Muhammes Muhammeslerde Kafiâ*Ye
 

Muhammeslerde kafiÂ*ye
Muhammes, "beşli" demektir. Edebiyatta beş mısralık bendlerden oluşan nazım şekline de Muhammes denilmektedir. Genellikle 4-8 bend arasında yazılmışlardır. Az görülmekle birlikte daha uzun, 12-13 bende kadar uzayan muhammesler de vardır. Muhammeslerde kafiÂ*ye örgüleri şöyledir:
Muhammes-i müzdevic
aaaaa / bbbba / cccca (Örnek 1)
Ten bozuldu eşk-i çeşm-i hün-feşanumdan menüm
Köydi can gönlümdeki süz-ı nihanumdan menüm
Ta eser var cism ü can-ı natüvanumdan menüm
Gam kem etmez göz ü gönlüm cism ü canumdan menüm
Bu başumdan savulup ol gitse yanumdan menüm.


Meyl-i vasi eğmiş kadümi çeng-i bezm-i yar tek
Reglerüm sızlar el ursam çeng üzre tar tek
Çeng ne mümkin kim ide zarlıg men zar tek
Bes ki memlüyem heva-yı aşka müsikar tek
Min figan her dem çıkar her üstühanumdan menüm.


Ey hayalün halveti nakd-ı revanum mahzeni
Gözyaşı olur revan her dem hayal itsem seni
Lutf umup senden ser-i kuyunda tutdum meskeni
Gel gözüm nüru Fuzul tek çok ağlatma meni
İncimez mi hatırun munca figanımdan menüm.
(Fuzül)
Muhammes-i mütekerrir
aaaaa / bbbba / cccca (Örnek 2)


Şadman olsun ki sultan oglı sultandur gelen
Bahr u berrün padişahı Al-i Osmandur gelen
Nalb-i şer-i Muhammed zıll-ı Yezdandur gelen
Şark u garbı seyr iden hurşd-i rahşandur gelen
Alemün sahibkıranı Han Süleymandur gelen
Bir kemne bendesini Mısra sultan eyleyen
Kerbela seyrini her dervişe asan eyleyen
Sayeveş düşmenlerin hak ile yeksan eyleyen
Dembedem bağnn Kızılbaşun kızıl kan eyleyen
Yayınevi : ?lemün sahibkıranı Han Süleymandur gelen
Sahib-i seyf ü kalem şah-ı ulu'l-elbab olan
Yayınevi : ?lemi feth eylemekde mihr-i alem-tab olan
Evliyaullah içinde zübde-i aktab olan
Rüy-ı ma'nada bugün ser-leşker-i ashab olan
Alemün sahibkıranı Han Süleymandur gelen
(Yahya Bey)
Tardiyye kafiyeli
aaaaa / bbbaa / cccaa (Örnek 3)
Son iki mısrası nakarat olan muhammeslere edebiÂ*yatımızda çok az rastlanmıştır.
Bu kafiye şekilleri dışında, daha çok Tanzimattan sonra görülen değişik kafiye düzenlerinde:"aaaaa / b b b a a / c c c a " kafiyeli,"aaaav / b b b b v / ccccv" tardiyye kafiyeli ya da murabbalarda da olduğu gibi "aaaaa bbbbb ccccc" şeklinde de her bendi ayrı kafiyeli muhammesler de yazılmıştır.


Örnek 3:
aaaaa / bbbaa / cccaa
Eyler ise sana bu çarh-ı felek gaddarlık
Kuşanup gaddareni göster ana cebbarlık
Hatm olupdur mushaf-ı hüsnünde meh-ruhsarlık
Padişehlerde müsellemdür sana hünkarlık
Gelmedi mislün cihana feyz olaldan varlık.
Kullanın saf saf turup şol dem ki şöhret göstere
Atılup top u tufeng ftTAka lıcybet göstere
Erlik oldur bekleye yirin şeca'at göstere
Padişehlerde müsellemdür sana hünkarlık
Gelmedi mislün cihana feyz olaldan varlık.
Bir nefesde cem-i küffarı perşan eyledün
Ceng-i tabürun selatin içre destan eyledün
Rühını Sultan Muradun şad u handan eyledün
Padişehlerde müsellemdür sana hünkarlık
Gelmedi misliin cihana feyz olaldan varlık.
(Nev'i)




[b]Edebiyat
[b]
Mart 2008 tarihinden beri, düzenleme isteğiyle etiketlidir.

Kaynak : Wikipedia