1) İlm-İ İlâhî Açısından Kaza Ve Kader
 

1) İlm-i İlâhî Açısından Kaza ve Kader

Kaza ve Kaderin Mertebeleri


İlm-i ilâhî açısından kaza ve kader kıyamete kadar zuhur edecek bütün eşya ve hâdiselerin plân ve programlarının Allah tarafından tespiti ve bunlara ilmî bir vücut giydirilmesidir. Kâinat yaratılmadan önce hadisin beyanıyla "Allah vardı ve başka hiçbir şey mevcut değildi."[1] Bu kevn ü fesad daha yaratılmadan Allah muhît ve sonsuz ilmiyle her şeyi tespit etti. Bu her şeyin Allah'ın ilminde tespit ve takdiriydi.[2]


Allah (celle celâluhu) akla gelen her şeyin verâsının verâsının verâsındadır ve O hiçbir şekilde kullarına benzemez. Fakat ilm-i ilâhî açısından kaza ve kaderi açıklamak için -hata olmasın- belki şöyle bir misal verebiliriz:



İnsan yapacağı bir şeyi önce zihninde kurar tahayyül ve tasavvur eder; sonra plân tasarı ve proje safhası gelir ve böylece ona safha safha mahiyet ve keyfiyet kazandırır. İşte bu o insanın yapıp madde âleminde ortaya koyacağı şeyin bir bakıma ilmî vücududur.