Diyatonik, Diyatonik Armoni, Majör Dizi
 

DİYATONİK

http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1346233059



Diyatonik,Eski Yunan müzik kuramının temelini oluşturan üç tetrakorttan herhangi biri.Daha genel anlamda,kromatik değişmelerin bulunmadığı bir oktav oluşturan aşamalı yedi " doğal" sesten kurulu dizi.özel olarak da ortaçağ ve Rönesans kilise modlarından ,diyatonik armoninin doğuşuna bağlı olarak gelişen majör ve minör diziler.Eski modal sistemin gitgide daha yabancılaşması üzerine ,16.yüzyıl hümanistlerinden Glareanus biri la"ya ,öbürü do"ya dayalı iki ek mod olan Eolis ( Eolya) ve İonya dizilerini önermişti.Bunlar,modern majör ve doğal minörle her bakımdan özdeştir.

http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1346233016



Majör dizi,her biri iki tam tonla üstte yarım tondan oluşan birbiriyle özdeş iki ayrı tetrakorttan oluşur.Buna karşılık doğal minör dizi,ortasında yarım ton içeren bir tetrakortla,en altta yarım ton içeren ikinci ber tetrakorttan oluşur.Bununla birlikte diyatonik armoni bakımından duygun notanın ( dizinin yedinci aralığı arasındaki yarım ton) taşıdığı çok büyük önem dolayısıyla doğal minör,uygulamada yedinci basamağın kromatik değişme gereksinimine uyum gösterir.Bunun sonucu olarak ortaya çıkan "armonik " minör,aslında üst tetrakordunu paralel majörden ( aynı perdeden başlayarak aynı perdede biten majör dizi ) alan "moledik" minörün tersine,artık bir diyatonik dizi olmaktan çıkmıştır.

Diyatonik armoni ile majör ve minör diziler arasında var olan yakın ( gerçekteyse nedensel) bağıntı nedeniyle,diyatonik dizi dereceleri genellikle karşılıklı ses perdeleri üzerinde kurulur.Bu nedenle birinci basamağa çoğu kez tonik ( eksen ya da durak) ikinciye tonik üstü ( süpertonik),üçüncüye ortanca ( mediant),dördüncüye altçeken ( subdominant),beşinciye dominant (çeken) ,altıncıya alt ortanca(submediant) ve yedinciye de duygun nota (kılavuz nota ya da yeden) adı verilir.Ama heptatonik ( yedi notalı)diyatonik diziler Batı müziğinin dışında hem Avrupa ve Amerika teksesli halk müziğinde ,hem de Afrika ve Asya müziğinde görülür.Dolayısıyla bu tür bir adlandırma çok fazla bir değer taşımaz.18.ve 19.yüzyıllarda hızla gelişen Avrupa müziğinde dışavurumunun gittikçe daha fazla ağırlık kazanması sonucunda ,Wagner zamanına gelindiğinde diyatonik nitelik daha çok popüler ve yarı popüler müzikte kullanılır olmuştur.Ayrıca bak.dizi.


Kaynak;AnaBritannica cilt 10 frmsinsi.net için derlenmiştir.