İi. Mahmut (1808–1839) İslahatları Nelerdir?
 

II. Mahmut (1808–1839) Islahatları Nelerdir?

Askeri Alandaki Islahatlar
* Sekban-ı Cedit Ocağı kuruldu.
* Eşkinci Ocağı kuruldu.
* İlk kez askeri amaçlı nüfus sayımı yapıldı. sadece erkekler sayıldı. (1831).
* Yeniçeri Ocağı kaldırıldı (1826). Tarihte bu olaya “Vaka’yı Hayriye/Hayırlı Olay” denir.
* Yeniçeri Ocağı’nın yerine “Asakir-i Mansure-i Muhammediye” (Muhammed’in Övülmüş Askerleri) ordusu kuruldu.
* Tıp Okulu ve Harp Okulu kuruldu.
NOT: Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılması ile padişahlar yeniden yönetime egemen olmuştur. Yapılacak ıslahatların önü açılmıştır.
Yönetim Alanındaki Islahatlar
* Divan kaldırılarak yerine “nazırlılar/bakanlıklar” kuruldu.
* Memurlar. “iç işleri/dâhiliye” ve “dış işleri/hariciye” memurları olmak üzere ikiye ayrıldı.
* Askeri ve idari işleri düzenlemek için danışma meclisleri kuruldu.
* Dirlik sistemi (tımar ve zeamet) kaldırıldı. memurlara maaş bağlandı.
* “Sened-i İttifak” imzalandı (Sened-i İttifak; II. Mahmut ile ayanlar [büyük toprak sahipleri] arasında imzalandı. Sened-i İttifak’a göre. ayanlar devlet otoritesini tanıyacak. ıslahatları benimseyecek. buna karşılık bulundukları bölgede vergi toplama hakkını elde edeceklerdi).
NOT: Osmanlı Devleti’nde demokratikleşme alanında atılan ilk adım 1808 yılında imzalanan Sened-i İttifak’tır. Bu belge ile padişahın otoritesi ilk kez kısıtlanmıştı. Ayrıca Osmanlı Devleti’nin ayanlara söz geçiremeyecek kadar zayıf olduğunu gösterir.
Kültür ve Eğitim Alanındaki Islahatlar
* Ortaokul seviyesinde Rüştiye okulları açıldı.
* Medreselerin yanında Avrupa tarzında eğitim kurumları açıldı. Bu da kültür ikiliğine neden oldu.
* Enderun kaldırılarak yerine devlet adamı yetiştiren okul kuruldu.
* İlköğretim zorunlu oldu.
* İlk defa Avrupa’ya öğrenci gönderildi.
* Harp Okulu. Tıp Fakültesi ve Bando Okulu açıldı.
* “Takvim-i Vakayi” adıyla ilk resmi gazete çıkarıldı.
Sosyal Alanda Yapılan Islahatlar
* Müsadere Usulü. yani devletin vatandaşların mallarına el koyması uygulaması kaldırıldı.
* İlk Posta ve Polis örgütü kuruldu.
* İlk Karantina Sistemi ve Sağlık Örgütü oluşturuldu.
* Kıyafette değişiklikler ve düzenlemeler yapıldı. Memurlara fes ve pantolon uygulaması getirildi.
* Devlet dairelerine padişah portresi asılması uygulaması getirildi.
Ekonomi Alanında Yapılan Islahatlar
* Yerli malı kullanımı teşvik edildi. memur ve asker elbiselerinin yerli kumaştan yapılması emredildi.
* Yerli üretimi arttırmak amacıyla yerli üreticiye gümrük kolaylığı sağlandı.
NOT: Her alanda (ekonomik. sosyal. askeri. eğitim gibi) ıslahat yapan tek padişah II. Mahmut’tur.
NOT: 17. yüzyılda Avrupa örnek alınmamış. yapılan ıslahatlar yüzeysel olmuş. padişahın hayatıyla sınırlı kalmış. ayaklanmalar şiddet ve korkuyla bastırılmaya çalışılmıştır. 18. ve 19. yüzyılda yapılan ıslahatlarda Avrupa örnek alınmış. gerilemenin nedenleri araştırılmıştı.