamlanmış ve rafineri sayısı arttırılmıştır. Nijerya ham petrolden başka ayrıca kömür, kalay, kireçtaşı, kolimbit ve demir mâdenleri de üretmektedir. Mevcut nehir sularından, hidroelektrik santralleri kurmak sûretiyle, elektrik enerjisi üretilmektedir. Bunlardan en büyüğü Kainiji Barajıdır. İhrâcâtının % 95’ini ham petrol teşkil eder. Çeşitli gıdâ maddeleri ve otomobil parça takımları, diğer önemli ihraç ürünleridir. Gıdâ maddeleri ihrâcâtının büyük bir bölümünü kakao meydana getirir. Ayrıca tütün, palmiye ürünleri, yerfıstığı, pamuk ve soya diğer ihraç ürünlerini teşkil eder. Nijerya, kereste, kauçuk ve hayvan derilerinden de büyük gelirler elde etmektedir. İhrâcâtını daha çok İngiltere, Almanya ve Japonya’ya yapar. ABD, Almanya ve Hollanda’dan ise çeşitli makina, ilâç ve elektronik malzemeler, ithal etmektedir. Kişi başına düşen millî gelir 370 dolardır. İş gücünün % 60’ı tarım, % 20’si ticâretle ilgilidir. Doğal gaz ve petrokimyâ endüstrisi yanında, ormancılık, balıkçılık, tekstil, çimento ve sigara endüstrileri de önemlidir. OPEC üyesi olan Nijerya, büyük bir demir-çelik endüstrisine ve geniş bir inşaat sektörüne sâhiptir. Ulaşım: Ulaşımın geliştiği ülkede yollar genelde kuzey-güney istikâmetini tâkip eder. Uzunluğu yaklaşık 124.000 kilometreyi bulan karayolunun % 50’si asfalt kaplıdır. Demiryolu ulaşımı gelişmiş olup toplam uzunluğu 3805 kilometredir. Lagos ve Kano havaalanları en işlek uluslararası havalimanlarıdır. |
Powered by vBulletin®
Copyright ©2000 - 2025, Jelsoft Enterprises Ltd.