Karaylar Karay Dili
 

Karay Dili
Karayların konuştuğu dil Kıpçak Türkçesi grubuna dahildir. Karay kültüründeki Kıpçak Türk karakteri Güney Rusya'da Kıpçak stepleri denilen bölgede yaşayan Karayların atalarının Türkçe konuşan diğer halklarla karışmış olabileceğini akla getirmektedir.
Günümüzde küçük bir topluluk olan Karayların dilini yeryüzünde konuşanların sayısının 5000 dolayında olduğu sanılır.
Karay dilinin, Karaçay, Kırım Tatarcası, Nogay gibi öteki Kıpçak Türkçe lehçeleri ile birçok ortak özelliği vardir. Bu lehçeleri konuşan topluluklar dil dışında ortak gelenekler, öyküler, masallar, koşuklar, yemek adları gibi özellikleri de paylaşırlar.
Karaylar ibadetlerinde Karay Türkçesi konuşurlar. Karay Türkçesinin Troki (Trakay), Kırım ve Haliç-Lutsk şeklinde üç ağzı bulunmaktadır.
Karay dili kaybolma tehlikesiyle karşı karşıya olan dillerden biridir. Yaklaşık 50.000 Karaylıdan 2.000'e yakını Türk asıllıdır. Karayca konuşanların sayısı ise 50 kişiden az kalmıştır.
Bugün Litvanya'da Karay dilini günlük konuşmada kullananların sayısı 50'yi geçmez. Bu sayı Ukrayna'da sekizdir. Polonya Karayları iletişim için artık bu dili kullanmasalar da, aralarında zor da olsa bu dili konuşabilenler bulunur. Kırım'da bugün yokolmuş olan Karay dilini, son yıllarda gençler arasında kitaplardan ögrenerek yaşatmaya çalışanlar vardır.
Litvanya'da bugün Karay dili yalnızca pazar günleri okullarda öğretilir ve 1988'de kurulan "Litvanya Karay Kültür Derneği"nce desteklenir. Ayrıca Karay topluluğu, gençleri ulusal ekinleri ve geçmişleri ile yakınlaştırmak için her yıl gençlik ve kültür bayramı düzenler.
Karay dilinden örnekler:



sav
Sağ, iyi


sav-uş
İyileş(mek), savuş(mak) (TDK sözlüğündeki "Hastalık ya da başka kötü bir durum geçirmek, iyileşmek" anlamında)


Sav-uş-tur-
Savuştur(mak), Geçiştir(mek), iyileştir(mek)


Sav-uş-tur-u-
Savuşturu ("savuşturma"nin isim durumu)


Sav-uş-tur-uv-çu
Savuşturucu, doktor


Sav-uş-tur-uv-çu-lar
Savuşturucular, doktorlar


sav-uş-tur-uv-çu-lar-ım
Savuşturucularım, doktorlarım


sav-uş-tur-uv-çu-lar-ım-ız
Savuşturucularımız, doktorlarımız


sav-uş-tur-uv-çu-lar-ım-ız-dan
Savuşturucularımızdan, doktorlarımızdan



Kendi dillerinden Karaylar Litvanya'ya gelişlerini şöyle anlatıyorlar:
"Vatat Biy sofunda ondortunçu yuzyïlnïn da baslaýïnda onbesinçi yuzyïlnïn tirildi, yomaxlarïna korÃ* bar dunyanïn ol keltirdi karaylarnï Krïmnïn yanïndan, Kara Tengiznin yanïndan, da olturyuzdu karaylarnï bunda Troxta. Berdi karaylarya kop yer ki bolyey nesindÃ*n tirilmÃ* karaylarya."

Kaynak : Wikipedia