Dille İlgili Deyimler
 

Dille İlgili Deyimler

*Ağzı dili tutulmak
1) konuşamamak; 2) beklenmedik bir durum karşısında heyecanlanmak. hayranlık duymak: “Kızları gördün. ağzın dilin tutuldu gayri.” -N. Cumalı.


*Ağzı var dili yok
1) “pek sessiz. kendi hâlinde” anlamında kullanılan bir söz: “Benim gibi ağzı var dili yok bir kadınla ne zevkleniyorsunuz?” -B. Felek. 2) “konuşamayan. derdini anlatamayan” anlamında kullanılan bir söz: “Hey zavallı balık. diyor. ağzın var dilin yok.” -S. F. Abasıyanık.


*(birinde) dil bir karış
Saygısızca karşılık verenler için kullanılan bir söz.


*(birine) dil çıkarmak
Alay etmek. eğlenmek.


*(birinin) ağzını dilini bağlamak
Birini konuşamaz duruma getirmek: “O şıllık basmış büyüyü. adamcağızın ağzını dilini bağlamıştı.” -R. N. Güntekin.


*(birinin) diline düşmek
Yermek veya alay etmek amacıyla birinin kötü veya yanlış davranışını sürekli söylemek: “Mahallede acubelerin diline düşmekten korkuyorum.” -P. Safa.


*Dil ağız vermemek
Ağız dil vermemek: “Çocuk. hâlâ dil ağız vermeden yatıyordu.” -R. N. Güntekin.


*Dil (diller) dökmek
Kandırmak. inandırmak veya yararlanmak için tatlı sözler söylemek: “Ninniyi mutlaka söylemesi için ona bir sürü dil döktü.” -O. C. Kaygılı.


*Dil otu yemek
Çok konuşmak: “Mütemadiyen gülüp söylüyordum. Hacı Kalfanın ellerini dizlerine vurarak: -Dil otu mu yedin be kızım? diye bir gülmesi var ki…” -R. N. Güntekin.


*Dil tutmak
esk. sorguya çekmek için düşman askeri yakalamak.


*Dil uzatmak
Bir kimse veya bir şey için kötü söylemek: “Başka ulusların kabahatleri ne olursa olsun. dost ve düşman bize nasıl dil uzatırlarsa uzatsın…” -T. Halman.


*Dilden düşmez olmak
Herkes tarafından sürekli tekrar edilir olmak: “Kapsamı iyice belirtilmeyen. gerektiği gibi tanımlanmayan sanat sözü. dillerden düşmez oldu.” -S. Hilav.


*Dilden düşürmemek
Sürekli tekrar etmek.


*Dile (dillere) düşmek
Hakkında dedikodu yapılmak: “Yâr adını desem olmaz / Düşer dillere dillere” -Erzurumlu Emrah.


*Dile dolamak
Bir şeyi veya konuyu sık sık tekrar etmek.


*Dile gelmek
1) dile düşmek; 2) konuşma kudreti. yeteneği. olmayan varlık konuşmak. dillenmek. lisana gelmek: “Günlerce elin. dile gelmeyen çocuğunu bağrına basan fabrika sahibine acındı.” -L. Tekin.


*Dile getirmek
1) konuşturmak: “Yıllar yılı. bu amaçları devlet adamlarımız. basınımız. sanat âlemimiz dile getirip durmuştur.” -T. Halman. 2) belirtmek. anlatmak. açıklamak. ifade etmek: “Kendi kendime. adlı şiirinde bunu şöyle dile getirir.” -S. Birsel.


*Dile vermek
Gizli tutulması gereken bir şeyi açığa vurmak. duyurmak. yaymak.