ForumSinsi - 2006 Yılından Beri - Çeçenistan, Tarihi,Tüm Bilgiler:

Çeçenistan,
Rusya Federasyonu'nun güneyindeki özerk cumhuriyetlerden Çeçenistan, neredeyse dört bir yanından Rus toprakları ile çevrili.
Çeçenistan Kafkas Dağları'ndaki sınırını ise Gürcistan ile paylaşıyor.
Aslında petrol zengini olan bölgede, bağımsızlık yanlısı isyancı gruplarla Rus ordusu arasında 10 yılı aşkın süredir devam eden savaş nedeniyle ekonomi ve altyapı şu anda harabe durumunda.
Organize suç faaliyetleri de yaygın durumda.
GENEL BİLGİLER
Çeçenistan, neredeyse iki yüz yıldır Rusya'nın dağlık güney sınırında Moskova için baş ağrısı yaratan bir bölge oldu.
19. yüzyılda İmam Şamil'in başını çektiği kanlı bir isyana sahne olan bölgede yaşananlar, Lermontov ve Tolstoy gibi sanatçıların eserlerine konu oldu.
Rus yönetimi 1859 yılında bu isyanı bastırdı.
Çeçenler ancak bundan 60 yıl sonra, bu kez Çarlık dönemne son veren Ekim Devrimi'nden faydalanarak kısa bir dönem bağımsızlıklarına kavuştular.
Ancak bu dönem kısa sürdü ve 1922'de bölge, yeniden Rusya'ya bağlandı.
İkinci Dünya Savaşı ve Nazi işgali, Moskova yönetiminden kopmak için yine birer fırsat olarak değerlendirildi.
Ancak savaş sonunda Stalin'in intikamı acı oldu.
Çeçenleri işbirlikçilikle suçlayan Stalin, yöre halkını Sibirya ve Orta Asya'ya sürdü.
Çeçenler ancak 1957'de, Kruşçev döneminde yeniden evlerine dönebildiler.
Sovyet dönemi sonrası
Sovyetler Birliği'nin 1991'de dağılması ardından, Sovyet hava kuvvetlerinde üst düzey bir yetkili olan Cahar Dudayev, bölgenin bağımsız olduğunu ilan etti.
Dönemin lideri Boris Yeltsin, bu açıklamaya İçişleri Bakanlığı'na bağlı bir kaç yüz askeri bölgeye sevkederek yanıt verdi.
Havaalanında silahlı Çeçen isyancıların karşıladığı askerler otobüslere bindirilip evlerine gönderildi. Bu olay Moskova için küçük düşürücü bir dizi adımın ilki oldu.
Bunu takip eden üç yılda, silahlı gruplar Çeçenistan'daki denetimlerini gitgide artırırken Dudayev de Moskova'ya meydan okur açıklamalarında da sesini yükseltti.
1994'te Rusya, isyanı dizginlemek için bölgeye yeniden asker sevketti. Kolay bir zafer beklentileri kısa sürede suya düştü ve Rusların kayıpları artmaya başladı.
Moskova, 1996'da imzalanan bir barış antlaşması ardından buradaki askerlerini çekmeye başladı.
Bu anlaşma, Çeçenistan'a bağımsızlık yerine, büyük oranda özerklik sağlıyordu.
Anlaşma uyarınca Aslan Mashadov, Çeçenistan cumhurbaşkanlğına seçildi.
Ancak Çeçenistan savaş sırasında harabeye dönmüştü ve Rusya bölgeye yeniden yatırım yapmaya yanaşmadı. General Mashadov da organize suç ve adam kaçırma ile zengin olan silahlı çete liderlerini kontrol altına alamadı.
1999 Ağustos'unda Çeçen savaşçılar komşu Dağıstan Cumhuriyeti'ne sızarak Dağıstan ve Çeçenistan'da İslami bir devlet kurulmasını destekleyen bir örgütün saflarına katıldılar.
Bu örgüt, Müslümanları Ruslara karşı cihada çağırdı.
İkinci Çeçen savaşı
Bu sırada henüz başbakan olarak iktidara gelmiş olan Vladimir Putin'in tepkisi hızlı ve sert oldu.
Bir kaç hafta içinde şiddetli çatışmalarla bu isyan bastırıldı.
Aynı yılın yaz aylarında Rusya'nın çeşitli bölgelerinde düzenlenen bombalı saldırılarda yüzlerce kişi hayatını kaybetti.
Rus makamları olaydan Çeçen isyancıları sorumlu tutmakta gecikmedi.
Putin, orduyu yeniden bölgeye sevketti ve kanlı çatışmalar başladı.
Erken zafer ilanlarına rağmen, saldırılar ve çatışmalar hala tam olarak kesilmiş değil.
Batılı ülkelerin Rusya'nın yöntemlerine ve insan hakları ihlallerine yönelen eleştirileri ise 11 Eylül'de Amerika Birleşik Devletleri'ne düzenlenen ve "terörle mücadele" kampanyalarının başlamasına yol açan saldırılardan sonra duruldu.
Rusya Çeçen isyancıların da küresel terör şebekesinin bir parçası olduğunu savunuyor.
Kremlin yönetimi Çeçenistan'a daha fazla özerklik sağlayan ancak Rusya'ya sıkı sıkıya bağlı olmasını sağlayan yeni bir anayasayı 2003 Mart'ında tartışmalı bir referanduma sundu.
Bölge bu sırada hala çok istikrarsız olduğundan bu referandumda anayasaya verilen onayın gerçekten geçerli sayılıp sayılamayacağı da ayrı bir tartışma konusu.
Rusya'nın bölgedeki sorunun barışçı bir çözüme ulaşması beklentisinin gerçekleşip gerçekleşmeyeceğini söylemek hala güç.
Bu yöndeki umutlar, 2004 Mayıs ayında, referandum sonrası bölgenin liderliğine seçilmiş olan Ahmed Kadirov'un suikast sonucu ölümüyle darbe aldı.
2005 Kasım ayında düzenlenen seçimlerde Kremlin yanlısı Birleşik Rusya Partisi, sandalyelerin yarısından fazlasını kazandı.
İsyancılar bu seçimin göstermelik olduğunu savunsa da Rusya lideri Vladimir Putin, bölgede anayasal düzene dönüşün tamamlandığını ilan etti.
Gözlemcilerse oy verme işleminin şiddetin sürdüğü bir korku ortamında yapıldığını vurguladılar.
LİDERLER
Cumhurbaşkanı: Ramazan Kadirov
Bir suikast sonucu öldürülen Cumhurbaşkanı Ahmed Kadirov'un oğlu olan Ramazan Kadirov, 2007 Nisan ayında cumhurbaşkanlığı görevini üstlendi.
Babası öldüğü sırada 27 yaşında olan Ramazan Kadirov'un yaşı cumhurbaşkanlığına bizzat aday olmak istenen 30 yaş sınırının altında kaldığından, 2004 seçiminde Ali Alkanov'u destekledi.
Seçim ardından da başbakan yardımcısı olarak görevlendirildi. Ancak 2006'nın Mart ayında, Başbakan Sergey Abramov'un bir otomobil kazasında ağır yaralanması ardından bu görev Kadirov'un oldu.
Bundan dört yıl sonra ise Çeçenistan Cumhurbaşkanı Ali Alkanov sürpriz şekilde istifa etti.
Rusya lideri Vladimir Putin, bu göreve Kadirov'u aday gösterdi, Çeçenistan parlamentosu da bu seçimi onayladı.
Başbakanlığı sırasında Kadirov ile iktidar mücadelesi yaşayan Cumhurbaşkanı Ali Alkanov, Şubat ayı ortasında danışıklı olduğu izlenimi yaratan bir şekilde istifa etmişti.
İki aydır bu görevi vekaleten yürüten Kadirov, uzun süredir bu görev için Rusya'nın tercih ettiği isim olarak görülüyordu.
Son 10 yılda yönetimin çeşitli kademelerinde etkin görevler alan genç siyasetçi, ayrıca bölgede korku salmış olan özel bir güvenlik biriminin de başkanıydı.
Bu birim işkence ve adam kaçırma vakalarıyla cinayetlerden sorumlu tutuluyor.
1976 doğumlu Kadirov, 1996-2004 arasında cumhurbaşkanı danışmanı olarak görevlendirilmiş, ayrıca aynı dönemde babasının adını taşıyan özel güvenlik biriminin başına geçmişti.
2004'te başbakan birinci yardımcısı ve federal Güney Eyaleti Başkanı'nın danışmanı oldu. 2005'te vekaleten başbakan yardımcısı olarak atanan Ramazan Kadirov, ertesi yıl resmen başbakan oldu.
Rusya yönetiminin cesaret madalyaları ile ödüllendirdiği Kadirov'un, beş kızı ve bir oğlu var.
Kadirov, babasının ölümünün öcünü alacağını söylüyor.
'İsyancıların kökünü kazımak'la görevlendirilen ve binlerce militandan oluşan 'Kadirovsi' kuvvetlerinin aşırı şiddet uyguladığı eleştirileri ardından, bu birimi Rus kuvvetlerinin komutasına devredeceğini duyurdu.
Bazı gözlemciler, militanların hala Kadirov'un kontrolunda olacağını belirterek bunun fazla bir fark yaratmayacağını savunuyorlar.
Kadirov, bu birimin adam kaçırma ve cinayet olaylarının ardında olduğu suçlamalarını reddediyor ancak gücün içinde bazı "başıboş" unsurlar bulunabileceğini söylüyor.
Moskova yönetimi ile yakın bağları olan Kadirov aynı zamanda Kremlin yanlısı Birleşik Rusya Partisi'nin bölgesel lideri.
2005 Kasım'ındaki genel seçimde bu partiyle sandıktan ilk ısrada çıkan Kadirov, bölgeye istikrar getirmek için demir yumrukla yönetimin gerekli olduğunu savunuyor.
Kadirov kendisini inançlı bir Müslüman olarak tanımlıyor.
Ayrılıkçı lider: Dokka Umarov
Dokka Umarov, Çeçen isyancıların liderliğini Abdülhalim Sadullayev'in 2006 Haziran ayında düzenlenen bir polis operasyonunda öldürülmesi sonrası üstlendi.
2005 Mart'ında liderliği üstlenene dek Çeçenistan dışında pek tanınmayan bir din adamı olan Sadullayev'in aksine, Umarov'un adı isyancıların operasyonlarında sık sık geçiyordu.
Umarov 1990'ların ortalarında bu yana isyan hareketinde aktif rol oynadı.
İsyancıların liderliğini üstlendikten sonra yaptığı ilk açıklamada Rusya'da polise ve orduya ait operasyonlara hız vereceğini duyurdu.
1964 doğumlu Umarov bununla birlikte, sivillere verilecek zararın asgariye indirilmesine çalışacağını söyledi.
Çeçen isyancıların son yıllarda çok sayıda sivilin ölümüne yol açan Moskova'daki tiyatro ve Beslan'daki okul baskını gibi eylemleri hareketin tepki çekmesine yol açmıştı.
Umarov'un liderliği üstlenmesinden bir kaç hafta sonra, 2006 Temmuz'unda hareketin etkili liderlerinden, Rusya'nın en çok aranan adamı olan Şamil Basayev İnguşetya'da ölmüştü.
MEDYA
Çeçenistan medyanın faaliyetleri açısından oldukça büyük zorluklar çekilen bir bölge.
Basın özgürlüğünü savunan gruplar, Moskova yönetimini bölgedeki çatışmaları izleyip aktarmaya çalışan gazetecilerin bağımsız şekilde çalışmasını engellemeye çalışmakla suçluyor.
Örneğin ABD destekli Hür Avrupa Radyosu adına çalışan Andrei Babitsky'nin bölgeden geçtiği haberler nedeniyle Kremlin'i öfkelendirdiği belirtiliyor. Babitsky, 2000 yılında Grozni'de yakalanmış seyahat belgelerinin sahte olduğu gerekçesiyle bir Rus mahkemesince mahkum edilmişti.
Rusya televizyon ve radyolarının pek çoğu bölgede takip edilebiliyor. Bölgedeki radyo kuruluşu da 2001 Kasım'ında yayınlarına yeniden başladı.
Bölgede çok sayıda internet sitesi de isyancıların görüşlerini yansıtıyor. Bunların başında gelen Kavkaz Tsentr'ın merkezi sürekli değişiyor. Çünkü sitenin servis sağlayıcılarına Moskova'dan siteyi kapatma telkini yapılıyor.
Bölgede isyancılar denetimindeki basının ne kadar etkili olduğu konusunda yorumlar ise çelişkili. Kavkaz Tsentr bölgede hala çok sayıda gazete ve dergilerinin olduğunu öne sürerken, Rus kuvvetleri 'militan' yayınevlerinin yok edildiğini savunuyor.
Yabancı yayıncılar da Çeçenistan'daki izleyicilere ulaşmayı hedefliyor.
Amerikan hükümetince finanse edilen Radio Liberty, Çeçence ve Rusça yayınlar yapıyor.
Moskova yönetimi bu yayınları 'tek yanlı' olduğu gerekçesiyle eleştiriyor.
Rus televizyonunda yer alan haberlerde, 2003 yılında Çeçenistan'da sekiz resmi gazete olduğu ve üçünün cumhuriyetin her yerinde satışa sunulduğu belirtiliyordu.

NÜFUS : 1.300.000 (1992 rakamları)
Çeçenlerin kayıpları
1994 - 1996 yılları arasındaki Rus-Çeçen savaşı:
-120.000 Çeçen öldürüldü.
-25.000 Çeçen, Rus işkence-hanelerinde işkence gördü. Bunlardan 17.000′i yargısız infaz edildi.
-1.500 Çeçen’den bir daha asla haber alınamadı.
-6.000 Çeçen sakat kaldı.
1999 - 2001 yılları arası:
-80.000 Çeçen öldürüldü
-30.000′den fazla Çeçen Rus işkence-hanelerinde işkence gördü.
-20.000 Çeçen yargısız olarak infaz edildi.
-6.000 Çeçen’in izi yok edildi
-30.000 Çeçen sakat kaldı
2001′den sonraki dönem Bilinmemektedir.

YÜZÖLÇÜM : 16.000 km2
SINIRLAR : Doğusunda ve güneydoğusunda Rusya Federasyonu’na bağlı Dağıstan Cumhuriyeti, güneyinde Gürcistan, batısında İnguşetya Cumhuriyeti, kuzeyinde Stavropol Kray ve Kalmukya Cumhuriyetleri bulunmaktadır.
DAĞLAR : Çeçenya’nın güneyi tamamen dağlıktır. Bu dağlar batıdaki Nazrani’den başlayıp doğudaki Gerzel-dola kadar uzanır. En batı uçta bulunan Stolovaya dağından İtumgalla’ya kadar uzanan sıradağlar Taşlır Dağları (Thulgandagghaş) adını alır. Taşlık sıradağlarının kuzeyinde Sunzha (Sunja) sıradağları adı verilen dağlar vardır. Onunda kuzeyinde Terek sıradağları bulunur. Sunzha sıradağlarının arasından dikine Terek Nehrinin Sunzha koluna bağlı büyük çaylar akar. Dağlardan daha çok sözü edilmesi gerekenler Çeçenya’nın güney sınırını oluşturanlardır. Batıdan doğuya doğru sınır boyunca uzanan büyük dağlar, Kafkas sıradağlarının birer tepeleri olarak kabul edilebilir:
Stovolaya Dağı 2993 m
Şan Dağı 4451 m
Hahalgi (Xaxalgi) 3032 m
Tebulosynta (Tiebuolt lam) 4493 m
Diklosmta (Dikaluoy lam) 4285 m
Cobolgo dağı 2725 m

NEHİRLER : Çeçenya’nın en önemli nehri Terek’tir. Bu step tipli nehir tipine girmektedir. Bu nehir Kafkas sıradağlarının buzluklarından kaynaklıdır. Kuzey Otesya’nın Mozdak nehrinden Çeçenya’nın Bienon-Yurt istikametinde ülkeye girer. Batıdan doğuya doğru hafif bir kavisle uzanır. Dağıstan’a yakın kuzeye dönerek Kızıldiyar istikametinde akar, Kaspi Denizine (Hazar Denizi) dökülür. Uzunluğu 590 km’dir.
Terek’ten sonra Çeçenya’nın en önemli nehri Sunzha (Sunca) Nehri’dir. Bu nehir Terek Nehri’nin en büyük kollarındandır. Sunzha Nehri Çeçenya’nın güneyindeki Taşlık sıradağlarından kaynaklanır. Güneyde kuzeye doğru dikine akan Assa, Argun, Hulahula çaylarıyla beslenir. Kuzey Otesya’nın doğu sınırlarını dikine kesip Nazran’a (İnguşya’nın Baş nehri) ulaşır ve oradan Marbulak’a (Erıthoy) doğru döner, Caharkala’ya varır. Buradan Gudermes’e, Gudermes’ten kuzeye döner ve Telkovski rayonunun güneyinden Terek Nehrine dökülür.Sunzha (Sunca) nehrini, batıdan doğuya doğru sayarsak Assa, Argun, Hulahulo gibi büyük çaylar besler.
Assa Çayı- Fortonga, Gexi, martan çayları besler. Assa Gürcistan’dan kaynaklanır. Sunzhenskiy rayonuna ait Nesterovskaya’ya kadar kuzeye doğru dikine indikten sonra doğuya yönelir, Urus-Martan rayonunun hemen kuzeyinden Sunzha nehrine dökülür. Gexi (Gehi), Martan gibi kolları vardır.
Argun Çayı- Assa gibi Argun da Sunzha nehrinin büyük kollarındandır. Gürcistan’ın Şatili’sinden Çeçenya’ya giren Sovyetskoya rayonunun ortalarında dikine kuzeye dönen bu çay Şatili rayonunun en kuzeyinde, şimdiki Argun ilinin tam kuzeyinde Sunzha’ya dökülür. Şaro Argun, Çhentiyn Argun adlı iki kolu vardır.
Hulahulo Çayı- Sunzha nehrinin üçüncü büyük koludur. Dağıstan’ın Gogalt köyünden Çeçenya’ya (güneydoğudan) girer. Şali ile Gudermes kentinden Sunzha’yla birleşir.
GÖLLER : Çeçenya’da Qhjözan-yam (Kuzenoy-**) adını taşıyan iki göl vardır. İlki Andi dağlarının güney eteklerindedir. Deniz seviyesinden 1869 m yüksekliktedir. Derinliği 72 m, yüzölçümü 2 km2′dir.
Aynı adı taşıyan ilkinden daha küçük bir göl daha vardır. Çaroda dağının eteğinde Dyaj (D’ay) köyünün 10-12 km ötesinde bulunur. Eni 100m, uzunluğu 200m, derinliği 4m’dir.
BİTKİ VE İKLİM : Çeçenistan’da yüzey şekillerinin çeşitliliği toprağa ve bitki örtüsüne de yansır. Büyük ölçüde yarı-çöl özelliği gösteren Nogay Bozkırı kum tepeleri ve çalılıklarla kaplıdır. Güney ve güneydoğoya doğru, Terek Irmağı yakınlarında, kara toprak ve kestane toprakları üzerinde sorguçotu bozkırlarına geçilir. Nogay Bozkırı, Terek ve Sunja vadilerini de içine alır 1.950 m yüksekliğine kadar dağ yamaçları sık kayın, gürgen ve meşe ormanlarıyla kaplıdır. Daha yükseklerde iğneyapraklı ormanlar, onların üzerinde Alp tipi çayırlar, daha sonra çıplak kayalıklar ve kar-buz tabakaları bulunur. İklim değişkendir ama genellikle kara iklimi hakimdir.
Çeçenistan’da bitki örtüsü denince ilk akla gelen, asırlık ormanlardır. Ülkenin güneyi ise keşfedilmeyi bekleyen botanik bahçeleriyle kaplıdır. Çeçenistan, ovadaki suları bol, arazileri son derece verimli bir ülkedir. Asırlık ağaçların gölgelediği geniş ormanların seyreldiği yerlerde bahçeli evler kuruludur. Ormanlar arasındaki açıklıklarda mısır, tahıl ve her çeşit meyva yetiştirilir, oldukça iyi sonuç alınır. Bu ormanlar Çeçenlerin hayat kaynağıdır. Zira ormanları kendilerine siper edinerek amansız düşmanlarına karşı asırlarca karşı koymuşlardır.
Çeçenistan Ruslar için şiir ve rüya alemidir. Ülke, yeşil ovaları, meyveli ağaçları, çağlayan suları, karlı ovaları ile tatsız hayatından usanmış ruhlar için tek sığınılacak yerdir.
Çeçenistan’daki ormanlar Rus istilasından evvel gayet sık ve zengindi, hatta memleketin savunma duvarları statüsündeydi.
700 m’den yüksek kısımlarda, gürgen ağaçlarına rastlanır. Ovalarda, vadilerde, dağların yamaçlarında bol çayır ve her çeşit bitki vardır. Dağların ördüğü muhteşem dekor, kar bölgeleri, çamlıklar, yeşil yamaçlar, coşkun sular, köpüklü şelâleler, heybet ve güzelliği aynı anda yaşamak, turizm için eşi ve benzeri bulunmayan hususlardır. Bir de buna Sernovodak şehrindeki kaplıcayı da eklersek şahane dekoru bir parça göz önüne getirmiş oluruz.
Kafkasya’da aynı dönemde üç mevsimin yaşanması çok görülür. Bu durum Kafkasya’nın doğal yapısının önemli bir özelliğidir. Kafkasya’nın iklimi, yazları ılık, kışları soğuktur. Senenin büyük bir kısmında dağlar, karla örtülü kalır. Dünyanın hiçbir bölgesinde, tabiat zenginliği açısından eşi ve benzerine rastlanmayan Kafkasya, hali hazırdaki sıkıntılardan kurtulursa geleceğin turizm patlamasına aday bir bölge olabilir. Kafkasya’nın en önemli nehirleri Çeçenistandan geçerek Hazar denizine dökülen Terek nehri ile, Çerkes bölgesinden akıp Karadenize dökülen Kuban nehridir.