Kosova'daki Türkler Kosova Da Türkçe
 

Kosova'da Türkçe




Prizren'de 3 dilli tabelalar


Kosova'daki Türkler, Osmanlı idaresinde Osmanlı Türkçesi yazı dili ile; Osmanlı devri sonrasında da Türkiye Türkçesi yazı dili ile eserler ortaya koymuş, ağız özelliklerini yazılı eserlere yansıtmamışlardır. Bu bakımdan, Kosova'daki Türkler her zaman genel Batı Oğuz Türk grubu ile ortak bir dil yapısında olmuştur. Kosovalı Türkler, diğer konularda olduğu gibi, dil konusunda da Türk Dünyasından herhangi bir kopukluk, aykırılık yaratmamak konusunda oldukça hassastırlar.
Türkçe bugün (Mart 2009) Kosova'da, Prizren, Priştine, Mitroviça, Vuçıtırın, Gilan belediyelerinde resm statüye sahiptir. Türkçenin, Kosova Cumhuriyeti'nin resm dillerinden biri olması çalışma ve tartışmaları henüz bir sonuç vermemiştir.Kosova Cumhuriyeti anayasasinca yerel yonetimlerde yukarida sayilan belediyelerin Turkceyi kullanmasi mecburidir,ancak belediyeler Kosova Cumhuriyeti Anayasasini ihlal etmektedirler.
Kosova Türkçesi
Kosova Cumhuriyeti sınırları içinde, yazı dilinde Türkiye Türkçesi, konuşma dilinde ise Türkiye Türkçesinin bir ağzı hüviyetinde sayılabilecek, Balkan Türk ağzı (Batı Rumeli) olan Türkçe konuşulmaktadır.
Kosova Türkçesi, ağız olarak bugünkü Türkiye Türkçesi yazı dilinden bazı yönleriyle kısm farklar oluşturmaktadır. Söz konusu farklar, Kosova bölgesindeki Türklerin tarih durumlarının sonucudur. Aşağıdaki tabloda karşılaştırmalı olarak görüleceği gibi, Kosova Türkçesindeki bazı sözlerin ve yapıların eskiliği (arkaikliği), Kosova bölgesindeki Türk nüfusunun eskiliğini göstermektedir. Veriler, bugünkü Kosova Türklüğünü oluşturan en büyük insan grubunun, Anadolu'da Müslüman Türklerin ciddi bir kısmı yokken, Balkanlar'da Türklerin olduğunu açıklar niteliktedir. 12. ve 13. yüzyıllarda bazı Türkçe sahalarında değişikliğe uğramış şekillerin, Kosova muhitinde bugün bile korunmuş olduğu gözlenmektedir.




Eski Türkçe
"Anlam"
Kosova Türkçesi
Türkiye Türkçesi


yagmur
"Yeryüzüne düşen yağışın sıvı olanı"
yagmur
yağmur


oglan
"Erkek çocuk"
oglan
oğlan


yigirmi
"20 sayısı"
yigırmi
yirmi


teg-
"Dokunmak, temas etmek"
deg-
değ-


yeÅ?
"Giysi kolu"
yeng
yen


yapuş-
"Ayrılmayacak bir biçimde bir yere tutunup kalmak"
yapuş-
yapış-


tabışgan
"Tavşangillerden, eti yenen, hızlı koşan bir memeli"
tapşan
tavşan


Kaynak: [10]


Kosova'da Türkçe Basın-Yayın




Yeni Dönem TV stüdyosunun bir odası


Osmanlı devri sonrasında, Yugoslavya devrinde, devletin kontrolunda yayın yapan Tan gazetesi Kosova bölgesinde Türkçe yayınlanan tek gazete olmuştur. Bunun yanında devlet televizyonunda birkaç saatlik Türkçe yayını da, Kosova'nın bağımsızlığı sürecine kadar var olan durumu oluşturmuştur.
1998'deki NATO Kosova Operasyonu sonrasında, Prizren kentinde Yeni Dönem Kosova Türk Medyası, önce Türkçe gazete, sonrasında radyo ve en son da televizyon yayını ile, 2008 yılına kadar Kosova geneline Türkçe (Türkiye Türkçesi) yayın yapmıştır. Bu kuruluşun bünyesinde, 1999'dan bu yana aralıksız olarak haftada bir Türkçe olarak yayınlanan ve tüm Kosova'da dağıtılan Yeni Dönem gazetesi yer almaktaydı. Ayrıca Yeni Dönem Kosova Türk Medyası şirketi, radyo ve televizyon alanında da faaliyet göstermiştir. Televizyonun sahip olduğu frekans ulusal çapta olmuş, ancak teknik imkansızlıklar nedeniyle genellikle Prizren ve yöresine yayın yapabilmiştir. Yeni Dönem TV, 2008 yılının son aylarında, el değiştirmiştir. Kosova'da radyo alanında ise, Yeni Dönem radyosu 24 saat yayın yapmaktadır.
Kosova'da Türkçe gazete 1999'dan önce devlet eliyle çıkartılan "Tan" gazetesi idi. 1999'dan sonra boşluğu "Yeni Dönem" doldurmuştur. Ancak bu gazete eskisinden farklı olarak bir özel teşebbüs sonucu hayat bulmuştu. Halihazırda (Mart 2009) Yeni Dönem gazetesinin yayını, maddi sıkıntılar sebebiyle durmuştur.
1999'dan sonra Kosova'da "Demokrasi Ufuğu" ve Kosovahaber" gibi gazeteler yayınlanma denemesinde bulunmuşlardır. Bunlardan "Demokrasi Ufuğu" tamamen kapanmıştır. "Kosovahaber" ise düzenli olarak internet ortamında yayınlanan bir gazete haline dönüşmüştür. Sonuç olarak belirtmek gerekir ki Kosova'da Türk dilindeki basın-yayın, madd ve teknik donanım konusunda büyük zorluklar yaşamaktadır.
Bugün, Kosova'da Yeni Dönem Kosova Türk Medyası şirketinin televizyon kanalı, başka bir özel teşebbüsle daha güçlü bir şekilde yeniden yayına geçmeye hazırlanmaktadır.

Kaynak : Wikipedia