Motivasyon Stratejileri
 

Motivasyon Stratejileri Uzaklaşmak ve Yaklaşma
Diğerlerini motive etmenin anahtarını bilmek yararlı olabilir mi? Bu
aynı zamanda Türk iş dünyasının önemli bir problemi olan motivasyon
konusunda yardımcı olabilir mi? Aslında, motivasyon buradaki anlamıyla
şöyle açılayabiliriz... Hoşa gitmeyen işleri de kolayca ve zorlanmadan
yapabilmek... Hoşa gitmeyen işleri yaptırabilmenin sadece iki yolu
var;havuç ya da sopa... Önemli olan nokta sopayı ya da havucu ne zaman
kullanacağınızı bilmek ve nerede hangi hvucu ya da sopayı
kullanacağınızı bilmek.

Biz, havuca tepki verenlere "yaklaşmacılar", sopaya tepki verenlere
ise"uzaklaşmacılar" diyoruz. Emin olun ki, ateş yeterince sıcaksa, herkes
ondan kaçmak için, eğer altın küpü yeterince parlaksa, herkes ona
ulaşmak için, elinden geleni yapacaktır.
İnsanlar bir şeyi neden yaparlar? Ya belirli bir noktaya ulaşmak için
(çoğunlukla aaaif); ya da belirli bir noktadan kaçmak için (çoğunlukla
acı ya da aaaifsiz durum)... İnsanlar bu anlamda, onlara çekici gelen
şeylere yaklaşır, onları itan şeylerden uzaklaşırlar. Uzaklaşılan ya
da yaklaşılan bu şeyler değerlerle ilgilidir. Değerler, insanların
uzaklaşmak ya da yaklaşmak için zaman, emek ve kaynaklarını
harcadıkları şeyleri belirler.

X ve Y Teorisi
Motivasyon konusu, son elli yıldır, yönetim dergilerinde tartışılıyor.
Bu sürew içerisinde iki önemli çatışan teori ortaya çıkmıştır. Douglas
Mc Gregor 19602 da The Human Side of Enterprise dergisinde, bu iki
teoriyi "X Teorisi" ve "Y Teorisi" olarak adlandırmıştır.

Teori X aşağıdaki varsayımlar üzerine kurulmuştur:
1. Ortalama her insan işi sevmez ve ondan kaçmak için yollar arar.
2. Bu iş sevmezlikten dolayı çoğu insan zorlanmalı, yönetilmeli ve
cezayla tehdit edilmelidir.
3. Ortalama insanın hırsı yoktur ve yönetilmeyi tercih eder.
Sorumluluktan kaçarlar ve en yüksek değerleri güvenliktir. Bu
insanları iyi yönetebilmek için ceza gereklidir. Çoğu insan temelde tembel
olduğundan, "sopa" gereklidir; yine de patron arkasını döndüğünde
çalışmayı bırakacaklardır.

Teori Y ise aşağıdaki varsayımlar üzerine kurulmuştur:
1. Fiziksel ya da zihinsel çalışma, oyun ya da dinlenmek gibi
doğaldır.
2. Dış kontrol ya da ceza tehditleri, insanları motive etmenin tek
yolu değildir. Çoğu insan hem fikir hedefe ulaşmak için kendilerini yönetir
ve kontrol eder.
3. Hedefle hem fikir olmaları, o hedefe ulaşmakla ilintilendirdikleri
ödüller sebebiyledir.
4. Her ortalama kişi, doğru şartlar altında, sorumluluk istemeyi
ve/veya kabul etmeyi öğrenir.
5. İnsanların büyük çoğunluğu, kurumsal problem çözme konusunda, hayal
etmek, ustalık ve yaratıcılık için yeterli kaynaklara sahiptir.
6. Modern iş dünyasında, ortalama bir insanın entellektüel
yeteneklerinin çok azı harekete geçirilebilmektedir. Bu kişileri doğru
yönetebilmek doğru "havuçları" bulmakla olabilir. İnsan kaynağının
potansiyelini ortaya çıkaracak çözümleri bulmak yöneticiler
düşmektedir.

Peki siz hangi teorinin varsayımdasınız ?

Toplumumuzdaki İş Dünyasını Motive Etmek
Teori X ve teori Y üzerindeki tartışmalar hala devam ediyor. Çünkü her
ikisi de doğru ve her ikisi de yanlış. Bazı insanlar ilk teoriye
uyarken, bazıları de ikincisine uyuyorlar. Yöneticiliğin sırrı,
bireyin hangi kategoriye girdiğini ve ne türüyle motive olacağını bulmaktır.

Yaklaşmacı kişiler ulaşmak istediklerine ulaştıklarında artık hareket
etmezler; uzaklaşmacılar da istemediklerinden kurtulduklarında...

Çalışan insanların içinde uzaklaşmacılar eğer hayat onlar için rahatsa
hiç bir şey yapmayacaklardır. Bir çok şirket insanlara uzaklaşmak
isteyecekleri hiç bir şey bırakmıyor. Kişinin normal standartlarda bir
evi, ailesi, kazancı varsa, işten atılma problemi yoksa, iş yerinde
rekabet yoksa, uzaklaşmak isteyeceği bir şey de yok demektir. Bu da o
kişinin motive olamaması demek olacaktır. Benzer durum yaklaşmacılar
için de geçerlidir. Eğer tüm hedeflere ulaşmışlarsa ve önlerine yeni
ödüller konmuyorsa motive olamayacaklardır.

Kimi insansa bazı durumda yaklaşmacı iken bazı durumda ise
uzaklaşmacıdır. Bu kişilerin hangi durumlarda yaklaşmacı oldukları ve
nelere ulaşmak istedikleri ile hangi durumlarda uzaklaşmacı ve
nelerden kaçmak istedikleri bulunmalıdır.

Motivasyon Stratejisini Ortaya Çıkarmak
Motivasyon stratejisini ortaya çıkartmanın en iyi yollarından birisi
onları bu sabah yataktan kaldıran şeyin ne olduğunu sormaktır. Çünkü
kimi insan, yataktan kalmak için o gün olacak güzel şeyleri düşünerek
motive olurken, kimi insan da kalkmazsa olabilecek kötü şeyleri
düşünür.

Tipik Bir Motivasyon Stratejisinin Unsurları
Ateşleyici; istenen ya da istenmeyen işin düşünülmesi aşaması. Burada
çoğunlukla istenen durumun olumlu duygularını ortaya çıkartan görsel
ve işitsel tasarlamalar ya da istenmeyen durumun olumsuz duygularını
ortaya çıkartan görsel ya da işitsel tasarlamalar yapılır. Ayrıca
oluşturdukları resmle içleşmek, motivasyonu arttırırken, dışlaşmaksa
azaltır. İçleşmek ve dışlaşmak alt sistemlerin ayarlanmasıyla olur.

1. Operasyon; işi yapmak ya da yapmamakla ilgili kendi kendine
konuşma ve zihinde canlandırılması aşaması.
2. Şu anın kriterleriyle, yapılma ya da yapılmama durumunun
kriterlerinin karşılaştırılması aşaması.
3. Yapılma ya da yapılmama durumunun, motive edebilirliği kararı
aşaması.
4. Yaklaşma ya da uzaklaşmaya giden ilk hareket.

Hem yaklaşmacı hem de uzaklaşmacı stratejinin kişide varolması en
etkili olan olarak görünmektedir. Zaman zaman insanlar daha stresli olduğu için ve yaklaşmacı strateji, zihni hedeflere daha iyi yönlendirdiğinden, uzaklaşmacı stratejilerini değiştirmek isteyebilirler. Bununla birlikte kişilerin motivasyon stratejilerini değiştirme çalışmalarında, ekoloji kontrolünün yapılması, kişinin tamamen demotive kalmaması açısından önemlidir. Hatırlayın ki zaman zaman uzaklaşmacı stratejiye de ihtiyaç duyulabilir.