Kızılderili Hikmetleri
 

Kızılderili Hikmetleri



Sizin imparatorunuz büyük bir idareci. Adamlarını denizaşırı ülkelere gönderdiğine göre bundan şüphem yok. Yalnız şu bahsettiğiniz papanız, kendine ait olmayan bir mülkü başkalarına hediye etme hakkına sahip değil. (Papa VI. Alexander'ın Peru'yu İspanya toprağı ilan etmesi üzerine) Makhpiya Luta, Siyu kabilesi


Beyaz adama bir iyilik yaptığın zaman onu aklıyla beğenip diliyle tasdik eder. Kızılderiliye iyilik yaptığında onu kalbinde hisseder, kalbin de dili yoktur. Atasözü(kabilesi bilinmiyor)


Bizi kınıyorsunuz, diyorsunuz ki bizim memleketimiz sizin yeryüzü cenneti dediğiniz Fransa'nızın tam tersi bir yer, cehennem. Eğer öyleyse neden o cenneti terkettiniz? Karılarınızı, çocuklarınızı, akrabalarınızı, arkadaşlarınızı bıraktınız da buraya geldiniz?

Mic Mac Kabile Reisi


Alkollü içki bize ilk önce Hollandalılar tarafından satıldı. Ardından da İsveçliler geldi. Alkol bizi vahşi yaptı, ne yaptığımızı bilemez hale geldik, birbirimizi hırpaladık, hatta tutup ateşe attık. Alkol yüzünden yedi insanımız öldü, fıçılar mühürlenmelidir hem de derhal yapılmalıdır. Ne gece, ne gündüz, ne aydınlıkta, ne karanlıkta hiçbir şey akmamalıdır onlardan.

Okanicon, Delawara kabilesi


Sizin büyük reisiniz bize bir daha yerimiz yurdumuzdan sürülmeyeceğimize dair söz verdiğinden bu yana beş defa sürüldük. Siz en iyisi kızılderililere tekerlek takın. Böylece nereye isterseniz çekip götürürsünüz. Adı ve kabilesi bilinmeyen bir reis


Amerika yerlilerinin dünyasına getirilenler arasında en çok neden nefret ediyorum biliyor musunuz? Onlar bize sadece yolları ışığı ve bütün öteki icatları değil, politikayı getirdiler. Şimdi çocuklarımıza zarar veren hep politika. Herkesi birbirine düşman eden politika. Her yerde o... balık için politika, geyik için politika, yediğimiz her şeyde, yaptığımız her işte politika...

Adı bilinmeyen yaşlı bir kadın, Hoh kabilesi


Bize rehberlik eden bir beyaz adam vardı, o kadar pinti idi ki cebinde keten bir bez parçası taşıyordu. İçine sümkürüyordu. Burnundan kıymetli bir şey çıkacak da ziyan olacak korkusu içindeydi. Anonim


Sırtımda bu ağır yükü çocukluğumdan beri taşıdım. Nihayet birgün beyazlarla mücadele edemeyeceğimizi anladım. Bizler geyik gibiydik, onlar bozayı gibi. Bizim küçük bir memleketimiz vardı. Onların ülkesi genişti. Biz Büyük Ruh'un bizim için yarattığı şeylerden hoşnut idik. Onlar değildi, uygun bulmazlarsa ırmakları, dağları bile değiştiriyorlardı.

Okanicon, Delawara kabilesi





ÖĞÜT


Gençleri övün fakat yaşlılara güvenin. Atasözü, Pueblo Kabilesi


Ne kadar kaldığını ne kadar sorarsan yol o kadar uzun görünür. Atasözü, Seneca kabilesi


Seksen yedi yaşında kör bir adamdı. Bana bir gün dedi ki; Delikanlı, koşarken dağın tepesine bak. Gözlerini dağdan ayırma. Çalıların, ağaçların altında eriyip gittiğini hissedeceksin. Ne zaman hayatın müşkülleri ile yüz yüze gelirsen dağın tepesine bakmayı hatırla. Alfonso Ortiz, Tewa labilesi


Çocuklarım hayat yolculuğunda ilerlerken kimseye kötülük etmeyin, kimsenin kendisini mutsuz hissetmesine neden olmasın. Tam tersine birini mutlu etme fırsatı elinize geçerse de hiç durmayın. Anonim, Winnebago kabilesi


Yalan söz dinlemek sıcak su içmeye benzer. Atasözü(kabilesi bilinmiyor)


Herkese saygı göster ama kimseye yaltaklanma. Atasözü, Shawnee kabilesi


Korktuğun işi yaparak korkuyu öldür. Sekuiche, Cherokee kabilesi





FELSEFİ


Kolay kazanılan para tembellik getirir. Atasözü, Arapho kabilesi


Tembel insan kıskanç olmaya yatkındır. Atasözü, Omaha kabilesi


Bir düşman çok, yüz dost azdır. Atasözü, Hopi kabilesi


Bütün kuşlara yuva yapmayı Yaratıcı öğretti ama yine de her yuva birbirinden farklıdır. Atasözü, Duwamish kabilesi


Gördüm ki hiçbir büyük işi başarmak insanın sadece kendine güvenmesi ile olmuyor.

Isna La Wica, Siyu kabilesi


Günümüzde insanlar bilgiyi arar oldu, hikmeti değil. Halbuki bilgi mazidir, hikmet ise bakidir.

Vernon Cooper, Lumbee kabilesi


Tepe'sinin (çadırının) içinde oturmuş, hayatı ve manasını düşünen, bütün yaratıklarla akrabalığını kabul eden ve kainatın tek birşey olduğunu anlamış adam iddia ederim ki medeniyetin özünü kavramıştır. Ayakta Duran Ayı, Siyu Kabilesi


İnsanların gözleri öyle kelimelerle konuşur ki dil onları telaffuz edemez.

Atasözü, Crow kabilesi


Kızılderilinin iyi davranış ilkesi olarak benimsediği bu kesin adet hiç şüphe yok ki beyaz adam tarafından yanlış yorumlandı. Onu aptal, dilsiz, garip, duygusuz olarak nitelendirdiler. Halbuki o insanların en hassası idi ama derin ve samimi duyguları kontrol altına alınmıştı. Kızılderili için sessizlik, Disraeli'nin "Sessizlik gerçeğin anasıdır" sözündeki anlama benzer. Her an konuşmaya hazır olan ciddiye alınmaz ama sessiz insana daima güvenilmiştir.

Ayakta Duran Ayı, Siyu Kabilesi


Bir insan takdire layık bir iş yaptığında hepimiz ne kadar harika olduğunu söyleriz. Fakat gecenin ve gündüzün birbiri peşi sıra değişmesini, gökteki güneşi, ayı, yıldızları, yeryüzündeki mevsimleri, her mevsim olgunlaşan meyveleri gördüğümüz zaman bütün bunların insandan çok daha kuvvetli bir varlığın işleri olduğunu fark etmiyor muyuz ?

Mato Kuwapi, Siyu kabilesi


Kuvvet istiyorum, kardeşimle dövüşmek için değil, en büyük düşmanımla, kendimle dövüşmek için istiyorum. Atasözü(Kabile bilinmiyor)


Tok kuş aç kuşla beraber uçamaz. Atasözü, Omaha kabilesi


Yağmur iyilerin de üzerine yağar, kötülerin de... Atasözü, Hopi kabilesi


Gerçek misafirperverliğin olduğu yerde çok söze ihtiyaç yoktur. Atasözü, Arapho kabilesi


Taşlı bağın duaya değil, kazmaya ihtiyacı vardır. Atasözü, Navajo kabilesi





HRİSTİYANLIK


Bir insan haftanın bir gününde ibadet edip (Haftalık kilise günlerini kastederek) de geri kalan altı günde hırsızlık yaparsa Büyük Ruh öfkeyle gürler, şeytan sevinçle güler.

Atasözü, Oklahama kabilesi


Biz kilise istemiyoruz. Bize orada yaratıcı üzerine münakaşa etmeyi öğretecekler. Tıpkı katolikler ve protestanlar gibi. Bazen birbirimizle dünya meseleleri üzerine kavga eder, çekişebiliriz. Fakat asla yaratıcı üzerine münakaşa yapmayız. Biz bunu istemiyoruz. Hinmaton Yalatkik, Nez Perce kabilesi



KARDEŞLİK


Arkamda yürüme, öncün olmayabilirim, önümde yürüme, takipçin olmayabilirim. Yanımda yürü, böylece eşit oluruz. Atasözü, Ute kabilesi


Yeryüzünün sonuna gittim

Suların sonuna gittim

Gökyüzünün sonuna gittim

Dağların sonuna gittim

Arkadaşım olmayan birşey bulamadım

Şarkı, Navajo kabilesi





ÇOCUK EĞİTİMİ


Bana bakın ! Ben yoksulum, çıplağım fakat bu milletin reisiyim. Biz zenginlik istemiyoruz, fakat çocuklarımıza doğruyu öğretmek istiyoruz. Zenginlik bize yaramaz. Zenginliği öteki dünyaya giderken yanınızda alıp götüremezsiniz. Biz barış ve sevgi istiyoruz.

Makhpiya Luta, Siyu kabilesi


Çocuklarımızın terbiyesi onlara sakin oturmayı ve bundan zevk almayı öğretmekle başlar.

Ayakta Duran Ayı, Siyu Kabilesi





TABİAT


İlkbaharda usul usul yürü, toprak ana hamiledir. Atasözü, Kiowa kabilesi


Biz korumayı öğrenerek yetiştirildik, tahrip etmeyi öğrenerek değil. Beyazlar bizi asla anlamayacak. Adı bilinmeyen yaşlı bir kadın, Chumash Kabilesi



Mi taku oyasin (Kızılderili Hikmetleri)