Seddülbahir Cephesi
 

Bilgi Kutusu Savaş
çatışma=Seddülbahir Çıkarması
parçası= Çanakkale Savaşları
başlık=Seddülbahir Çıkarmasının Plajları
tarih=Çanakkale Savaşları, Şubat 1915-Ocak 1916 müttefik devletlerin 1915 Şubat'ında başlattıkları Çanakkale Boğazı ve İstanbul'u ele geçirmeye yönelik askeri harekat başarısızlıkla sonuçlanmıştır.

25 Nisan, 25 Nisan Gregorian Takvimine göre yılın 115. günüdür. Sonraki sene için 250 (Artık yıllarda 251) gün var

1915
sonuç=1915 yılı olayları, ölümler, doğumlar ve diğer önemli gelişmeler

İtilaf Devletleri yenilgisi
savaşan1=

İngiltere
savaşan2= Osmanlı İmparatorluğu
kumandan1= Aylmer Hunter-Weston
kumandan2= Albay Halil Sami Bey, Albay Von Sondenstern, Weber Paşa

Çanakkale SavaşlarıÇanakkale Savaşları`nın bir parçası olan Seddülbahir Çıkarması 25 Nisan 1915 tarihinde Seddülbahir bölgesine beş ayrı noktadan yapılmıştır. Her iki tarafın da ağır kayıpları ile sonuçlanan saldırılar yapılmıştır. Sonuç olarak Haziran ayının sonlarında Osmanlı güçleri ilerlemeyi durdurmuş ve çıkarma başarısız olmuştur, daha sonra bu bölgede savaşın sonuna kadar kısıtlı ve etkisiz siper çatışmaları devam etmiştir.
==Savaş öncesi==Gelibolu Harekatı için General Sır Ian Hamilton emrine verilen kuvvetler, 75 bin kişilik bir kuvvettir. Bu kuvveti oluşturan unsurlar şu şekildedir.
Azak Kolordusu 25.700 29. İngiliz Tümeni 17.000 1. Fransız Tümeni 16.700 1. İngiliz Deniz Piyade Tümeni 10.800 Anzak Tugayı 4.800

General Hamilton ve Müttefik yüksek komutanlığı çıkartmayı, yarımadanın güney ucunda yapmayı kararlaştırmıştır. Ancak 75 bin kişilik bu kuvvetin Seddülbahir Cephesi`ndeki dar kumsallara çıkartılma olanağı yoktu. Bu yüzden Anzak Kolordusu için başka bir çıkartma sahası belirlenmişti. Bu saha, Kabatepe ile Arıburnu arasındaki sahildir. Dolayısıyla Seddülbahir Cephesi`ne çıkartılan kuvvetler, General Hamilton emrindeki Anzak Kolordusu dışındaki unsurlardı.

==Türk savunma düzeni==
Gelibolu Yarımadası ve Çanakkale Boğazı`nın Anadolu yakasının savunmasından sorumlu 5. Ordu Komutanı Mareşal Liman Von Sanders, emrindeki kolordulardan 3. Kolordu`yu Gelibolu Yarımadası`nda, 15. Kolordu`yu ise Çanakkale Boğazı`nın Anadolu yakasında tertiplenmiştir. 3. Kolordu`nun 5. ve 7. Tümenleri Saros Körfezi kıyılarında, (yarımadanın en dar kesiminde) 9. Tümen`ini ise Gelibolu Yarımadası`nın en güney bölgesinde konuşlandırmıştı. 5. Ordu ihtiyatındaki 19. Tümen ise Gelibolu Yarımadasının orta kesiminde tutulmaktadır.

Gelibolu yarımadası`nın güney kesimi, Albay Halil Sami Bey komutasındaki 9. Tümen`in görev bölgesidir.

9. Tümen Komutanı Albay Halil Sami Bey, Mareşal Liman Von Sanders`in talimatı gereği birliklerinin ağırlıklı bölümünü derinlikte tutmaktadır. Tümenin Yarbay Hafız Kadri Bey komutasındaki 26. Alay`ını Seddülbahir bölgesinde konuşlanmıştır. 27. Alay`ın 2. Taburu ise Arıburnu bölgesini tutmakla görevlidir, diğer unsruları ise 25. Alay`la birlikte geride bulunmaktadır. 9. Tümen`in 26. Alay`ı Seddülbahir bölgesindedir. Alay`ın Binbaşı Mahmut Sabri Bey komutasındaki 3. Taburu`nun 10. Bölüğü Ertuğrul Koyu`nda, 12. Bölüğü ise Teke Koyu`nda mevzi almıştır.

Ancak Müttefikler, Seddülbahir bölgesinde bir tümen kadar Türk kuvveti olduğunu kabul etmektedirler. Çıkartma öncesinde yapılan gözlemler esasen bölgedeki Türk kuvvetleri hakkında hemen hemen hiçbir bilgi sağlamamıştı. Mareşal Liman Von Sanders`in, gündüzleri kıtaların ortalıkta görünmemesi yönündeki emrine kesin olarak uyulmuştu. Çıkartma sonrasında sorgulanan Türk esirleri de bölgedeki birliğin 9. Türk Tümeni olduğu bilgisini vermişlerdir.

==Müttefik çıkartma planı==
General Hamilton Seddülbahir Cephesi çıkartmaları için Seddülbahir bölgesinde beş ayrı kumsal belirlemişti. Bu bölgedeki kumsalların dar olması nedeniyle beş ayrı noktadan çıkartma yapmak zorunlu olmuştur. Sığırini (Morto) koyu - Hisarlık Burnu Ertuğrul Koyu Teke Koyu İkiz Koyu Zığındere Koyu
General Sır Ian Hamilton`un savaş planında, Seddülbahir kumsallarına çıkartma yapan birliklerin Alçıtepe`yi ele geçirerek Kilitbahir platosuna ilerlemesi öngörülmüştür. Buradaki top bataryalarının susturulmasıyla Çanakkale Boğazı`nın girişi birleşik donanmaya açılmış olacaktı. Seddülbahir bölgesindeki beş kumsala ilk dalga olarak (örtü kuvveti) 7 tabur çıkartılacak, 29. İngiliz Tümeni`nin diğer 5 taburu da hemen ardından ikinci dalga olarak karaya çıkacaktır. General d`Amade komutasındaki Fransız Tümeni`nin ise çıkartmanın ilk günü akşamı sahile inmesi planlanmıştır. Çıkartma planına göre saat 05:00`de başlayan hazırlık ateşi ardından saat 05:30`da örtü kuvveti karaya çıkmaya başlayacaktır. Bu işlem saat 07:00 dolaylarında tamamlanacak, ikinci dalga çıkartmaya başlanacaktır. 29. İngiliz Tümeni`nin savaşçı unsurları saat 08:30 dolaylarında karaya çıkmış olacaktır.

Beş çıkartma kumsalından merkezdeki üçü (İkiz Koyu, Teke Koyu ve Ertuğrul Koyu), ana çıkartma bölgesi olarak düşünülmüştür. Bu kumsallara, 29. İngiliz Tümeni`nin General S.H. Hare komutasındaki 86. Tugayı, asıl örtü kuvveti olarak çıkacaktır. Bu koyların her iki yanındaki Zığındere ve Hisarlık çıkartmaları, merkezdeki saha darlığı nedeniyle gerekli görülmüştür. Bu koylardaki çıkartma unsurları, merkez bölümün kendi hizalarına kadar ilerleyene kadar konumlarını koruyacaklar, bundan sonra ileri harekata katılacaklardır.

==Çıkartmalar==
===Zığındere Koyu çıkartması===
ana maddeZığındere Çıkartması (Çanakkale Savaşları)
İngiliz 29. Tümeni`ne bağlı iki tabur ve bir bölükten oluşan örtü kuvvetlerince gerçekleştirilen çıkartma, baskın tarzında, hiçbir hazırlık ateşi açılmadan başlatılmıştır. Kumsal, bir amfibi harekata elverişli olmadığı için, bölgede çıkartmayı karşılayacak bir Türk kuvveti bulunmamaktaydı. Çıkartmanın öğrenilmesinden sonra bölgeye intikal eden Türk birliklerinin gece boyu süren inatçı taarruzları sonucunda, 26 Nisan 1915 sabahı, Müttefik kuvvetler sahili tahliye etmişlerdir.

===İkiz Koyu çıkartması===150 pxBir çıkartma filikasında Lancashire Fusiliers Taburu
İkiz Koyu`nu Türk 2. Taburu`nun 6. Bölüğü savunmaktadır. Taburun diğer bölükleri derinlikte ihtiyatta tutulmaktadır. Geniş bir alana yayılmış olan 6. Bölük`ün çıkartma kumsalında (kumsal, 180 m. genişliğinde bir sahildir) bir manga gücünde unsuru bulunmaktadır. Birleşik Donanma`nın ateşinin ardından saat 06:00`da başlayan çıkartmayı ateşle karşılayıp geri çekilmişlerdir. Saat 07:30 dolaylarında ikinci dalgayı oluşturan iki İngiliz taburu çıkartılmıştır. Çıkartmanın ilk saatlerinde İngiliz birlikleri hiç kayıp vermemişler, sahilin hemen gerisindeki alçak tepeyi kontrol altına almışlardı.

Saat 08:15 de 26. Alay`dan Ertuğrul ya da Teke Koyu için 3. Tabur emrine gönderilen Türk 7. Bölük`ü İkiz Koyu`ndaki çıkartmayı görmüş ve bölük komutanının inisiyatifiyle taarruza geçmiştir. Bu taarruzun yarattığı şaşkınlık ve belirsizlik durumu, İngiliz taburlarının koyun merkez bölümünde ileri harekatlarını gün boyu durdurmalarına yol açmıştır. Ancak çıkartma sahasının güney kesiminde kayda değer bir Türk direnişi yoktur.

İngiliz 29. Tümen Komutanı General Hunter Weston, Ertuğrul Koyu ve Teke Koyu`na çıkartılması planlanmış olan dört taburlu 88. Tugay`ı, çok daha zayıf direnç görülen İkizkoyu`na kaydırmıştır. İkiz Koyu`nun güney kesiminde ileri çıkan İngiliz taburları saat 11:00 dolaylarında Karacaoğlan Tepesini ele geçirmişlerdir. Karacaoğlan Tepesi`nin düşmesi, Teke Koyu`nu savunan 12. Alay`ın sağ kanadını, dolayısıyla 3. Tabur`un kuzey kanadını tehdit etmektedir. 3. Türk Taburu, sağ kanadını geri alarak savunmayı sürdürmüştür.

===Teke Koyu çıkartması===
Teke Koyu, 300 m.den biraz daha uzun bir kumsaldır. Bu kumsalı 3. Türk Taburu`nun 12. Bölük`ü savunmaktadır. Hazırlık ateşi ardından kumsala çıkartılan bir İngiliz taburuna yönelen savunma ateşi, diğer koylardaki kadar etkili olmamıştı. Çıkartma örtü kuvvetleri komutanı General Hare`nin sahilin etrafına topladığı askerlerle sahilin daha az korunan yan tarafına çıkmasıyla Türk direnişi geri çekilmek zorunda kalmıştır. İlk hat Türk siperlerinin düşmesi sırasında General Hare, ağır biçimde yaralanmıştı. Geri hatta çekilerek direnmeyi sürdüren Türk piyadesi, bu kumsaldaki İngiliz ileri hareketini durdurmuştur.
===Ertuğrul Koyu çıkartması===300 pxErtuğrul Koyu`nda River Clyde kömür gemisi
General Sır Ian Hamilton birincil öncelikli gördüğü Ertuğrul Koyundaki çıkartmada ilginç bir yöntem denemiştir. Mevcut çıkartma araçlarının kapasitesi üstünde asker çıkarabilmek için River Clyde adlı kömür nakliye gemisi kumsalda karaya oturtulacak, gemide iki tabur gücünde, yaklaşık iki bin mevcutlu bir İngiliz birliği önceden hazırlanmış dubalardan sahile çıkartılacaktır.

İki saate yakın bir süre hazırlık ateşinde donanma, 4.650 top mermisi kullanmıştır. Hazırlık ateşi ardından İngiliz 29. Tümeni`ne bağlı taburun İrlandalı askerlerini taşıyan filikalar ve River Clyde sahile yaklaşmaya başlamıştır. River Clyde, karaya vurduğunda filikalar da sahile 20 m. kadar yaklaşmışlardı. O ana kadar beklemiş olan Türk piyadesi bir anda filikalara ateş açmıştır. Bu ateş kasırgasında bazı filikalar, içlerindeki herkesin ölmüş olması sonucu akıntıya kapıldılar.

River Clyde`da köprülerin kurulmasıyla kapaklar açılmış ve İngiliz askerleri bu köprü üzerinden koşarak kıyıya çıkmaya başlamıştır. Ancak Türk tarafının ateşi bu yöne çevirmesiyle hiçbiri sahile ulaşamamıştı. Aşırı kayıp ve çıkan kargaşalık nedeniyle askerin tahliyesi durdurulmuş, bu iş akşam karanlığının çökmesine ertelenmiştir. Saat 09:30 dolaylarında Ertuğrul Koyu`ndaki ilk dalga çıkartma tümüyle durmuştur. Sahilde 200 kadar askeri kalmış olan İrlanda Taburu`nun kayıpları yüzde yetmiş dolaylarındadır. Hemen hemen tüm subayları vurulmuştur.

Bir İngiliz pilotu, Ertuğrul Koyu boyunca denizin, 50 m. açığa kadar kan kırmızısına dönüştüğünü rapor etmiştir.

===Hisarlık Koyu çıkartması===
Bu bölgede bir İngiliz taburu saat 06:30 dolaylarında, 45 dk. süren hazırlık ateşi ardından sahile çıkmıştır. Otuz kişilik bir Türk savunma unsuru, bir süre sahili sabitlemeyi başarmıştır. Ancak kanat açığından ilerleyen bir İngiliz bölüğü yüzünden geri çekilmek zorunda kalmışlardır. Takviye olarak gönderilen Türk 2. Tabur`unun 8. Bölük`ü derhal taarruza geçmiştir ve İngiliz birliklerinin ilerlemesi durdurulmuştur.

Diğer çıkartma koylarında olduğu gibi burada da çıkartmanın ilk dalgasının yoğun ateş karşısında sahile takılıp kalması ardından İngiliz deniz topçusunun yoğun ateşi Türk mevzilerine yönelmiştir.

==25 Nisan akşamı==
Seddülbahir bölgesine ilk çıkan birlik İngiliz 9. Tümeni`dir. Ardından 1. Fransız Tümeni, 1. İngiliz Deniz Piyade Tümeni ve 1. Hint Tugayı çıkartmaya katılacaklardır. Bu ikinci kademede çıkartma yapacak birliklerden 1. Fransız Tümeni, Seddülbahir bölgesinde çıkartma başladığı sırada Beşige bölgesindeki yanıltıcı manevralarda görev almıştır. Öğleye doğru sis bastırmasından yararlanarak Seddülbahir açıklarına intikal etmiş ancak 25 Nisan 1915 akşamına kadar sahillerde yeterli derinlik elde edilemediği için gemilerde bekletilmiştir. 1. İngiliz Deniz Piyade Tümeni ise Saros Körfezi`ndeki yanıltma manevraları ardından bölgeye intikal etmiş, ancak 28 Eylül 1915 sabahı sahile çıkmaya başlamıştır.

Keza donanmanın diğer bölgelerde yanıltıcı hazırlık ateşiyle görevlendirilen unsurları da, çıkartmanın ikinci günü bölgeye intikal etmiştir. Böylece Seddülbahir bölgesinde, donanmanın yüzde ****eni görev almıştır.

Çıkartmanın ilk günü Seddülbahir Cephesi`ni tutan Türk kuvveti, Albay Halil Sami Bey`in 9. Tümen`inin iki taburlu 26. Alay`ı idi. Ancak Anzak Kolordusunun örtü kuvvetlerinin karaya çıkmaya başladığı Arıburnu bölgesi de 9. Tümen`in görev bölgesidir. Albay Halil Sami Bey, ihtiyatta tuttuğu 27. Alay`ın iki taburunu Arıburnu bölgesine göndermek zorundaydı. Emrindeki 9. Tümen`in ihtiyattaki 25. Alay`ını Seddülbahir cephesine sevk etmiştir. Bu Alay`ın 3. Tabur`u Zığındere Koyu`nda taarruza geçmişti, diğer iki taburu ise 25 Nisan akşamı bölgeye ulaşabilmişlerdir. Böylece 25 Nisan akşamı Seddülbahir Cephesi`nde 12 İngiliz taburuna karşı 5 Türk taburu mevzi almıştır. Ancak çıkartmanın başladığı sabah saatlerinden itibaren bölgede çatışmalara katılmış bulunan iki tabur, mevcutlarının yarısını kaybetmişti, bu yüzden Seddülbahir Cephesi`ndeki Türk kuvvetleri dört tabur gücünde bir kuvvettir.

Cepheye ulaşan takviyelerle Türk tarafı üç bölgede gece taarruzuna kalkışmıştır. Hisarlık, artık birleşmiş olan Ertuğrul Koyu-Teke Koyu-İkiz Koyu ve Zığındere. İlk iki bölgede Türk tarafı istediği sonuca ulaşamamıştır. Ama Zığındere`deki taarruz daha başarılı gelişmiştir ve çıkartmanın ertesi günü Müttefikler, donanma ateşinin desteğinde Zığındere`yi tahliye etmişlerdir.

Çıkartmanın ilk günü akşamında Müttefik kuvvetler Seddülbahir Cephesi`nde çıkartma yapılan beş kumsalda köprübaşı oluşturmayı başarmışlardır. Bu kumsallardan Zığındere`deki köprübaşı, gece boyunca sürecek olan Türk karşı taarruzları sonucu ertesi gün tahliye edilecektir. Diğer dört kumsaldaki köprübaşları son derece dar bir alanda kalmıştır ve General Sır Ian Hamilton`un planladığı Fransız Tümeni`ni karaya çıkartma işi, sahildeki dar alan nedeniyle gerçekleşememiş, tümen gece boyu gemilerde bekletilmek zorunda kalmıştır. İngiliz 29. Tümeni, sahilde yerleşmiştir, çıkartma harekatı başarılıdır. Ancak ilk günün hedefi bu değildi. General Hamilton, çıkartmanın ilk gününde, savunmadaki Türk kuvvetlerinin atılarak Alçıtepe yükseltisinin ele geçirilmesini planlamıştı. Öte yandan İngiliz birlikleri hiç hesapta olmayan bir direnmeyle karşılaşmışlar, özellikle subay kayıpları nedeniyle yıkıma uğramışlardır. Dar bir sahil kesiminde tıkanıp kalınması, gece yapılan Türk taarruzları, çıkartma birliklerinin sahildeki durumu açısından son derece kritik bir durum yaratmıştır. Müttefik kuvvetler açısından sahildeki durumun izleyen günde korunabileceği bir hayli kuşkuludur.

Türk tarafı ise aynı şekilde kritik bir durumdadır. Takviye kuvvetlerin gecikeceği ortadadır. Ateş hattındaki Türk subayları açısından tüm sorun takviye edilmeleridir. Takviye edilirlerse İngiliz birliklerini kıyılardan atmalarının kesin olduğu düşüncesindedirler. Bir Türk subayının yazılı mesajı şöyledir. Yüzbaşım, ya takviye kıtalar gönderir düşmanı denize dökersiniz, yahut ki, bu yeri boşaltırız. Çünkü bu gece daha çok asker çıkartacakları muhakkaktır. Yaralıları nakletmek için doktor gönderiniz. Aman yüzbaşım, Allah aşkına bana takviye kuvveti gönderiniz. Çünkü, karaya yüzlerle asker döküyorlar. Çabuk, nelerle karşılaşacağız yüzbaşım, bilemem. Bu bir yakarıştır, umutsuzluk değildir.

==26 Nisan muharebeleri==
Çıkartmanın ikinci günü olan 26 Nisan günü Ertuğrul Koyu`nda River Clyde`den sahile çıkan Hampshire Taburu sabahın erken saatlerinde taarruza başlamıştır. Seddülbahir Köyü`nün yıkıntıları arasında dört saat kadar süren sokak çatışmalarında Hampshire Taburu karşısında kırk kadar Türk askeri vardır. Birçoğu yıkıntılar arasında gizlenmiş, İngiliz askerleri ilerledikten sonra ortaya çıkıp ateş açmışlardır.

Seddülbahir Köyü`nün işgali ardından İngiliz birlikleri koya hakim tepelere saldırmışlar, bu tepeleri ele geçirmişlerdir. Bu tepenin elden çıkması üzerine Türk birlikleri saat 14:30 da 3 km. gerideki Alçıtepe - Kirte Köyü hattına çekilmeye başlamışlardır. Gün içindeki taarruz ve Türk tarafının karşı taarruzları karşısında İngiliz askerleri keşif görevi yapamayacak denli yorgundurlar. Gece cepheden 1,5 km. kadar ilerleyen keşif birlikleri her ne kadar Türk birliklerine rastlamamışlarsa da Türklerin cepheyi geriye çektikleri saptanamamıştır. Hem çekilmenin saptanamamış olmasından hem de birliklerin aşırı derecede yorgun durumda olmasından İngiliz birlikleri çekilen Türk birliklerini yakın takibe geçmemiştir.

Karadaki İngiliz askerleri ve komutanları, geceleyin bir Türk taarruz olacağını beklemektedirler. Tüm geceyi son derece gergin bir halde geçirdiler. Ancak Türkler, gece taarruzuna girişmediler. Gün içindeki kayıplar sonucu 26 Nisan gecesi, Arıburnu Cephesi`nde olduğu gibi sakin geçti. Seddülbahir Cephesi`ndeki Müttefik kuvvetlerinin 26 Nisan gecesi aldıkları emir, siper kazarak savunma düzeni almak, Türk taarruzlarını püskürtmek ve kesinlikle geri çekilmemektir. İzleyen günde karaya taze kuvvetler çıkarılacak (Fransız tugayları) ve ileri harekata ancak bu durumda devam edilecektir.

==27 Nisan 1915 muharebeleri==
İngiliz 29. Tümen Komutanı General Hunter Weston, 27 Nisan sabahı Alçıtepe yönünde taarruza karar vermişti. Ancak 26 Nisan akşamı, Fransız Doğu Seferi Tugay`ının cepheye intikalinin ancak öğlene doğru sağlanabileceğini öğrenince taarruzu öğlene ertelemeyi uygun bulmuştu. 27 Nisan sabahı ise söz konusu birliklerin karaya çıkışının gecikeceği ortaya çıkmıştır. Bu nedenle harekat, 28 Nisan 1915 sabahına ertelenmiştir.

General Hunter Weston, 27 Nisan için, ertelenen Alçıtepe taarruzu yerine sol kanadını ve merkez bölümünü ileri çıkartacak bir kısmi taarruza karar verdi. Amaç hem bir sonraki gün girişilecek taarruz için daha uygun bir pozisyon yaratmak hem de Hisarlık bölgesindeki çıkartma kuvvetleriyle temas kurmaktır. Türk kuvvetlerinin zaten tahliye etmiş oldukları bu bölgedeki ileri harekat, saat 16:00`da başlamıştı. Harekat sırasında kayda değer bir çatışma olmamıştır. Bazı Türk askerlerinin ölü gibi yattıkları, İngiliz birlikleri ilerleyip geçince ateş açtıkları kayıtlara geçmiştir. İngiliz birliklerinden bazılarının savaş ceridelerinde bu askerlerin ölümü umursamadıkları, ölmeden önce bir hayli düşman öldürmeyi amaçladıkları yazmaktadır. Harekat sonunda (saat 17:30) sahilden içerlere doğru ilerlenmiş ve Zığındere - Hisarlık hattı birleşmiştir.

İngiliz ve Fransızlar, 27 Nisan gece yarısına kadar yeni cephe hattından siperler kazmışlardı. Türk tarafı bir gece taarruzuna girişmedi. Gece boyu İngiliz ve Fransız siperlerine tek tük ateş açılmıştır. Müttefikler, büyük miktarda cephane harcamakla bu ateşlere karşılık verdiler.

==Birinci Kirte Muharebesi==