Foucault Sarkacı
 

Foucault Sarkacı, adını Fransız fizikçi Léon Foucault'dan alan, ilk defa deneysel olarak dünyanın kendi ekseni çevresinde döndüğünü kanıtlayan Lí©on Foucault

sarkaç düzeneğidir.


Bir sarkacın asılma noktası değiştiği halde salınımı değişmediğini gözleyen Foucault, yeterince büyük bir sarkaç harekete geçirildiğinde, bunun salınım düzeninin değişmeyeceğini, fakat yerin, yani dünyanın hareket edeceği kuramını geliştirmiştir. Eğer dünya dönüyorsa, dünya ile birlikte sarkacı izleyen gözlemciler de dönecekler, buna karşın sarkacın salınım düzlemi hareketsiz kalacaktı. Bu nedenle sarkacın salınım düzlemi gözlemcilere göre yavaşça hareket ediyor gibi görünecekti. Gerçekte ise, gözlemcilerin dolaysız bir yolla izlemiş oldukları olay, dünyanın kendi etrafında dönmesinin bir sonucuydu.


Düşünceleri ile toplumda büyük bir ilgi uyandıran Foucault'ya imparator Ağırlık merkezinden belirli bir mesâfede bulunan bir nokta veya eksen etrafında ileri geri salınabilen katı cisim. Başlıca sarkaç tipleri: 1) Basit sarkaç, 2) Bileşik sarkaç (Fizik sarkaç), 3) Burulma sarkacı, 4) Dairesel sarkaç, 5) Esnek sarkaç, 6) Balistik sarkaç, 7) Manyetik sarkaç.

III. Napolyon, deneyini Paris'teki büyük kubbeli düzenleAralık 2006

Pantheon binasında yapmasına izin vermiştir. Foucault, kubbenin ortasına 67 metrelik çelik telle 28 kg ağırlığında bir demir top asmıştır. Topun alt tarafına sivri bir uç takılarak, yere serili ince kum tabakasında, bu ucun bıraktığı izlerden yararlanarak, sarkacın salınım düzlemindeki değişimin gözlemciler tarafından izlenebilmesi sağlanmıştır.


Bu tarihi deneyi izlemek için Pantheon'a büyük bir kalabalık toplanmıştır. Foucault'nun sarkacı hareket ettirmesinden bir saat önce, titreşim ve hava akımlarına engel olmak üzere, gözlemcilerin hareketsiz ve sessiz olmaları temin edilmiştir. Sessizce salınımına başlayan sarkacın salınım düzleminde, bir süre her hangi bir değişim gözlenmemiştir. Bu sessiz bekleyişin ardından gözlemciler, kumun üzerindeki izlerin yavaşça değiştiğini görmüşlerdir. Sarkacın salınım düzlemi gözle görünür biçimde dönmektedir. Bu topluluk, tarihte ilk kez dünyanın kendi ekseni etrafında döndüğüne tanık olmuştur. Foucault'nun

1851'de, bu deney sırasında Pantheon'a yerleştirdiği bu sarkaç hala aynı yerde asılı durmaktadır.



Kuzey Kutbu ya da Kuzey Kutbu Dünya'nın ekseninin üst kısmında (kuzey) kalan noktayı tanımlar. Güney Kutbu Antarktika kıtasında yer alırken, Kuzey Kutbu Kuzey Buz Denizi'nin ortasında yer almaktadır. Kuzey Kutbu'nda kara yoktur, sadece kalın bir buz kütlesi vardır. Bu da Kuzey Kutbu'nda bir istasyonun yapılmasını imkansız kılmaktadır.

Güney Kutbu'nda, bir sarkacın salınım düzlemi, altındaki dünya dönmeye devam ederken, yıldızlara göre değişmeden sabit kalacaktır. Tam turunu tamamlaması bir gün sürecektir.


Foucault sarkacına benzeyen bir düzenekle benzeri bir deney, Foucault'dan iki yüzyıl önce Güney Kutbu, Dünya ekseninin alt kısmında (Güney ucunda) kalan noktayı tanımlar. "Güneydeki efsanevi kıta"nın bulunması 200 yıllık bir arayıştan sonra, ancak 1840ta başarıyla sonuçlanmıştır. Yelkenlisiyle kıyılar boyunca yaklaşık 2.000 km yol alan Charles Wilkes, denizlerden oluşan Kuzey Kutbunun tersine, Güney Kutbunun olduğu yerde gerçekten bir kıta bulunduğunu kanıtlamıştır.

1661'de 1661 yılı olayları, ölümler, doğumlar ve diğer önemli gelişmeler

Vincenzo Viviani tarafından gerçekleştirilmiştir.


Dünyadaki pek çok kurum, müze ve laboratuarlarda, Foucault sarkacına benzeyen sarkaçlar bulunmaktadır. Hatta Güney Kutbu'nda da bir Foucault sarkacı bulunur.


Dış bağlantılar
[http://www.phys-astro.sonoma.edu/people/students/baker/SouthPoleFoucault.html Proje sayfası]Kaynaklar Vikipedi