Mest Üzerine Mesh Etmek Caiz Midir?
 

Mest üzerine mesh



Elbette caizdir. Peygamber efendimiz, mübarek ayaklarına mest giymiş ve nasıl mesh yapılacağını göstermiştir. Kur'an-ı kerimde namazların nasıl kılınacağı gibi birçok husus yoktur. Peygamber efendimizin yaptığı gibi yapılmıştır. Çünkü Hak teâlâ buyurdu ki:

(Resule itaat eden, Allah’a itaat etmiş olur.) [Nisa 80]


(Peygamberin emrine uyun, nehyettiğinden sakının.) [Haşr 7]


(İndirdiğimi insanlara beyan edesin, açıklayasın) [Nahl 44]


Mest hakkında hadis-i şeriflerde buyuruluyor ki:

(Yahudiler, namaz kılarken nalın veya mest ile ayaklarını örtmezler. Siz onlara muhalefet edin, nalın veya mest giyinin!) [Müslim, Ebu Davud]


(Müşriklere muhalefet edin, namaz kılarken mestlerinizi giyin.) [Hakim]


([Hacda] Nalını olmayan, mestlerini giysin.) [Buhari, Müslim, Ebu Davud, Tirmizi, İmam-ı Ahmed]


(Mest üzerine meshin müddeti, misafir için üç gün, üç gece [72 saat]; Mukim için de bir gün bir gece [24 saat.]) [Ebu Davud, Tirmizi]


Resulullah, misafir iken de, mestlerimizin üzerine meshetmemizi emrederdi. (Nesai, Tirmizi)


Peygamber efendimiz, fetih gününde namazları bir abdestle kılıp ve mestleri üzerine meshetti. Bunu gören Hazret-i Ömer, (Ya Resulallah, bugün, daha önce yapmadığınız bir şeyi yaptınız) deyince, Peygamber efendimiz buyurdu ki:

(Ya Ömer bilerek yaptım.) [Müslim, Ebu Davud, Tirmizi, Nesai]


Hazret-i Mugire, Peygamber efendimize abdest suyunu döktü. Peygamber efendimiz de, abdest alıp mestlerinin üzerine meshetti. (Buhari, Müslim)


Peygamber efendimiz, mestleri üzerine mesh edince, (Ya Resulallah, [ayakları yıkamayı] unuttunuz galiba dediler. Peygamber efendimiz buyurdu ki:

(Hayır, ben unutmadım, Rabbim böyle yapmamı emretti.) [Ebu Davud]


Peygamber efendimiz, Habeş hükümdarı Necaşi’nin gönderdiği bir çift mesti giydikten sonra, üzerine meshetti. (Tirmizi, Ebu Davud, İmam-ı Ahmed)


Bir yolculuk esnasında, abdest aldıktan sonra, mestlerini göstererek, (Onları temiz olarak [abdestli olarak] giymiştim) buyurup üzerlerine meshetti. (Buhari, Müslim, Ebu Davud)


Peygamber efendimiz mestlerinin üst tarafını meshederdi. (Tirmizi, Ebu Davud)


Hazret-i Ali de buyuruyor ki:

(Din, akıl ve görüş ile olsaydı, mestin üstünü değil, altını meshetmek daha uygun olurdu. Ben Resulullahın hep mestlerinin üstünü meshettiğini gördüm.) [Ebu Davud]


Peygamber efendimizin abdestte kalın çoraplar ile ayakkabılar üzerine meshettiği de bildirildi. (Nesai)


Süfyan-ı Sevri, İbni Mübarek, imam-ı Şafii, imam-ı Ahmed gibi zatlar da kalın çoraplar üstüne mesh edilebileceğini bildirmişlerdir. (Tirmizi)


Hazret-i Âişe, mestler üzerine meshetmenin müddeti sorulduğunda, (Ebu Talibin oğluna sorun; çünkü o, seferde Resulullahın yanında bulunurdu) buyurdu. Hazret-i Ali’ye sorulunca, buyurdu ki:

(Resulullah efendimiz mesh müddetini misafir için, üç gün üç gece; mukim için de bir gün bir gece olarak bildirdi.) [Müslim]


Sual: Bir arkadaş "Kur’anda abdest alırken ayakların meshedilmesi emrediliyor. Namaz vakitleri de üç olarak bildiriliyor. Şimdiki tatbikat yanlıştır” diyor. Böyle bir şey var mı?

CEVAP

Namaz üç vakittir, ayaklar mesh edilir diye bir âyet yoktur. Abdest âyetinin meali şöyledir:

(Ey inananlar, namaza kalktığınızda yüzlerinizi, dirseklere kadar ellerinizi, başlarınızı meshedip topuk kemiklerine kadar ayaklarınızı yıkayın.) [Maide 6]


Peygamber efendimiz senelerce abdest aldı, bir defa çıplak ayaklarına mesh ettiği vaki değildir. Mestlerine mesh ettiği ise vakidir. Bu konuda bir çok sahih hadis vardır. Kur'an-ı kerimi Resulullah efendimizden daha iyi anlayan kim vardır ki?


Binlerce sahabi gelmiş binlerce tabiin onlardan görmüş ve binlerce kitap yazılmıştır. Hiç bir kitapta ayaklar mesh edilir diye yazmıyor.


Kur'anda üç vakit namaz var demek de yanlıştır. Peygamber efendimiz senelerce beş vakit namaz kılmıştır. Bu konuda da sayısız sahih hadis vardır. Muteber kitaplardan nakil yapmayanlara itibar etmemelidir.


Sual: Mest üzerine mesh etmeyi kabul etmeyen Ehl-i sünnet olamaz mı?

CEVAP

Evet olamaz. Çünkü mest üstüne mesh etmeyi caiz görmek Ehl-i sünnet itikadı içindedir.


Sual: Mestin vasıfları nelerdir?

CEVAP

Mest, ayağın yıkaması farz olan yerini örten, su geçirmez ayakkabı demektir. Mestin, bir saat yol yürüyünce, ayaktan çıkmayacak şekilde sağlam ve ayağa uygun olması gerekir. Ağaçtan, camdan, madenden mest olamaz. Zira sert şeyle bir saat yürünemez. Tabanı ile ayak üstü veya yalnız tabanı deri kaplanmış çorap üstüne veya sert olup, yürürken aşağı düşmeyen kalın çorap üzerine mesh caizdir.


Sual: Mestteki yırtığın sınırı nedir?

CEVAP

Mestteki yırtık üç parmak girecek kadar olursa o zaman sahih olmaz. İki parmak girecek kadar olursa mahzuru olmaz. Astarı varsa astarı kendisi sayılır.


Sual: Teyemmüm ederek, mest giyenin, su bulununca, abdest alırken mestlere meshetmesi caiz midir?

CEVAP

Teyemmüm ederek, mest giyen, su ile abdest alırken, mesh edemez. Ayaklarını yıkaması gerekir.


Sual: Mestteki necaseti temizlemek gerekir mi? Meshetmek yeterli olur mu?

CEVAP

Mestte namaza mani olacak necaset varsa, temizlemek farzdır. Meshetmekle necaset temizlenmiş olmaz. Yıkamak gerekir.


Sual: Çoraba, çıplak ayağa ve oje üstüne mesh caiz midir?

CEVAP

Mesh, meste ve sargılar üzerine yapılır. Ayağını yıkamak zor gelen kimse, çıplak ayağına veya naylon çoraba mesh edemez. Ojenin üstüne de mesh edemez.


Sual: Maliki’de mestin durumu nasıldır?

CEVAP

Mest deri ve benzerinden olur, yünden olmaz. Mestin üst ve altı meshedilir. Mest, ayağı yıkamak meşakkatinden dolayı değil, sünnete uymak veya soğuktan korunmak niyetiyle giyilir. Maliki’de mestin mesh müddeti yoktur. Cünüp olana kadar çıkarmak gerekmez. Sadece Cuma günleri gusül için çıkarmak sünnettir. Maliki’yi taklit eden, 24 saatten fazla giyemez.


Sual: Mâlikî'de mest üzerine mesh nasıl yapılır?

CEVAP

Mâlikî'de mestin altı da, üstü de mesh edilir. Şu şekilde yapılması uygun olur:

Önce sağ ayak mesh edilir. Bunun için sağ el ıslatılıp, parmaklar sağ mestin üst ucuna konur. Sol el de ıslatılıp sağ mestin altına konur. Sağ elin başparmak ucu sol, diğer üç parmak uçları sağ kenarında olarak mestin ağız kısmına kadar el çekilir. Bu arada alttaki sol el de topuğa ve buradan da mestin ağzına kadar çekilir. Daha sonra sol ayak mesh edilir. Sol eli sol mestin üstüne, sağ eli de altına koyarak aynı işlem uygulanır. Bu şekilde mesh edilir.


Sual: Mesti abdestli mi abdestsiz mi giymek lazım?

CEVAP

Mesti abdestli giymek gerekir. Üzerine mesh etmek gerekmez. Abdest bozulup yeniden alırken üstüne mesh edilir.


Sual: Mestin 24 saatlik müddeti, mestin giyildiği saatte mi başlar yoksa, mest giyildikten sonra abdestin bozulduğu an mı başlar?

CEVAP

Abdestin bozulduğu andan itibaren başlar.


Sual: Eğer mest süresi bittiğinde kişi abdestli ise, mesti çıkarıp tamamen abdest mi almalı yeniden? Yoksa sadece ayaklarını yıkasa yeniden mest süresini başlatmış olur mu?

CEVAP

Sadece ayaklarını yıkaması yeterlidir.


Sual: Sık örülmüş ve kalın olan patik ya da yünlü çorap mest olarak kullanılabilir mi?

CEVAP

Mest olarak kullanılabilmesi için çorabın yürürken aşağı düşmeyecek kadar kalın olması ve topukları kapatması lazımdır.


Sual: Piyasada satılan altı plastik olan mestler uygun mu?

CEVAP

Altı deri olan her çeşit çorap da mest olarak kullanılabilir. Askeri potinlere de meshetmek caizdir.


Sual: Abdest alıp mesti giydikten sonra, üzerine de çorap giyiyorum. Abdestim bozulunca ince çorabın üstüne mesh ediyorum. Bu durum abdeste zarar verir mi?

CEVAP

Zarar vermez. Çorap çok ince olup altına su geçirirse, su geçirdiği için zarar vermez. Çorap kalın olup su geçirmezse, üstteki mest hükmünde olduğu için ona mesh etmiş olur.


Sual: Mestin üstündeki çoraba mesh ettikten sonra çıkarsam, ayrıca meste de mesh etmem gerekir mi?

CEVAP

Elbette o zaman meste mesh etmek gerekir. Maliki’yi taklit edenler için muvalata mani olmaması için çıkarır çıkarmaz mesh eder.


Sual: Abdest aldıktan sonra mest giysek, sonra abdestimiz bozulsa, tekrar abdest alsak, yatarken mestimizi çıkarsak, abdestimiz bozuluyor. Abdestli olarak yatmak için tekrar abdest mi almalıyız?

CEVAP

Sadece ayakları yıkamak kâfidir. Ama bundan daha kolayı da vardır:

Mesti çıkarmadan yatağa girersin, okunacak duaları okur veya okumazsın. Sonra mestleri çıkarırsanız, abdestli yatmış olursunuz. Abdest sıkışıkken de böyle yapılır. Yani yatağa girilir, hemen yataktan çıkıp ihtiyacımızı giderip gelince yine abdestli yatmış oluruz. Abdestli yatmak demek, uyuyana kadar abdestli durmak demek değildir. Abdestli yatağa girip hemen abdestimiz bozulsa yatağa abdestli girmiş oluruz, ölürsek şehid sevabı alırız. Onun için hep abdestli yatmalıdır. Mest ile yatağa girilip, yatakta mest çıkarılırsa abdestli yatılmış olur.


Sual: Maliki’yi taklit edenler için mestin müddeti 24 saat mi, yoksa süresiz mi?

CEVAP

24 saattir. Çünkü Hanefi’den çıkmış değiliz.


Sual: Mest üstüne mest giymek Şafii’de caiz değildir. Mest içine çorap giymek de mest hükmünde mi?

CEVAP

Mest içine çorap giyilir. Çorap mest hükmünde değil.


Sual: Mesti her zaman giymek caiz mi?

CEVAP

Mesti sırf soğuktan korunmak için değil, yazın bile giyinmek caizdir.


Sual: Maliki’de mestin üstüne giyilen çoraba, mesh caiz mi?

CEVAP

Evet.


Sual: Ayaktaki kan durunca, mestleri giyse, sonra ayağının kanadığını anlasa, abdest alırken bu mestlere mesh caiz mi?

CEVAP

Evet.


Sual: Ayakları yıkamak, mest üstüne meshden evla mı?

CEVAP

Elbette evladır. Ancak bazen meshedip rafizilere muhalefet için giyilirse, meshetmek evladır.


Sual: Abdestsiz iken, ayaklarını yıkayıp mestlerini giyen, daha sonra ayaklarını yıkamadan abdest alsa, abdesti sahih olur mu?

CEVAP

Evet Hanefi’ye göre sahih olur.


Sual: Çalışan bayanların ince çorap üzerine mesh etmeleri caiz mi?

CEVAP

Çoraba mesh olmaz. Abdest almak zor ise Hanbeli mezhebi taklit edilerek öğle ile ikindiyi, akşam ile yatsıyı birleştirip kılar. Yani öğle vakti müsaitse ikindiyi de öğle vakti kılar. Akşamı kılması zor ise yatsı vakti gece eve gelince evinde kılar.


Sual: Maliki mezhebine göre mest müddetinin süresiz olması taklit eden hanefi için de geçerli midir?

CEVAP

Geçerli değildir, çünkü Hanefi mezhebinden çıkmamıştır, ama unutarak birkaç gün kılmışsa, bunu Maliki’ye göre kıldım derse mahzuru olmaz.


Mezhep taklidinde esas şu: Taklit edilen mezhebin farzlarına ve müfsidlerine [bozanlarına] uyulur. Kendi mezhebimizin ise hepsine uymak gerekir.


Sual: Maliki’yi taklit ediyorum. Unutarak mestleri 24 saatten fazla giymişim. Kıldığım namaz ve okuduğum Kur’an ne olacak?

CEVAP

Maliki’de mestin müddeti sonsuzdur. Unutarak bir ay bile mestleri çıkarmasanız namazlarınız sahih olur. Okuduğunuz Kur'an boşa gitmez. Unutmak şer’i özürdür. Unutarak namazı kaçırsak günah olmaz. Unutarak yiyip içsek oruç bozulmuş olmaz.


Sual: Mesti çıkardıktan sonra tam abdest mi alınmalı yoksa sadece ayakları yıkamak kâfi mi?

CEVAP

Eğer abdest varsa sadece ayaklar yıkanır, abdest yoksa, yeniden abdest almak gerekir.


Sual: Kadınların yolculukta abdest alması güç olabiliyor, bu durumda ayakkabının üzerinden mesh etmek uygun olur mu?

CEVAP

Ayakkabının mest hükmünde olması için, bot olması lazım yani topuk kemiklerini geçmesi lazım. O zaman mesh yapılabilir. Tabii ayakkabıyı da abdestli iken giymek şarttır. Yollarda bacak görülmesin diye çorapla birlikte ayak yıkanabilir. Buna da imkan yoksa iki namaz cem edilir.


Sual: Doktorun tavsiye ettiği varis çorabı sıkı ve giyilmesi oldukça zahmetlidir. Sabah yataktan kalkınca giyilmesi ve akşam yatarken çıkarılması gerekiyor. Hasta bu çorap üzerine mesh edebilir mi?

CEVAP

Edemez. Çorap mest denilen ince mestler var. O mestleri varis çorabının üzerine giyerse mest üstüne mesheder.


Sual: Doktor, giyip çıkarılması çok zor bir ayakkabı verdi. Bu ayakkabıyla birlikte çoraba mesh caiz mi? Yani ayakkabıyla çorap mest hükmüne girer mi?

CEVAP

Evet girer. Mesh, ayakkabının üstüne yapılır, eli çekerken boğaz kısmı da çorabın üstüne gelir.


Sual: Diğer hak mezheplerimize göre meshin hükümleri nasıldır?

CEVAP

Maliki’de guslü bozan bir şey olmazsa, ayağa giyilen meste ömür boyu meshetmek caizdir. Diğer mezheplerde, mukimken bir günden, misafirken üç günden fazla meshetmek caiz olmaz.


Sual: Unutup mukimken mestlere 24 saatten fazla mesh edenin namazları sahih olur mu?

CEVAP

Sahih olmaz. Unutmak özür olduğu için (Bu namazları Maliki’ye göre kıldım) derse sahih olur.


Sual: Naylon çorabın altı deri olsa, mest hükmünde olur mu?

CEVAP

Hanefi’de caizdir.


Sual: Bir ayağının ön tarafı kesik olanın mest giymesi caiz midir?

CEVAP

Caiz değildir. Parmakları olmayan ayağa mest giyilmez. Öteki ayağa mest giyilince onu mesh etmek ve bu ayağı da yıkamak olmaz. Yani ikisini de yıkamak gerekir. Eğer bir ayağı tamamen yoksa, abdestte yıkanacak yer olmadığı için tek ayağa mest giymek caiz olur. (Hindiyye)


Sual: Abdestli olarak mestlerimi giydim, az sonra abdestim bozuldu. Aradan 22 saat geçtikten sonra sefere çıktım. Seferde mestlerime 72 saat mi, yoksa 72-22 = 50 saat mi mesh edebilirim?

CEVAP

72 saat mestlerinize mesh edebilirsiniz.


Sual: Seferde 48 saat yani iki gün mestlerime mesh ettim. Sonra mukim oldum, bir gün daha mestlerime mesh edebilir miyim?

CEVAP

Edemezsiniz. Çünkü mestin müddeti bitmiştir. İslam Ahlakı kitabındaki ifade şöyledir:

Bir gün bir gece mesh etmiş olan misafir, mukim olunca, bunlara mesh edemez.


Sual: Mestin ne kadarını mesh etmek farzdır? Sünnet üzere mesh nasıl yapılır?

CEVAP

Mestin elin üç parmağı eninde ve boyunda olması farzdır.Yani bir kimse, yaş elinin dört parmağını mestin üstüne koymakla farz yerine gelmiş olur. Sünnet üzere mesh etmek için de, sağ elin yaş beş parmağı, sağ mest üzerine, sol elin parmakları da, sol mest üzerine, boylu boyunca yapıştırılıp, ayak parmakları üzerine gelen ucundan, bacağa doğru çekilir. Böyle yapınca sünnete de uyulmuş olur.


Sual: (Varis çorabına mesh edilebilir. Çünkü altı yara hükmündedir) diyorlar. Böyle bir şey mümkün olur mu?

CEVAP

Varis çorabı hiç ayaktan çıkmayacak diye bir şey yok. Gece yatarken çıkarılır. Bir abdest alacak kadar çıkarmanın da mahzuru olmadığını doktorlar söylüyor. Bu bakımdan varis çoraba mesh edilmez.


Eğer salih ve uzman bir doktor, (Abdest alacak kadar bir zaman da yine varis çorabı çıkarılamaz) derse, orası yara gibi olur, mesh etmek caiz olur.


Malikide mest

Sual: Maliki’de, mestin lastik veya plastik olması caiz midir? Mutlaka deriden olması şart mıdır?

CEVAP

Şart değildir. Lastik veya plastik de olabilir. Lastiğe suni deri de deniyor. Maliki’de mestin deriden olması gerekir demek, deri vasfına haiz olması gerekir demektir.


Maliki’de, mest üzerine, birinci abdest bozulmadan önce, ikinci bir mest, çizme, plastik, naylon, lastik ayakkabı giyse, bunun üzerine mesh edebilir. (S. Ebediye)


Maliki’de, deriden yapılmayan mestler üzerine mesh sahih olmaz; ancak alt ve üstü deriden yapılıp da, yan tarafları keçeden veya ketenden yapılmış olursa caiz olur. (El fıkh-u alel mezahib-i erbaa)


Seferde meste mesh

Sual: Abdest alıp sabah mestleri giyen kimsenin, öğleye doğru abdesti bozulsa, yatsı vakti sefere çıksa, bu mestin üzerine kaç gün daha mesh edebilir?

CEVAP

24 saat geçmeden sefere çıkınca, seferde, ilk abdest bozulduktan sonra, üç gün yani 72 saat daha mesh edilebilir.


Mestteki yırtık

Sual: Mestteki yırtığın sınırı nedir?

CEVAP

Hanefî’de, mestteki yırtık, üç parmak girecek kadar olursa, mesh etmek sahih olmaz. İki parmak girecek kadar delik olursa, mahzuru olmaz. Astarı varsa, astarı da mest sayılır, o kısmı yırtık sayılmaz.


Bir mestin birkaç yerinde küçük yırtıklar olsa, bunlar toplanınca üç parmak kadar olursa, buna mesh etmek caiz olmaz. Bir mestte iki parmak, diğer mestte de iki veya bir parmak görünecek kadar yırtık varsa, bunlara mesh edilebilir. Mesh caiz olmayan yırtık, üç parmağın ucu değil, tamamı görünecek kadardır.


Şâfiî’de, mestin hiç yırtığı, deliği olmaması gerekir. Mâlikî’de ise, yırtık, ayağın üçte birinden azsa, mesh caiz olur. Mâlikî’yi taklit eden Hanefî’nin ise, bu hususta kendi mezhebindeki şartlara uyması lazımdır. Mâlikî’nin kavline uyarsa, Hanefî’ye göre sahih olmaz. Çünkü Hanefî’de, üç parmak girecek kadar ve daha fazla delik olursa, meste mesh etmek caiz olmaz.


Potine mesh edilir

Sual: Mâlikî’de, mestin lastik veya plastik olması caiz midir? Askeri potinler, mest olarak kullanılabilir mi? Altları lastik olsa mahzuru olur mu?

CEVAP

Hiç mahzuru olmaz. Potin, tamamen lastik veya plastik de olsa yine mesh edilebilir. Mâlikî’de mestin deriden olması demek, deri vasfına haiz olması demektir.


Maliki’de, mestin altı ve üstü deriden yapılıp da, yan tarafları keçeden veya ketenden yapılmış olursa mesh caiz olur. (El fıkh-u alel mezahib-i erbaa)


Mâlikî’de mest üzerine, birinci abdest bozulmadan önce, ikinci bir mest, çizme, plastik, naylon, lastik ayakkabı giyse, dıştaki, su geçirmezse, bunun üzerine mesh edebilir. Suyu çok geçirirse yine edebilir, çünkü içteki ıslanarak, içtekine mesh etmiş olur. (S. Ebediyye)


Mest ve ruhsat

Sual: Ruhsatlardan faydalanmak için, mestlere mesh etmek, ayakları yıkamaktan evla mıdır?

CEVAP

Bu husus, mezheplerde farklıdır. Hanbelî mezhebine göre, mestler üzerine mesh etmek, ayakları yıkamaktan daha faziletlidir. Çünkü Allahü teâlâ, insanların kendilerine tanınan ruhsatlara sarılmalarını ve böylelikle ilâhî nimetlerin şuuruna vararak şükretmelerini ister. Üç hadis-i şerif meali şöyledir:

(Allahü teâlâ, ruhsatla da amel edilmesini sever.) [Beyheki]


(Allahü teâlânın verdiği kolaylık ve ruhsatlardan faydalanın!) [Buhari]


(Ruhsatlardan faydalanmayan, Arafat Dağı kadar günah işlemiş olur.) [Taberani]


(Sünnetimi kabul etmeyen benden değildir) hadis-i şerifi de, (Ruhsat, izin verilen şeyleri kabul etmeyip, kendine sıkıntı veren sünnetime uymamış olur) demektir. (Müslim)


Hanefî’de ise, ayakları yıkamak, mestlere mesh etmekten evladır. Ancak meste mesh etmeyi kabul etmeyen bid’at ehline karşı, onlara sünneti göstermek niyetiyle, mestlere mesh etmek, ayakları yıkamaktan evladır. Soğukta kalıp ayaklar yıkanınca bir rahatsızlık olacaksa veya mest, bazı sıkıntıları önleyecekse, o zaman mestlere meshi tercih etmelidir.


Mest sünnetini yerine getirmek için, ömürde bir defa da olsa, mest giymelidir.


Çorap mestler

Sual: Piyasada satılan çorap mestlerin altı deri olmadığı için, bu mestlere mesh etmenin caiz olmadığı söyleniyor. Bu mestlere mesh etmek caiz değil midir?

CEVAP

Mestin altının deri olması şart değildir. Mest vasfı varsa, bunlara mesh etmek caiz olur.


Hanefî'de bir meste mesh etmenin sahih olması için, mestin, bir saat yol yürüyünce, ayaktan çıkmayacak şekilde sağlam olması gerekir. Sert olup, yürürken aşağı düşmeyen kalın çorap üzerine mesh caizdir. (S. Ebediyye)


Piyasadaki çorap mestler, bu vasfa haizse, bunları kullanmanın mahzuru olmaz.