Etnoğrafya
 

Etnoğrafya Alm. Ethnographie, Fr. éthnographie, İng. Ethnography. Milletlerin yaşayış şekillerinin tasvir edilmesi ve onları tanıma ilmi.


Kavim, kabile, aşiret gibi insan topluluklarını tasvir eder.Terim olarak 19. asır başında ortaya çıktı. Önce insan topluluklarının dillerinin bilgisi yerine kullanıldı. 1910dan sonra maddi kültürün bütün sahalarına yayıldı. Türkçede etnoğrafyanın karşılığı olarak ilm-i akvam, kavmiyet, akvamiyyet, tasvir-i akvam tabirleri kullanıldı.


Etnoğrafya, insan topluluklarının meydana getirdiği maddi kültürlerini tasvir eder. Giyim, süs eşyası, ev aletleri, avcılık, yapı maddeleri, tarım aletleri, halk sanatlarına aid aletler, bir yayık veya beşiğin yapılışı etnoğrafyanın hususu içine girer.


Türklerde etnoğrafik araştırmalar Meşrutiyet devrinden sonra başlamıştır. Satı Bey, Mekteb-i Mülkiyede müstakil ders olarak okutmuş, ders notlarını da Etnoğrafya İlm-i Akvam ismiyle kitap halinde yayımlamıştır (1912). Daha sonra gelişerek araştırmalar artıp, kitap ve dergilerde bu konular işlenmeye başlamıştır. H. Zübeyr Koşay, A. Rıza Yalmanın araştırma ve yayımları ile gerçek etnoğrafya çalışmaları yapılmıştır.


Türk Ocağı tarafından yayımlanan Türk Yurdu Dergisinde Türklerin Orta Asya ve Anadoludaki etnoğrafya malzemeleri hakkında çeşitli makaleler yayımlanmıştır. Bazı il dergilerinde de bu saha ile ilgili çalışmalar yayımlanmıştır. Ispartada Ün, Bursada Türküm, Balıkesirde Kaynak, bunlardan bazılarıdır.


Daha sonraki yılarda devlet kuruluşları ve özel kuruluşlarca çeşitli eserler yayımlanmıştır. 1930 senesinde Ankarada açılan ilk etnoğrafya müzesinde birçok eser toplanarak sergilenmiştir. Bundan sonra Adana, Afyon, Bergama, Bursa, Diyarbakır, Edirne, Erzurum, Gaziantep, İzmir, Konya, Kütahya, Manisa, Kastamonu, Kayseri, Maraş, Niğde, Sivas, Sinop, Tire, Tokat ve Vanda, İstanbulda Türk ve İslam eserleri, Topkapı, resim ve heykel müzeleri etnoğrafik eserleri ihtiva etmektedir.


Geniş bir kültür ve sanata sahib olan Türk milletinin, gerçek manada etnoğrafisi tesbit edilmiş denemez.


Kaynak: Rehber Ansiklopedisi