Tamar
 

Tamar (1160-1213), Gürcistanı 1184-1213 arasında yöneten ünlü kraliçedir. Hükümdarlık dönemi Gürcistanın "Altın Çağı" olarak bilinir. "Krallar kralı" ve "Kraliçeler kraliçesi" olarak adlandırılmıştır. Bagrationi (Bagratlılar) hanedanından gelir. Bazı dillerde Tamara olarak da yazılır


Tamar, III. Giorgi'nin Oset prensesi Guranduhtiden olan kızıydı. III. Giorgi, ölümünden sonra anlaşmazlıkları önlemek için Tamarı vârisi ilan etti ve 1179dan itibaren krallığı birlikte yönetti. Giorginin ölümü üzerine 1184te Tamar tahta çıktı.


Tamarın tahta çıkmasının ardından feodal aristokratlar yitirmiş oldukları ayrıcalıkları geri almak için mücadeleye giriştiler. Hazineden sorumlu Kutlu Arslan, kraliçenin yetkilerinin sınırlandırılmasını istedi. "Karavi" adıyla yeni bir devlet organı oluşturulacaktı. "Karavi"nin üyeleri aristokratlar olacak ve bütün kararları onlar alacaktı. Bu kararı kraliçeye bildirip onaylamasını istediler. Kendi hükümdarlığını biçimsel hale getiren bu öneriyi Tamar kabul etmedi. Tamar, Kutlu Arslanı görevinden aldı ve ileri gelenlerle konuşarak sorunu çözüme bağladı. Kutlu Arslanın yönetimdeki etkisi tamamen ortadan kalktı ve "Karavi" yerine kraliçenin sarayının karar verme yetkisi kabul edildi.


Kraliçenin evlendirilmesi de önemli sorunlardan biri oldu. Çünkü kraliçenin kocası, krallığının ikinci önemli kişisi olacaktı ve bundan dolayı adayın seçimi önem taşıyordu. Sonunda Gürcü kaynaklarında Giorgi Rusi olarak anılan bir Rus prensiyle evlendirildi. 1185 yılında evlenen Tamar, Giorgi Rusiden ayrıldı ve 1188 yılında Oset prensi Davit Soslan ile evlendi. 1191 yılında bazı ileri gelenler Giorgi Rusinin Gürcistana dönmesini destekleyerek büyük bir ayaklanma başlattı. Tamar, ayaklanmacıları yenilgiye uğrattı ve Giorgi Rusi tutsak alarak Rusyaya geri gönderdi. Giorgi Rusi, bir kez daha Gürcistana döndüyse de bu kez fazla taraftar bulamadı ve kolayca yenilgiye uğratıldı.


Ülke içindeki karışıklıkların bastırılmasından ve düzenin sağlanmasından sonra, Tamar dış ilişkilere önem vermeye başladı. 1192de Giorgi (Laşa Giorgi) adlı oğlu doğan Tamar, onun onuruna bugün Azerbaycan sınırları içinde kalan Bardav kentine sefer yaptı. 1190larda Azerbaycan atabeyi Ebu Bekir iyice güçlenmişti. Ebu Bekir, Gürcistanın egemenliğini tanıyan Şirvana savaş açtı. Şirvanşah, Gürcü krallığından yardım istedi. Davit Soslan komutasında ordu harekete geçti ve iki ordu 1195 yılında Şamkorda karşılaştı. Gürcüler, halifenin yolladığı bayrağın da bulunduğu büyük bir ganimet ele geçirdiler.


Öte yandan, uzun zamandır Anadolu Selçukluları da Gürcistana karşı savaşa hazırlanıyordu. Anadolu Selçuklu sultanı Gürcistan (Gürcüce: საქართველო/Sakartvelo; Gürcüstan olarak da yazılır), Karadenizin doğu kıyısında, Güney Kafkasyada yer alır. Tam adı Gürcistan Cumuhuriyetidir. Eski Sovyet cumhuriyetlerinden biri olan Gürcüstanın kuzeyinde Rusya, güneyinde Azerbaycan, Ermenistan ve güneybatısında Türkiye yer alır. Ülkenin batı sınırını Karadeniz belirler.

Rukneddin II. Süleymanşah, Tamara bir mektup yollayarak egemenliğini tanımasını istedi. Tamar, Anadolu Selçuklu elçisini geri göndererek ordunun hazırlanmasını buyurdu. Davit Soslan komutasındaki ordu, Basianiye hareket etti. 1202 yılında iki ordu burada karşılaştı. Anadolu Selçukluları bu savaşta yenilgiye uğratıldı. Gürcüler ile Anadolu Selçuklular arasındaki savaş daha sonra da sürdü ve Gürcüler 1204 yılında Karsı ele geçirdiler. Bu arada Tamar, Trabzon İmparatorluğunun kurulmasına destek verdi ve bu devleti koruma altın aldı. 1206 yılında Davit Soslan öldü ve Tamar, oğlu Laşa Giorgiyi yardımcısı olarak atadı.


Gürcü ordusu, 1210 yılında kuzey İrana sefere çıktı ve pek çok kaleyi ele geçirdi. Tamar, 1213 yılında öldü ve Gelatide toprağa verildi. Tamar, Gürcü krallığın gücünün doruğuna ulaştırdı ve onun döneminde Gürcistan, tarihinin en geniş sınırlarına ulaştı. Gürcistanın sınırları, Azerbaycandan Çerkesyaya, Erzurumdan Genceye uzanıyordu.

Kaynaklar Vikipedi