İi.Meşrutiyet Döneminde Türk Kadını
 

Türkiye´de kadın haklarıyla ilgili gelişmelerin tarihi boyutunu anlatan araştırmalar yok denecek kadar azdır. Bu ihtiyacı göz önüne alarak cumhuriyet Öncesinde Türk Kadını (1839-1923) konulu bir yüksek lisans tezi hazırlamıştım. Bu çalışmam sırasında, osmanlıların son yılları olan II. meşrutiyet dönemi (1908-1918)´nin kadın hareketleri açısından oldukça renkli ve canlı olduğunu gördüm. Bu dönemdeki kadın faaliyetlerinin daha ayrıntılı olarak incelenmesi gereğine inandım. Gerçekten " meşrutiyet", cumhuriyetin laboratuvarı mıydı? Cumhuuriyet, meşrutiyet döneminden neleri devr almıştır? Bunların tesbit edilmesi gerekiyordu. Böyle bir çalışmayı gerçekleştirebilmek için o yıllarda çıkan kadın gazete ve dergileriyle, çeşitli siyasi görüşlerin yayın organı niteliğindeki gazeteleri taradım. cumhuriyet ve Başbakanlık arşivlerinden ve TBMM, Mikrofilm arşivinden yararlandım. Konuuyla ilgili kaynakları inceledim. Tez, üç ana bölümden oluştu. Birinci bölümde, devrin siyasi yapısı verilerek, Türkçü, İslamcı ve Batıcı aydınların kadın meselesiyle ilgili görüşlri gözler önüne serildi. İkinci bölümde, iktidar partilerinin kadınlarla ilgili uygulamaları incelendi. Bu bölüm kendi içinde eğitim, hukuk ve çalışma hayatı olmak üzere üç ana başlık altında ele alındı. Üçüncü bölümde, bu dönemde yayınlanan kadın gazete ve dergileriyle kadın cemiyetleri değerlendirildi. Kadın dergilerinin büyük çoğunluğunun Batıcılar ve Türkçüler tarafından çıkarıldığı, İslamcıların ise böyle bir faaliyetlerinin olmadığı tesbit edildi. Kadın cemiyetlerinin de daha çok yardım, kültür ve siyasal amaaçlı kuruluşlar olduğu görüldü. Sonuçta, kadın faaliyetlerinin artışında en çok siyasal ortamın etkili olduğu anlaşıldı. II.Abdülhamid´in sıkı rejiminden sonra gelen II. meşrutiyet´in nisbeten demokratik ortamı, bu canlılığın önemli faktörüdür. Bu yıllarda ardarda gelen savaşlar da, kadıa duyulan ihtiyacı artırmıştır. Savaşın getirdiği zaruretler, kadınların ekonomik hayata girişini kolaylaştırmıştır. Genelde, öncelikle büyük şehirlerde görülen bu gelişmelerin taşraya yeterince yansıdığı söylenemez. Ancak, bu dönemde elde edilen tecrübe ve birim, cumhuriyet dönemindeki uygulamalar için bir hazırlık niteliği taşımaktadır. cumhuriyet döneminde, o yıllarda tartışılan konular az çok boyut değiştirmekle birlikte, güncelliğini sürdürmektedir.