Elegeş Yazıtları
 

M.S. 650`li yıllarda Yenisey Irmağı`nın kıyısında bulunuş olan { class=infobox style=width: 300px; font-size: 90%;

yazıtlardır.

Kendi adını taşıyan ırmağın sol kıyısında bulunur. Yazıtın taşı, 10 ayak (304,8 cm) uzunluğundadır. Pürüzlü olup boza çalan esmer kızılımtrak bir kum taşıdır. Taşın biçimi, yukarıya doğru darlaşır. Yukarıdan aşağıya doğru derin yarık ve çatlaklar vardır. Taşa önce birtakım şekiller yapılmış, sonra yazıtı oluşturulmuştur.
Elegeş Yazıtı, öteki Graph

Türk yazıtları kadar tanınmaz. Ancak, bu yazıtın ilginç bir özelliği vardır. Yazıtta Türk kelimesinin aslı "türümek" fiilinden gelmektedir. Bu fiilden türetilmiş, kişi ve insan anlamında "türük" ve nihayet hece düşmesiyle "Türk" kelimesi ortaya çıkmıştır. Nitekim Anadolu'da bir kısım göçebeler de yürümekten "yürük" adını almışlardır. Türk kelimesi, ayrıca, çeşitli kaynaklarda; "töre sahibi, olgun kimse, güçlü, terk edilmiş, usta demirci ve deniz kıyısında oturan adam" manalarında kullanılmaktadır.


Coğrafi ad olarak Turkhia (Türkiye) tabiri ise altıncı yüzyıldak

Kürt adı geçmekte ve bu ad Türkler`in bir boyu olarak gözükmektedir.
Elegeş Yazıtı, Alp Urungu adlı bir Türk beyinin yazıtlı mezar taşıdır. Otuz dokuz yaşında ölen Alp Urungu, yazıtta halkından, oğlundan, devletinden, akrabalarından, sadağından (okluğundan) ve Türk hânından ölüm nedeni ile ayrıldığı için üzüntülerini dile getirmektedir. 12 satırdan oluşan yazıtın 8. satırında Alp Urungu, Kürt ilinin hânı olduğunu söylemektedir.
Aşağıda önce yazıt metninin Eski Türkçe`si -altında günümüz Türkçe`si ile birlikte satır numaraları ile verilmiştir. Onun altında ise metin, sadece günümüz Türkçesi ile yer almaktadır.


Kürt çevriminin yanlış olduğu ortaya çıkmıştır orada Min körtül kan Alp Urungu yani Ben kuvvetli han Alp Urungu yazmaktadır, kendisi bizzat Altıoğuzların kağanıdırKaynak belirt.


Elegeş Yazıtı
(Özgün Metin)

Kadaşıma, keşime, adak atıma, yıta kara bodunuma adırıltım; yıta.
Akrabamdan, sadağımdan, ayak atımdan, ne çare kara bodunumdan ayrıldım; ne çare.
Tört adak yılkım, sekiz adaklıg barımım, bungım yok ertim.
Dört ayak at sürüm, sekiz ayaklı malım (olduğu için), kederim yok idi.
Bung banga bat ermiş. Öldim; yıta. Sizime yolukayın.
Keder bana çabuk ermiş. Öldüm; ne çare. Sizlerime feda olayım.
.....beriye.....kılınu adırılayın.....bars yılta er.....
.....beriye.....kılınıp ayrılayım.....pars yılında er.....
elim ugrınta sü bolıp erlerim. Edükim yok; aç bildigde, bir bertigime sekiz er erdim.
ilim (=devletim) uğrunda asker olup erlerim (=er gönderirim). Ediğim yok; aç (olduğumu) bildikte, bir verdiğimde sekiz er idim.
Kara bodunum, katıglanıng. El törüsü ıdmang. Yıta; elim, kanım.
Kara bodunum, katılın. İl (=devlet) töresini terk etmeyin. Ne çare; elim, hânım.
Urungu Kölüg Tok Bögü Terkin`ge kanım beg erdim üçün, ben er.....
Urungu Kölüg Tok Bögü Terkin`e hânım beğ olduğum için, ben er.....
Kürt el kan Alp Urungu, altunlıg keşigin bangtım belde. Elim, tokuz kırk yaşım.....
Kürt ilinin hânı Alp Urungu, altınlı sadağımı bağladım belde. İlim, otuz dokuz yaşım.....
Kanım ! Elime, sizime yıta bükmedim. Kanım ! Elime yıta adırıltım.
Hânım ! İlime, sizlerime ne çare doymadım. Hânım ! İlimden ne çare ayrıldım.
Kök tengride Gün, Ay azdım. Yıta, sizime adırıltım.
Mavi gökte Güneş, Ay gibi kayboldum. Ne çare, sizlerimden ayrıldım.
Yüz er kadaşım uyarın üçün, yüz eren elig öküzin tegdük üçün,
Yüz er akrabamı uyardığım için, yüz erlen elli öküze değdiğimiz (=saldırdığımız) için,
Kuyda konçuyıma, sizime yıta özde oglım sizime adırıltım.
Kuyda prensesimden, sizlerimden ne çare özde oğlum sizlerimden ayrıldım.

(Günümüz Türkçesi İle)
Ne çare; akrabamdan, sadağımdan, ayaklı atımdan, halkımdan ayrıldım. Bir zamanlar dört ayaklı at sürüm ve sekiz ayaklı mallarım olduğu için kederim yoktu. Ama, keder bana çabucak erişti. Ne çare; öldüm. Sizlerime feda olayım. Devletim için asker olup asker gönderdim. Ediğim (ayakkabım, çizmem) yok ve karnım açken adamlarımın sekizde birini verdim.
Halkım, katılın. Devlet töresini terk etmeyin.....
Ben, Kürt ilinin hânı Alp Urungu, altın sadağımı belime bağladım. Devletim, yaşım otuz dokuz..... Hânım ! Devletime, sizlere doymadım. Ne çare, devletimden ayrıldım. Mavi gökte Güneş`in, Ay`ın kaybolması gibi kayboldum. Ne çare, sizlerden ayrıldım. Yüz er akrabamı uyardığım için, yüz erlen elli öküze (?) saldırdığımız için Kuyda konçuyumdan (prensesimden), sizlerden, öz oğlumdan ne çare ayrıldım


Dış bağlantılar
[http://www.calakalem.com/huseyin12.php calakalem.com`da Hüseyin Kılıç`ın konu ile ilgili bir makalesi]

dil-taslak

Bu makale, online kullanıcı topluluğu tarafından oluşturulan ve düzenlenen özgür ansiklopedi projesi Wikipedia'nın Türkçe versiyonu Vikipedi'deki Elegeş Yazıtları maddesinden kopyalanmıştır. Bu makale, GNU Özgür Belgeleme Lisansı ilkeleri kapsamında özgürce kullanılabilir.Kürtler, aslen Irak, İran, Türkiye ve Suriye'de yaşayan, hint-aryan kökenli yaklaşık 18-27 milyon kişiden oluşan etnik gruba mensup kişilerdir.Kürt halkı`nın kesin olarak kişi sayısı belli değildir.Ayrıca eski SSCB ülkeleri ve Lübnan ile Kuveyt'te de Kürt toplulukları yer alır. Afganistan'da Kabil yakınlarındaki antik Kürt topluluğu bu ülkeyi 1970'lerdeki Afgan İç Savaşı sırasında terk etmiştir.