Mahmut Paşa
 

Mahmut Paşa Fatih Sultan Mehmed Han devri sadrazamlarından. Doğum tarihi bilinmemektedir. Sırp kavmine mensup asil bir ailenin çocuğudur. Küçük yaşta serhat gazileri tarafından esir alındıktan sonra, ümeradan Mehmed Ağa tarafından satın alındı. Mehmed Ağa, iyi bir tahsil ve terbiye ile yetiştirdikten sonra, kendisini Sultan İkinci Murad Hana takdim etti. Böylece tahsil ve terbiyesine sarayda da devam etti. Zekası, ilmi ve kuvvetli şahsiyeti Fatih Sultan Mehmed Han tarafından takdir edildiğinden ocak ağalığına getirildi. İstanbul'un fethinde de vazife alan Mahmud Ağa, 1455'te İshak Paşanın yerine sadrazamlığa getirildi. 1459'da Sırbistan Seferine çıkan Mahmud Paşa, Resav, Kuruca, Ostcoviça ve Durnik kalelerini zaptetti. Daha sonra Fatih'le birlikte İkinci Mora Seferine çıkarak Mistora'nın fethini gerçekleştirdi. 1460'ta yine Fatih'in maiyetinde Amasra, Sinop ve Trabzon seferlerine iştirak ederek büyük muvaffakiyet gösterdi. 1462'de Eflak Seferinde, Midilli Fethinde ve Bosna Kralının teslim olmasında önemli hizmetlerde bulundu. Macar Kralı Hunyadi Yanuş'un Bosna'ya hücumu üzerine, 1464'te sefere çıktı. Vezir-i azam Mahmud Paşanın Bosna'ya gelmesiyle Macarlar kaçtı. Pekçok ganimet ve esirin ele geçmesini sağladı. Mahmud Paşa, 1466'da kaptan-ı derya vazifesiyle Gelibolu sancağına tayin edildi. 1470'te üç yüz gemi ile Eğriboz Adasının fethinde bulundu. 1472'de tekrar vezir-i azamlık makamına getirilen Mahmud Paşa, 1473'te Akkoyunlu Uzun Hasan ile yapılan Otlukbeli Muharebesinden önce, ileri harekatta bulunmakla vazifelendirildi. Fatih'in Otlukbeli Zaferinden sonra İstanbul'a dönmesiyle vezirlikten alınan MahmudPaşa, Filibe civarında imar ettirdiği Hasköy'e yerleşti. 1474'te vefat etti.


Fatih'in, Rumeli ve Anadolu seferlerine katılan Mahmud Paşa, zaferlerin kazanılmasında hizmeti geçen bir komutandır. Kaptan-ı deryalık da yapan Mahmud Paşa, Osmanlı Devletinde on beş yıl sadrazamlık yapmıştır. Devlet adamlığı ve komutanlığı yanında şairliği de vardı. Adni mahlasıyla şiir yazardı. Akıllı, cesur olup, ilmin ve fennin yükselmesine çalıştı. alimlere hürmet edip, onlara bol ihsanlarda bulunurdu. Haftada bir kere sohbet tertip ederdi. Birçok hayır ve hasenat müesseseleri, İstanbul'da kendi adıyla anılan büyük bir cami, medrese, hamam yaptırdı. Cami etrafındaki çarşı ve mahalleye bugün de Mahmud Paşa denilmektedir. Sofya'da da büyük bir cami yaptırdı.


Kaynak: Rehber Ansiklopedisi