Birinci Dönem Tanzimat Edebiyatı Özellikleri Nelerdir?
 

Birinci Dönem Tanzimat Edebiyatı Özellikleri Nelerdir?

TANZİMAT EDEBİYATI
* Tanzimat Fermanının ilanından sonra bu edebiyatın tohumları serpilmeye başlamıştır.
* Batılı tarzda ilk eserler bu dönemde verilmeye başlanmıştır.
* Hak. adalet. özgürlük. vatan kelimeleri bu dönemde ilk defa kullanılmaya başlanmıştır.
* Tanzimat edebiyatı kendi arasında ikiye ayrılır.(Birinci-ikinci dönem)
* Yazı dilini halkın anlayacağı dile yakınlaştırmaya çalışmışlardır.
* Tiyatroyu halkı aydınlatma aracı olarak görmüşlerdir.
* Toplumcu bir çizgi tutmaya çalışmışlardır.
* Divan edebiyatındaki “bölüm güzelliğine” karşın “konu bütünlüğüne. güzelliğine” önem vermişlerdir.
* Tanzimat birinci dönem sanatçıları(Şinasi. Namık Kemal. Ziya Paşa. Ahmet Mithat Efendi) ikinci dönem sanatçılarına göre daha halkçı olmuşlardır.
BİRİNCİ DÖNEM TANZİMAT EDEBİYATI (1860-1876)
* Divan edebiyatını eleştirmelerine rağmen onun etkisinden kurtulamamışlardır.
* Vatan millet. hak adalet. özgürlük gibi kavramlar ilk defa bu dönemde kullanılmaya başlanmıştır.
* Batılı anlamda ilk esereler bu dönemde verilmeye başlanmıştır.
* Toplumu bilinçlendirmek için edebiyatı bir araç olarak görmüşlerdir.
* Dilin sadeleşmesi gerektiğini söylemişler ancak pek başarılı olamamışlardır bu konuda.
* Roman. modern hikâye. tiyatro. gazete. eleştiri. anı bu dönemde kullanılmaya başlanmıştır.
* Bu dönemin sanatçıları aynı zamanda devlet adamı sıfatı da taşıyorlardı.
* Klasizim (Şinasi. Ahmet Vefik Paşa) romantizm (Namık Kemal. Ahmet Mithat) den etkilenmişlerdir.
Not: Sanatçılarla ilgili daha detaylı bilgilere sanatçı ismi üzerinden ulaşabilirsiniz.
BİRİNCİ DÖNEM TANZİMAT EDEBİYATI SANATÇILARI
ŞİNASİ (1826-1871)
* Edebiyatımıza birçok yeniliğin yerleşmesini sağlamıştır.
* Asıl adı İbrahim’dir.
* İlklerin yazarıdır: İlk tiyatro. ilk şiir çevirisi. Batılı anlamda ilk fabl. ilk özel gazete. ilk makale. ilk noktalama işaretini kullanan kişidir.
* Halk için sanat görüşünü benimsemiştir.
* İlk tiyatro eserimizi: ŞAİR EVLENMESİ ni yazdı.
* İlk makaleyi yazdı: TERCÜMAN-I AHVAL MUKADDİMESİ
* İlk özel gazetesi çıkardı: TERCÜMAN- I AHVAL
* Eserleri: Durub u Emsalı Osmaniyye (Osmanlı Atasözleri Kitabı)
Tercüme i Manzume (Çeviriler)
Müntehabat -ı Eşar(şiirleri)
Divan-ı Şinasi
Tasvir i Efkâr
NAMIK KEMAL (1840-1888)
* Vatan şairimizdir.
* Toplumcu bir sanat çizgisindedir.
* Vatan. millet. özgürlük kelimelerini edebiyatta ilk kullanan kişidir.
* Tiyatroları oldukça ses getirmiştir. Tiyatroyu bir eğlence ve halkı bilinçlendirme aracı olarak görmüştür.
* Romantizmin etkisindedir.
* Eserleri: ilk tarihi romanımız; CEZMİ
İlk edebi romanımız ;İNTİBAH
Tiyatroları : Vatan yahut Silistre. Zavallı Çocuk. Gülnihal. Kara Bela.Celalettin Harzermşah
Eleştiri eserleri: Renan Müdafenamesi. Tahrib-i Harabat (Ziya Paşa’ya karşı)
İrfan Paşa’ya Mektup. Takip
Diğer eserleri: Kanije. Silistre Muhasarası. Osmanlı Tarihi. Büyük İslam Tarihi. Evrak-ı Perişan
ZİYA PAŞA (1825-1880)
* İlk edebiyat tarihi taslağı sayılan “Harabat”eserini yazmıştır.
* Halk şiirinin ve dilinin gerçek edebiyatımız olduğunu belirten “Şiir ve İnşa”adlı makalesini yazmasına rağmen kendisi böyle davranmamıştır.
* Biçimce eski içerikçe yeni olmaya gayret göstermiştir.
* Terkib-i bent. terci i bent’leri meşhurdur.
* Bir çok dizesi halk arasında atasözü gibi kullanılmıştır.
* Eserleri: Zafername. Harabat. Eş’ar-ı Ziya. Defter-i Amal. Terkib-i Bent. Terci-i Bent
AHMET MİTHAT EFENDİ (1844-1912)
* Halk için roman geleneğini benimsemiştir.
* Halkın anlayacağı bir dilde ve onları ilgilendiren konularda eserler vermiştir.
* İlk hikâye örneklerimizden biri sayılan :”Letaif-i Rivayet”i yazmıştır.
* Romantizmden etkilenmiştir.
* En üretken yazarımız odur. “Yazı makinesi” olarak da bilinir. 36′sı roman olmak üzere 200′e yakın eseri vardır.
* Eserlerinden bazıları: Hasan Mellah. Hüseyin Fellah. Felatun Bey ve Rakım Efendi. Yer Yüzünde Bir Melek. Henüz On Yedi Yaşında…
ŞEMSETTİN SAMİ ( 1850-1904 )
* Devrinin en büyük dil bilgini sayılmıştır.
* İlk romanımız olan: Taaşşuk-u Talat ve Fitnat adlı eseri yazmıştır.
* Kamus u Türkî adlı sözlüğü yazmış.
* Kamus u Fransevi ve Kamus-ı Alam’ı yazmıştır.
AHMET VEFİK PAŞA (1829-1892)
* Tiyatromuzun en büyük kilometre taşı sayılır.
* Bursa‘da kendi adıyla tiyatro kurmuştur.
* Halkın tiyatroyu sevmesi için özellikle Moliere’den çeviriler yapmıştır.
* İnfiali Aşk. Dudu Kuşlar. Zor Nikâh. Zoraki Tabip. Kadınlar Mektebi .Şecere-i Türk eserlerinden bazılarıdır.